Gióng Tre
Nam bộ đã mang đến cho Mỹ thuật hiện đại Việt Nam một tác giả lớn, nhà điêu khắc Nguyễn Hải (1933 - 2012). Ông sinh ra ở Tiền Giang trong một gia đình nghệ sỹ Tuồng. Cái nôi văn hóa Nam bộ và cái nôi nghệ thuật truyền thống của gia đình là hai yếu tố quan trọng làm ra cá tính sáng tạo của ông. Mà Thánh Gióng (sáng tác năm 1973) là một tác phẩm tiêu biểu. Có thể coi Nguyễn Hải là người đầu tiền mở ra một trang mới cho điêu khắc Việt Nam hiện đại với tác phẩm này. Thánh Gióng là một viên gạch đầu tiên, cánh cửa đầu tiên. Ngay cả với tác giả thì Gióng cũng chính là dấu mốc đầu tiên. Nói vậy là bởi trước đó, điêu khắc Việt Nam vẫn chỉ có một điểm nhìn hiện thực nếu không muốn nói là nệ thực và chép thực nặng tính tả kể hoặc ở một số tác giả là ảnh hưởng quá nặng phong cách nghệ thuật Xô-Viết.
Nhà điêu khắc Nguyễn Hải
Tượng Gióng của Nguyễn Hải. Ảnh: PPĐ
Chỉ có hai người chuyển tải được tinh thần thẳng thắn, bộc trực, hồn hậu, vạm vỡ, ăn to nói lớn kiểu sông nước và chất hùng của miền đất Nam bộ vào nghệ thuật một cách đẹp nhất là Nguyễn Hải trong điêu khắc và Nguyễn Sáng với hội họa.
Cấu trúc Gióng của Nguyễn Hải khúc triết, mạch lạc tạo cảm giác chắc, khỏe. Thân ngựa như vết bút đại chạy ngang một mạch, vươn dài, song song mặt đất, Ông Gióng ngồi trên vuông góc với mình ngựa, chân ngựa choãi ra tựa hình chân kiềng vững chãi. Trong tổng thể vuông bằng xổ thẳng ấy, Nguyễn Hải lấy cảm hứng từ những đốt tre để tạo hình cho tác phẩm, từ nhân vật Ông Gióng đến ngựa sắt, áo giáp sắt. Chính vì vậy mà ngựa thần không bị thực nữa, chỉ là tín hiệu về ngựa. Có cảm giác chiều thứ 4 của tác phẩm ông Gióng là chiều vặn, xoắn làm người xem thấy được nhiều lớp không gian hơn và thêm nữa thấy được sự chuyển động, chuyển động của xoay, xoáy sâu, quay tròn. Chưa kể chính vì lấy cảm hứng từ thân tre với những khúc đốt để tạo hình, tạo khối nên sự độc đáo nhất của tác phẩm này là tác giả đã bỏ qua được tính minh họa chuyện Ông Gióng. Ông Gióng của Nguyễn Hải, vai vuông, ngồi trên mình ngựa, hai tay không cần phải ôm cả một búi tre vung lên, như những người vẽ, nặn về đề tài này thường làm.
Cái khí chất thẳng thắn, vươn cao, khỏe khoắn của tre đã được tác giả cho hóa thân vào với Ông Gióng làm một rồi. Giản dị vậy nhưng Gióng của Nguyễn Hải vẫn nói đủ được chất thánh, chất Phù Đổng Thiên Vương, chất huyền thoại mà lại vô cùng hiện đại và cá biệt.
Nhà điêu khắc Nguyễn Hải và vợ bên tượng Gióng. Ảnh: NĐB
Nhà điêu khắc Nguyễn Hải.
Sinh năm 1933, tại làng Thành Hậu,
huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang
Mất năm 2012, tại Tp. Hồ Chí Minh.
Tốt nghiệp trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, năm 1963.
Giảng viên trường Đại học Mỹ thuật Công Nghiệp Hà Nội.
Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, năm 2000.
Tác phẩm chính:
- Tượng Nguyễn Văn Trỗi;
- Tượng Gióng;
- Tượng Chiến thắng Điện Biên Phủ;
- Tượng đài Mẹ Tổ quốc;
- Tượng đài Thủ Khoa Huân;
- Tượng đài Chiến thắng Ấp Bắc;
- Tượng đài Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút;
- Tượng đài Chiến thắng Phước Thành...
L.T.C
