Nghệ thuật đương đại Comtemporary Art là gì?

Nghệ thuật đương đại, trong mọi trường hợp, được định nghĩa là “Tác phẩm nghệ thuật đã, đang và tiếp tục được tạo nên trong suốt cuộc đời của chúng ta”. Nghe khá đơn giản? Nếu đơn giản vậy liệu có tồn tại một định nghĩa nghệ thuật, hay một trường phái nào có thể gây ra sự nhầm lẫn, không tồn tại cùng thời gian với Nghệ thuật đương đại? Quan trọng nhất là ngay từ lúc gọi tên, Đương Đại, nó cho bạn khái niệm đầy đủ không cần phải hỏi lại. Nhầm lẫn khái niệm là việc không được xảy ra, bởi vì khi đó bạn sẽ không nhìn nhận đúng những điều đang diễn ra. Vâng, tôi không ngại hỏi, Nghệ thuật đương đại là gì và làm thế nào chúng ta có thể định nghĩa rõ ngay bây giờ?

Tác phẩm đương đại tại Bảo tàng Nghệ thuật Broad

NGHỆ THUẬT HIỆN ĐẠI
Trong tiếng Anh, “Modern - Hiện Đại”  và” Contemporary - Đương Đại” là từ đồng nghĩa. Không may, trong thế giới nghệ thuật hai từ này nói về hai thời điểm khác nhau, hai cách sáng tác khác nhau, nhiệm vụ khác nhau, và nhiều điều khác biệt nữa hơn là nhầm lẫn về mặt ngôn ngữ. Để hiểu về Nghệ thuật đương đại, đầu tiên cần hiểu sự khác biệt giữa hai cách gọi Hiện-đại và Đương-đại trong nghệ thuật.
Nghệ thuật hiện đại thường dung để nói đến những tác phẩm thực hiện trong hai giai đoạn 1860s và 1970s. Tác phẩm nghệ thuật thực hiện trong những giai đoạn này đều tìm đến cách biểu hiện mới nhằm thoát khỏi truyền thống. Thử nghiệm những chất liệu tạo hình và đưa nghệ thuật ra khỏi sự miêu tả thông thường hướng tới tư duy trừu tượng. Biểu đạt tự do, mang tính cách mạng của tư tưởng từ bên trong người nghệ sỹ, cách biểu hiện với tầm nhìn như vậy đã đánh dấu sự ảnh hưởng vĩ đại của Nghệ-thuật-hiện-đại. Điều này không chỉ đem lại những khái niệm trừu tượng mà còn ảnh hưởng đến sự tiếp cận thế giới, những vấn đề xã hội và mô tả đời sống hiện đại.

 Lutz Bacher, Cái bóng của con ngựa

KẾT THÚC
Đối với nhiều người, thời điểm kết thúc của Nghệ thuật hiện đại là những năm 1970s với sự ra đời của thời kỳ Hậu hiện đại. Cuối thế kỷ 20, với sự phát triển của khoa học, công nghệ, chúng ta thấy sự lớn mạnh của những loại hình Video Art và Nghệ thuật trình diễn, với sự thử nghiệm, ứng dựng từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Đồng thời, chúng ta cũng thấy sự phát triển của những thuyết, triết lý nghiên cứu về Hậu hiện đại với sự thống trị của hiện tại, nơi sự tập trung hướng vào những điều mà chúng ta có, và nó đòi hỏi sự nhận biết phải biểu đạt những xu hướng mới nhất. Bây giờ, là thời điểm tất cả mọi điều bắt đầu để xây dựng, định hình, tính đa dạng của Nghệ thuật đương đại.
Sự ảnh hưởng từ những ý tưởng hậu hiện đại, tất cả mọi điều đều bị tách rời nhưng đồng thời chúng có ý nghĩa phù hợp theo cách riêng của mình, hoài nghi về mọi định nghĩa, tạo nên tinh thần chi phối từ bên trong của Nghệ thuật đương đại. Cùng sự đa dạng và thách thức, Nghệ thuật đương đại tạo nên tác phẩm với sự kết hợp đa dạng của vật liệu, phương pháp, khái niệm với những tư tưởng chống lại truyền thống và thách thức những định nghĩa dễ dãi. Nghệ sỹ khám phá ý tưởng, khái niệm, câu hỏi, thực hành trong quá khứ với mục đích để hiểu hiện tại và hình dung tương lai. Bởi sự đa dạng trong các phương pháp tiếp cận, Nghệ thuật đương đại thường được xem như thiếu một sự thống nhất trong nguyên lý, tư tưởng hay định hình và công chúng luôn được tự hỏi rằng điều này đang thiếu một cái gì đó.

 Jeff Koons, Lady Gaga - Gazing Ball

 

ĐỐI TƯỢNG CỦA NGHỆ THUẬT ĐƯƠNG ĐẠI LÀ GÌ?
Trước đây chúng ta cho rằng người nghệ sỹ là người duy nhất tạo nên tác phẩm. Với sự phát triển của Nghệ thuật đương đại, khán giả đã trở thành một phần không thể thiếu trong việc tạo nên ý nghĩa, sự biểu đạt của tác phẩm. Quá trình này trở nên quan trọng và sự đa dạng của các cách tiếp cận giúp hình thành nên những thể loại khác nhau trong cùng một loại hình nghệ thuật. Điều này thoát khỏi những định nghĩa chi phối và chỉ tăng cường tinh thần hậu hiện đại. So với một trong những phong trào chịu chi phối, ảnh hưởng của Nghệ thuật hiện đại, trường phái Biểu hiện trừu tượng (Abstract Expressionism), Nghệ thuật đương đại dường như thiếu sự chia sẻ ý tưởng và cách thể hiện, từ khi Nghệ thuật đương đại hình thành là ngần đấy thời gian của những câu hỏi, tái đánh giá và thử nghiệm. Sự thử nghiệm này được thực hiện với tất cả.Tất cả đều được sử dụng và tất cả mọi điều đều có thể trở thành nghệ thuật.
Do vậy, các đối tượng của tác phẩm đương đại, theo đuổi từng xu hướng trong mỗi thời điểm, tạo ra xu hướng trong thời điểm đó và luôn luôn phát triển để mở rộng ý tưởng về những gì được coi là nghệ thuật mới. Đối tượng của tác phẩm là, phản ánh những vấn đề nóng bỏng của xã hội hiện đại với mục đích tái định nghĩa thế giới và các giá trị đã được chấp nhận.

Yayoi Kusama, Cầu nguyện với tất cả tình yêu cho hoa tulip

CUỐI CÙNG..
Làm gì bây giờ? Nếu thể loại nghệ thuật này cho chúng ta cảm giác rằng nó không có một định nghĩa cụ thể, tiếp cận tác phẩm là đa dạng tới vô hạn, vậy làm sao có thể hiểu được sự khác biệt giữa Nghệ thuật đương đại và Nghệ thuật hiện đại?
Những gì được cho là một trong những điểm khác biệt lớn nhất giữa hai loại này là: Nghệ thuật hiện đại tham chiếu quá khứ, từ đó tạo nên tác phẩm và cố gắng để hiểu được hiện tại. Nghệ thuật đương đại cũng nhằm hiểu hiện tại, nhưng hiện tại lại bị tách rời và biến đổi.Trong bối cảnh này, tác phẩm chỉ có thể nói đến sự bao la trong đa dạng, tác phẩm đòi hỏi khán giả nhận thức về thế giới xung quanh với những câu hỏi thoảng qua. Chúng đang có và chúng ảnh hưởng như thế nào khi chúng ta chiêm ngưỡng và tự liên hệ với thế giới, nhưng trong những phút tiếp theo, một điều mới sẽ đến và thay đổi cái nhìn của chúng ta.

S.P

(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 5/2016)