11 tác phẩm đắt nhất thế giới năm 2017

Sau khi thị trường nghệ thuật bị suy giảm trong hai năm liền, 2015 và 2016, với triệu chứng “thiếu hụt nguồn cung”, giới sưu tầm và những người hâm mộ thị trường nghệ thuật thật khó tưởng tượng năm 2017 lại có người mua một bức tranh không lớn với giá tới 450 triệu USD. Việc bán bức “Salvator Mundi” được-cho-là của Leonardo da Vinci được gần nửa tỷ đôla, mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi xung quanh vấn đề xác thực, đã thiết lập một kỷ lục toàn cầu mới chỉ vài tháng sau khi nhà sưu tập người Nhật Yusaku Maezawa chi 110,4 triệu đôla cho bức tranh của Jean-Michel Basquiat, hạ Andy Warhol xuống hạng thứ hai trong danh sách các nghệ sỹ Mỹ đắt giá nhất trong các cuộc đấu giá.

Có rất nhiều các vật phẩm nghệ thuật khác cũng đã bán được “giá trên trời” tại các sàn đấu giá trong năm vừa qua, điều đó đủ để chứng minh rằng những người giàu có nhất thế giới giờ đây đang bắt đầu cảm thấy thoải mái hơn khi “mở hầu bao” để mua sắm những tác phẩm lên tới hàng chục triệu đô. Dự báo của các chuyên gia: theo đà này của thị trường nghệ thuật, năm 2030 sẽ xuất hiện bức tranh đầu tiên có giá bán 1 tỉ USD!

Trong lúc chờ đợi và xem những gì sẽ diễn ra trong tương lai, hãy thử điểm lại 11 tác phẩm nghệ thuật có giá bán cao nhất năm 2017 - công khai tại các sàn đấu giá và cả ở các “giao dịch kín”.

1.Leonardo da Vinci, “Salvator Mundi” (khoảng năm 1500), 450 triệu USD

Leonardo da Vinci, Salvator Mundi, khoảng năm 1500. ©Carl Court/Getty.

Christie’s đã khiến thị trường hưng phấn cao độ khi đưa ra đánh giá “Salvator Mundi” (Đấng cứu thế) là “tác phẩm cuối cùng của Da Vinci còn trong tay tư nhân”, đồng thời đưa nó đi chu du một vòng thế giới, từ Hồng Kông đến San Francisco, qua London rồi dừng lại ở New Yorrk, để giới sưu tầm có cơ hội được xem tận mắt và “lên cơn thèm khát” - tất nhiên rồi - trước khi chính thức lên sàn đấu giá vào tối ngày 15/11/2017 trong phiên “Nghệ thuật Hậu chiến và Đương đại”. Tại trụ sở của nhà bán đấu giá Christie’s ở New York, tác phẩm được trưng bày riêng trong một căn phòng có những bức tường đen như thể tạo thêm cảm giác tôn kính. Đám đông chen chúc nhau vào gian trưng bày, trong đó nhiều người phải chờ đợi cả tiếng đồng hồ, chỉ để được nhìn thoáng qua bức tranh. Sau gần 20 phút đấu giá căng thẳng qua điện thoại, bức tranh đã lập nên kỷ lục mới của mọi tác phẩm từng bán trên thị trường thế giới: 450 triệu USD. Nhiều ngày sau, người mua được nó mới lộ diện: đó là hoàng tử Ả Rập Saudi Mohammed Bin Salman Al Saud. Bức tranh sẽ được trưng bày tại bảo tàng Louvre mới khai trương tại Abu Dhabi, thủ đô của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) trong thời gian tới.

2.Roy Lichtenstein, “Masterpiece” (1962), 165 triệu USD

Roy Lichtenstein, Masterpiece. ©Dan Kitwood/Getty

Là một bức tranh pop-art rất đặc trưng của Lichtenstein, “Masterpiece” (Kiệt tác) có những chấm Ben-Day kinh điển và những tiếng nói được khoanh lại kiểu bong bóng. Tên bức tranh dược trích ngay từ trong câu nói giữa các nhân vật trong tranh: “Brad yêu quý, tại sao bức tranh này lại là một kiệt tác! …”. Tác phẩm này từng có mặt trong triển lãm đầu tiên của Lichenstein tại Ferus Gallery ở LA. Người bán bức tranh này là bà Agnus Gund - sưu tập gia, nhà bảo trợ nghệ thuật và cũng là cựu chủ tịch bảo tàng MOMA. Thông qua Acquavella Gallery, thương vụ này đã diễn ra hết sức bí mật vào tháng Giêng năm 2017 và chỉ đến giữa tháng 6/2017 giới báo chí mới xác minh được giá bán của nó cùng người mua - tỷ phú Steve Cohen, một cái tên không xa lạ với các kỷ lục nghệ thuật. Ông này đã mua tác phẩm điêu khắc đắt nhất thế giới, “Người đàn ông chỉ tay” của Giacometti vào năm 2015 với giá 141,3 triệu đôla tại nhà Christie’s và trước đó, năm 2013 từng chi 155 triệu đôla để sở hữu bức tranh “Le Rêve” của Picasso.

3. Tề Bạch Thạch, Twelve Landscape Screens (1925), 140,8 triệu USD

Tề Bạch Thạch, Twelve Landscape Screens (1925). ©Beijing Poly

Mười hai bức tranh thuỷ mặc khổ nhỏ của Tề Bạch Thạch mang tên chung là “Twelve Landscape Screens” (Thập nhị cảnh) đã bán được vào ngày 17/12/2017 với giá 140,8 triệu đôla (931,5 triệu nhân dân tệ) tại nhà đấu giá Beijing Poly International, lập nên kỷ lục “tác phẩm có giá cao nhất trong số những tác phẩm nghệ thuật của Trung Quốc từng được bán đấu giá trên thế giới”. Năm 2013, một trong những tác phẩm của ông, “Chim ưng trên cành thông” (1950), đã bán được với giá 55 triệu USD tại Bắc Kinh. Trong năm 2016, tổng doanh thu bán tranh của Tề Bạch Thạch trên các sàn đấu giá toàn cầu là hơn 230 triệu USD. Tề Bạch Thạch (1864 - 1957) được coi là bậc đại danh họa “Tam biệt chi tài” vì ông thường viết chữ, đề thơ, khắc dấu triện trên các bức tranh của mình, rất tỉ mỉ và có tính nghệ thuật cao. Tranh của ông chủ yếu vẽ về sơn thủy, nhân vật, hoa điểu, động vật... với quan điểm “hội họa nằm giữa thực và ảo”.

4.Jean-Michel Basquiat, Untitled (1982), 110,4 triệu USD

Jean-Michel Basquiat, Untitled, 1982. ©Yusaku Maezawa

Bức tranh “Untitled” (Vô đề) khổ lớn vẽ một hộp sọ người trên nền xanh sáng này từng thuộc bộ sưu tập của Emily và Jerry Spiegel khi nó được mua tại ở Christie’s vào tháng 5/1984 với giá 19.000 đôla và trong vòng 35 năm liền chưa bao giờ được trưng bày công khai. Nó trở thành tài sản thừa kế của một trong hai cô con gái của ông và bà Spiegel khi họ lần lượt qua đời năm 2009. Tại phiên đấu giá Nghệ thuật Đương đại vào tối 18/5/2017, ở nhà Sotheby’s New York, khi mức đấu thầu khởi điểm 57 triệu đôla được phát ra, một khoản tiền không nhỏ, đám đông lúc đầu có vẻ choáng nhẹ. Thế những tiếng lầm bầm rất nhanh biến thành hổn hển và im bặt khi kỷ lục mới đã được xác lập với tranh của Basquiat. Gần như ngay lập tức sau khi mua nó, nhà sưu tập trẻ người Nhật Yusaku Maezawa đã đăng ngay một bức ảnh ông chụp cùng bức tranh trong lần trưng bày trước phiên đấu giá tại New York. “Lần đầu tiên nhìn thấy bức tranh này, tôi đã bị choáng váng bởi sự phấn khích... Tôi muốn chia sẻ niềm vui này với càng nhiều người càng tốt”, ông viết trên Instagram. Bức tranh 110,4 triệu đôla này cùng với một bức khác ông mua năm 2016, cũng do Basquiat vẽ, được Maezawa dự định trưng bày tại Nhật cho bà con đồng hương của mình thưởng lãm.

5.Vincent van Gogh, Laboureur dans un champ (1889), 81,3 triệu USD

Vincent van Gogh, Laboureur dans un champ, 1889. ©Christie’s

Bức phong cảnh “Laboureur dans un champ” (Người nông phu trên cánh đồng) tuyệt đẹp này được Van Gogh vẽ vào đầu tháng 9 năm 1889 sau khi bác sỹ cho phép ông quay trở lại với hội họa sau một loạt các sự cố về tinh thần. Bức tranh mô tả một cảnh ở miền Nam nước Pháp, nơi Van Gogh điều trị tật bệnh và thuộc bộ sưu tập của các tỷ phú dầu mỏ Nancy Lee Bass và Perry Richardson Bass trước ngày lên sàn đấu giá. Trong phiên đấu giá “Nghệ thuật Ấn tượng và Hiện đại” vào tối 13/11/2017 tại Christie’s New York, nó đã nhanh chóng nhảy từ 44 triệu đôla khởi điểm đến mức gõ búa 72 triệu USD (hay 81,3 triệu đôla cộng chi phí bảo hiểm) - chỉ kém suýt soát 1 triệu USD so với giá tranh kỷ lục hiện nay của Van Gogh (82,5 triệu đôla). Buổi đấu giá bức tranh này chỉ diễn ra trong 4 phút và cuối cùng tác phẩm được bán cho Rebecca Wei, Chủ tịch của Christie’s châu Á, thay mặt cho một khách hàng giấu tên.

6.Fernand Léger, Contraste de formes (1913), 70 triệu USD

Fernand Léger, Contraste de formes, 1913. ©Christie’s

Cũng giống như bức tranh Van Gogh, bức “Contraste de formes” (Tương phản về hình) của Fernand Léger được bán mà không cần sự bảo đảm của nhà cái Christie’s trong phiên “Nghệ thuật Ấn tượng và Hiện đại” và tối 13/11/2017 ở New York. Léger sáng tác bức tranh ở vào thời kỳ đỉnh cao sự nghiệp. Với mức bán 70 triệu đôla, nó đã phá vỡ kỷ lục của chính ông với bức “La femme en bleu (study)” (1912 - 13) từng bán được 39,2 triệu USD vào năm 2008 tại nhà Sotheby’s New York. Fernand Leger (1881 - 1955) là họa sỹ người Pháp có quan hệ mật thiết với những chủ soái của phong trào Lập thể (Cubism) và nghệ thuật Thuần tuý (futurism), và cũng là một trong những người đi đầu của xu hướng pop-art. Hầu hết các bức tranh của Leger hiện này đều thuộc các bộ sưu tập danh tiếng hoặc các bảo tàng lớn trên thế giới. Bức tranh “Contraste de formes” này được Quỹ Anna-Maria và Stephen Kellen bán ra nhằm mục đích gây quỹ từ thiện.

7.Andy Warhol, Sixty Last Suppers (1986), 60,8 triệu USD

Andy Warhol, Sixty Last Suppers, 1986. ©Christie’s

Phiên bản cuối cùng của tác phẩm “Sixty Last Suppers” (Sáu mươi Bữa tiệc ly) của Andy Warhol thể hiện 60 bức hình đen trắng chụp bức tranh cùng tên nổi tiếng của Leonardo Da Vinci mô tả bữa ăn cuối cùng của Chúa Jêsus Christ. Tác phẩm được bán tại buổi bán đấu giá Nghệ thuật Hậu chiến và Đương đại của nhà Christie’s ở New York vào ngày 15/11/2017, với giá ước tính ban đầu là 53 triệu USD. Chỉ sau vài cú đấu, nó được chốt hạ với giá 56 triệu đô, hoặc 60,8 triệu USD kể cả phí - nghĩa là khoảng 1 triệu USD cho “mỗi bữa ăn tối cuối cùng”. Tác phẩm lấy cảm hứng từ kiệt tác của Da Vinci này là một phần của một dự án nghệ thuật cuối cùng trong đời Warhol. Sau cái chết bất ngờ của ông, một tháng sau khi triển lãm mở ra, sự kiện nghệ thuật này đã trở thành một lễ tưởng niệm cảm động. “Sixty Last Suppers” là một trong những tác phẩm quy mô nhất của Warhol. Người mua nó cho đến nay vẫn không được tiết lộ. Người bán là Quỹ di sản của Andy Warhol và Quỹ Nghệ thuật thi giác Andy Warhol.

8.Gustav Klimt, Bauerngarten (1907), 59,3 triệu USD

Gustav Klimt, Bauerngarten, 1907. ©CNN

Chiếm gần một phần tư tổng số doanh thu tại nhà Sotheby’s London trong phiên “Nghệ thuật Ấn tượng và Hiện đại” tối ngày 1/3/2017 là bức phong cảnh mô tả một khu vườn sôi động “Bauerngarten” (Hoa viên) của danh họa Gustav Klimt (1862 - 1918), với giá bán ngót 48 triệu bảng, tức gần 59,3 triệu USD - một kỷ lục đối với tranh phong cảnh của nhà danh họa thành Viên, cũng là mức giá cao thứ ba đối với bất kỳ tác phẩm nghệ thuật nào từng bán đấu giá tại châu Âu. Nó đã được bán với sự bảo lãnh bởi một bên thứ ba. Có hai nhà sưu tập châu Á bám đuổi nhau quyết liệt trong phiên đấu giá, thế nhưng cuối cùng bức tranh lại lọt và tay một nhà sưu tập châu Âu nói tiếng Đức, mà theo phỏng đoán của nhiều chuyên gia thì rất có thể đó là một người Áo - đồng hương với nhà nghệ sỹ chủ soái của phong trào nghệ thuật Ly khai Viên.

9. Constantin Brancusi, (La muse endormie) (1913), 57,3 triệu USD

Constantin Brancusi, La muse endormie (1913). ©Christie’s

“Nàng thơ ngủ” (La muse endormie) là pho tượng đồng hình trứng dài 26,7 cm thể hiện một cái đầu thiếu nữ có bề mặt mạ vàng với hiệu ứng bóng mờ, trái ngược với những tác phẩm bằng đồng bóng loáng nổi tiếng của Constantin Brancusi (1876 - 1957), đã về đích với giá gõ búa 57,3 triệu USD - cao gấp đôi giá ước tính ban đầu là từ 20 đến 30 triệu đôla - trong phiên đấu giá “Nghệ thuật Ấn tượng và Hiện đại” tại nhà Christe’s New York vào ngày 15/5/2017, và cũng lập kỷ lục mới cho Brancusi. Theo trang web của nhà bán đấu giá, lô hàng này đã được bảo đảm bằng bảo lãnh của một bên thứ ba. “La muse endormie” phi mã tới giá kỷ lục chỉ trong vỏn vẹn 9 phút kể từ khi phiên đấu giá bắt đầu. Bức điêu khắc hình trứng này là sự kết tinh một cách tinh tế nhất giữa hình thức biểu đạt và cảm xúc, đánh dấu sự chín muồi về nghệ thuật điêu khắc trừu tượng của Brancusi. Lúc đầu, khoảng 1909 - 1910, “La muse endormie” được phác thảo bằng đá cẩm thạch.

10. Cy Twombly, Leda and Swan (1962), 52,8 triệu USD

Cy Twombly, Leda and Swan, 1962. ©Christie's

Tại phiên đấu giá “Nghệ thuật Hậu chiến và Đương đại” của nhà Christie’s New York vào tối 17/5/2017, bức tranh sơn dầu khổ lớn, 191 x 200 cm, của Cy Twombly nhan đề “Leda and Swan” (Leda và Swan) đã leo từ mức giá khởi điểm 30 triệu đến mức gõ búa 47 triệu đôla (hay 52,8 triệu USD tính cả phí bảo hiểm) cũng phản ánh đúng dự đoán của các chuyên gia với khoảng ước tính của nó là từ 35 triệu đến 55 triệu đôla. Được vẽ trong những năm Cy Twimbly (1928 - 2011) rời nước Mỹ sang sống ẩn dật tại Rome, lần đấu giá này là lần xuất hiện công khai trên thị trường của bức tranh này trong gần 30 năm. Cy Twimbly cùng với hai người bạn là Jasper Johns và Robert Rauschenberg là những “bóng dáng lớn” của hội họa Hậu hiện đại, đứng ngoài mọi trào lưu nghệ thuật Mỹ thời hậu chiến. Ông mê thơ Rike và có chút hơi hướng thiền, phải chăng vì thế tranh của ông nhiều nét nguệch ngoạc bóng chữ bằng tay trái, nửa vô thức nửa thơ ngây, luôn được giới sưu tầm đương đại săn lùng ráo riết. 

11.Francis Bacon, Three Studies for a Portrait of George Dyer (1963), 51,7 triệu USD

Francis Bacon, Three Studies for a Portrait of George Dyer (1963). ©Christie’s

Bộ tranh ba bức khảo họa này của Francis Bacon (1909 - 1992) trước kia từng nằm trong bộ sưu tập của nhà văn chuyên viết cho thiếu nhi nổi tiếng Roald Dahl trước khi chuyển sang người chủ mới - người đưa nó ra thị trường vào ngày 17/5/2017 tại phiên “Nghệ thuật Hậu chiến và Đương đại” ở nhà Christie’s New York - nơi nó bán được 51,7 triệu đôla (hay 46 triệu USD chưa tính phí bảo hiểm). Đây là 3 bức chân dung đầu tiên Bacon vẽ người bạn trai George Dyer của mình - người đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp của Bacon, là người thắp sáng niềm đam mê và năng lượng sáng tạo, được ông vẽ với hơn 40 tranh dưới nhiều chủ đề và hình thức biểu cảm khác nhau. Cuộc gặp gỡ của họ là một câu chuyện mang tính giai thoại: Dyer đã cố đột nhập vào xưởng vẽ của Bacon để thuổng tranh của ông. Từ giây phút đó, mối quan hệ của họ bao gồm sự mê hoặc và tình yêu. Ba khảo họa này cũng không phải là ngoại lệ. Hội họa của Francis Bacon được các chuyên gia xem là có cá tính nhất và sâu sắc nhất trong lịch sử nghệ thuật thế kỷ 20.

A.T. (Theo báo chí nước ngoài)