Cần phải xây dựng chiến lược định hướng phát triển cho ngành Nhiếp ảnh
Những năm gần đây, chúng ta bắt đầu làm quen với cụm từ “phát triển các ngành công nghiệp văn hóa”, nhiều cuộc hội thảo bàn về thị trường các ngành văn hóa đã được tổ chức. Nhưng, dường như ngành Nhiếp ảnh đang “đứng bên lề” với những hoạt động đó. Trong khi đó, nhiếp ảnh lại là một trong những ngành phát triển nhanh và mạnh.Bài viết này đưa ra những đánh giá về thực trạng phát triển ngành nhiếp ảnh giai đoạn vừa qua, những nhìn nhận về tiềm năng và triển vọng phát triển ngành nhiếp ảnh, cùng với chiến lược, định hướng phát triển ngành nhiếp ảnh đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030 để bạn đọc cùng tham khảo và đóng góp ý kiến xây dựng.
I. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGÀNH NHIẾP ẢNH GIAI ĐOẠN 2011 - 2015.1
Thực trạng phát triển ngành nhiếp ảnh tính đến năm 2015 5 năm qua, hoạt động nhiếp ảnh ở Việt Nam có nhiều thuận lợi. Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” và Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong tình hình mới” tiếp sức cho văn nghệ sỹ, và định hướng cho văn học nghệ thuật tiếp tục phát triển.Sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, sản phẩm công nghệ số trong lĩnh vực nhiếp ảnh đã tác động đến phong trào nhiếp ảnh. Trong thời kỳ hội nhập, mở cửa, kỹ thuật số phát triển mạnh mẽ, nhiếp ảnh là một trong những ngành phát triển nhanh và đa dạng. Song hành cùng sự phát triển của máy ảnh kỹ thuật số, số lượng người sử dụng, chụp ảnh ngày càng tăng. Nhiếp ảnh gần như trở thành môn nghệ thuật đại chúng, nhận được sự quan tâm của đông đảo mọi người và mang tính xã hội hóa cao. Bất kể ai cũng có thể mua một chiếc máy ảnh và chụp ảnh: lưu niệm của cá nhân, sáng tác nghệ thuật, làm dịch vụ… Việc thành lập công ty kinh doanh ngành ảnh, mua bán máy ảnh cùng các trang thiết bị ngành ảnh, mở các lab in phóng ảnh, bán ảnh… theo pháp luật được thực hiện đơn giản, thuận tiện.Như vậy, có thể nhận thấy, nhiếp ảnh là ngành phát triển toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: kinh doanh, dịch vụ, sáng tác, triển lãm, hưởng thụ nghệ thuật.Tuy nhiên, trong giai đoạn vừa qua, nhiếp ảnh chưa xây dựng được chiến lược phát triển riêng của ngành mình.
Ảnh: Nguyễn Phúc Lộc
2. Chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển ngành nhiếp ảnh trong giai đoạn vừa qua.
- Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.- Nghị quyết Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.- Nghị quyết số 23 - NQ/TW ngày 16 tháng 6 năm 2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới.- Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30 tháng 5 năm 2008 của Chính phủ về chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường.- Nghị định số 59/2014/NĐ-CP ngày 16 tháng 6 năm 2014 sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30 tháng 5 năm 2008 của Chính phủ về chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường.- Quyết định số 581/QĐ-TTg ngày 06 tháng 5 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2020.- Quyết định số 88/QĐ-TTg ngày 9 tháng 01 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Quy hoạch và kế hoạch nâng cấp, xây mới các công trình văn hóa (nhà hát, rạp chiếu phim, nhà triển lãm văn học nghệ thuật) giai đoạn 2012 - 2020.- Ngày 27 tháng 12 năm 2012 Thông tư Quy định về triển lãm, thi, liên hoan và sử dụng tác phẩm Nhiếp ảnh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành. - Nghị định về hoạt động nhiếp ảnh đang được xây dựng, dự kiến trình Chính phủ thông qua và ban hành vào cuối năm 2015. - Luật Doanh nghiệp ra đời năm 2014 cũng góp phần vào sự phát triển của ngành nhiếp ảnh, các hoạt động dịch vụ được dễ dàng thực hiện.
II. TIỀM NĂNG VÀ TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN NGÀNH NHIẾP ẢNH
1. Tiềm năng về nguồn lực văn hóa, thị trường tiêu thụ các sản phẩm đầu ra của ngành nhiếp ảnh
- Lực lượng sáng tác nhiếp ảnh, sử dụng máy ảnh và tham gia vào các hoạt động nhiếp ảnh ngày một tăng;- Nhu cầu tiêu thụ hàng hóa về dịch vụ nhiếp ảnh tăng;- Nhu cầu, thị hiếu sử dụng ảnh để trang trí tại công sở, gia đình tăng;- Ảnh được sử dụng nhiều trên: báo chí, ấn phẩm, quảng cáo;- Các cuộc thi và Triển lãm ảnh được tổ chức nhiều với các hình thức và nội dung;
2. Triển vọng phát triển về nguồn lực văn hóa, thị trường tiêu thụ các sản phẩm đầu ra của ngành nhiếp ảnh.
- Các cửa hàng kinh doanh, dịch vụ ngành ảnh;- Các cửa hàng (minilab) in phóng ảnh;- Các cửa hàng (gallery) bán ảnh;- Phòng trưng bày, nhà triển lãm ảnh;- Trung tâm lưu trữ ảnh;- Bảo tàng nhiếp ảnh;
Ảnh: HC
III. Chiến lược phát triển ngành nhiếp ảnh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 20301.
Quan điểm- Phát triển nhiếp ảnh nhằm góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ, khoa học, đóng góp cho phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế;- Bảo tồn và phát huy các giá trị nhiếp ảnh truyền thống; đồng thời, xây dựng và phát triển các giá trị nhiếp ảnh hiện đại;- Tạo ra môi trường và thị trường hóa, hàng hóa các tác phẩm, sản phẩm nhiếp ảnh;- Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động nhiếp ảnh nhằm huy động các nguồn lực đầu tư phát triển nhiếp ảnh.
2. Mục tiêu
- Phát triển nhiếp ảnh theo định hướng ưu tiên đầu tư, bồi dưỡng nguồn nhân lực, hoàn thiện hệ thống các cơ sở đào tạo của quốc gia;
- Tăng cường công tác giáo dục, tuyên truyền, phổ biến nhằm nâng cao nhận thức và nhu cầu sử dụng, tiêu thụ của toàn xã hội về nhiếp ảnh; - Hình thành lực lượng công chúng nhiếp ảnh ngày càng đông đảo;- Xây dựng hệ thống giải thưởng nhiếp ảnh, các hội chợ nhiếp ảnh;- Xây dựng, hoàn thiện hệ thống quản lý, cơ chế, chính sách phát triển nhiếp ảnh, trong đó có nghiên cứu Xây dựng Quy hoạch phát triển ngành Nhiếp ảnh đến năm 2020, tầm nhìn 2030; Luật nhiếp ảnh, nhằm khẳng định sự quan tâm của Nhà nước, của Chính phủ với ngành Nhiếp ảnh, qua đó chứng minh rằng đây là một ngành có ý nghĩa quan trọng đối với xã hội, đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
3. Định hướng phát triển
- Chú trọng, đầu tư hệ thống trường đào tạo nhiếp ảnh;
- Hỗ trợ hoạt động sáng tạo nhiếp ảnh;- Phát triển thị trường nhiếp ảnh;
- Nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào hoạt động sáng tác, tạo sản phẩm, phổ biến tác phẩm nhiếp ảnh;
- Hợp tác, giao lưu, giới thiệu phát triển trong và ngoài nước;
- Xây dựng mới hoặc nâng cấp các nhà triển lãm ở các tỉnh, thành phố; xây dựng Bảo tàng nhiếp ảnh ở các khu vực.
Ảnh: HC
4. Giải pháp
a. Tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách:- Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật phát triển công nghiệp nhiếp ảnh;- Rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách về hoạt động nhiếp ảnh bảo đảm phù hợp với sự phát triển của xã hội;- Xây dựng các chính sách sưu tầm; đầu tư, hỗ trợ sáng tác; kinh doanh dịch vụ ngành ảnh.
b. Phát triển nguồn nhân lực:- Thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ về sáng tác, người làm công tác nghiên cứu, quản lý nhiếp ảnh từ Trung ương đến địa phương;- Thực hiện đổi mới chương trình đào tạo, xây dựng được bộ giáo trình nhiếp ảnh chuẩn; đưa đi đào tạo tại nước ngoài;- Thực hiện chế độ đãi ngộ đối với những người sáng tác nhiếp ảnh có chuyên môn, thành tích xuất sắc.
c. Giáo dục, tuyên truyền, phổ biến:- Đưa nhiếp ảnh vào giảng dạy tại các trường Trung học phổ thông, Trung học cơ sở;- Tuyên truyền để các công sở, gia đình, cá nhân sử dụng ảnh trang trí tại cơ quan, đơn vị, hộ gia đình;- Khuyến khích các tác giả phổ biến tác phẩm thông qua các hình thức triển lãm, xuất bản phẩm.d. Hợp tác, phát triển- Tổ chức các hoạt động giao lưu, văn hóa nghệ thuật với các nước, tổ chức quốc tế;- Xúc tiến, quảng bá, tuyên truyền, phổ biến, giới thiệu các tác phẩm nhiếp ảnh thông qua các cuộc thi và triển lãm ảnh trong và ngoài nước;- Lồng ghép chương trình hoạt động nhiếp ảnh với các sự kiện ngoại giao văn hóa, quảng bá du lịch
5. Kiến nghịSự nghiệp đổi mới của Đảng và Nhà nước cùng với những chính sách được nới lỏng đã tạo thuận lợi cho sự phát triển của nhiếp ảnh Việt Nam. Cùng với sự phát triển của khoa học, công nghệ, nhiếp ảnh đã có những bước biến chuyển mạnh mẽ, việc sáng tạo tác phẩm ngày càng được quan tâm, mở rộng, các triển lãm diễn ra trên khắp cả nước, các ấn phẩm nhiếp ảnh được xuất bản, phát hành rộng rãi trong và ngoài nước… tạo nên một đời sống hoạt động nhiếp ảnh phong phú và đa dạng cả về sáng tác lẫn kinh doanh dịch vụ ngành ảnh.Chính vì vậy, để nhiếp ảnh phát triển đồng bộ và bền vững, rất cần sự quan tâm của Đảng, Nhà nước thông qua các chiến lược định hướng đúng đắn cũng như có các cơ chế, chính sách nhất quán, đồng bộ.
C.T.H
(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 10/2015)
