Ngựa xuân mã hồi
Cách đây 12 năm, năm 2002, năm Nhâm Ngọ… Một đêm, có con ngựa Ô Việt chạy nước kiệu tới tìm tôi. Lưng nó đèo một bó sen… Gọi là Ô Việt vì nó không cao lớn, xù xì như ngựa của Uất Trì Cung trong Thuyết Đường, không bốn vó trắng như tuyết như ngựa của Hô Diên Chước trong Thủy Hử, không đen sì đen sịt như ngựa của Trương Phi trong Tam Quốc Chí… Nó nhỏ nhắn, gọn gàng, sắc hơi ngả nâu sậm, đuôi, bờm vừa phải, ngực nở, bụng thon, đôi mắt dữ dội… Rõ ra một con ngựa Ô thuần Việt! Tôi đỡ lấy bó Sen, ôm nó vào lòng, nghe trái tim nó đập dồn trong lồng ngực non trẻ, mồ hôi ngựa rất lạ, hoi hoi, khê khê, ướt át… Nó rúc đầu vào nách tôi, mũi phì phì phả khói… Kể từ đó theo nó là hàng đàn ngựa về với tôi, Bạch mã, Xích Thố, Đốm Hoa, ngựa Hồng, Hoàng Kim mã… Phần lớn là yên gấm đai vàng, dây cương tung bay trong gió… Hàng không Việt Nam liền cho in một cuốn Lịch Tết 12 con ngựa. Tôi đem đến Báo Văn Nghệ. Đúng lúc anh Hữu Thỉnh bảo họa sỹ Thành Chương phải nghĩ một bìa báo Tết. Thành Chương bảo: Bìa đây chứ đâu nữa…! Vẽ ngựa đến thế này là hết rồi! Anh Thỉnh bảo tôi: Chú có phải tuổi ngựa đâu mà vẽ nhiều ngựa thế? Sau này, bao nhiêu nhà báo trong và ngoài nước cũng hỏi tôi như thế. Tại sao, tại sao vẽ lắm ngựa thế? Cả ngàn con rồi.
Lê Trí Dũng, Ngựa 30, acrylic trên giấy dó
Lê Trí Dũng, Ngựa 65, acrylic trên vải bố
Lê Trí Dũng, Ngựa 15, acrylic trên vải bố
Thực ra, để trả lời các câu hỏi đó, tôi đã phải nghĩ ra bao nhiêu là lý do, nào là vì con ngựa có đủ đức tinh cao quí: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín… Rồi Trung, Dũng… Để chứng minh tôi phải vận dụng cả kho kiến thức nghèo nàn của mình ra, nào là tích “Ngựa quen đường cũ”, rồi “Tái ông mất ngựa”, rồi “Xích Thố bỏ ăn”, rồi “Con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ”, rồi “Nhảy ngựa Đàn Khê”… Có lần, để khỏi dài dòng kể lể cho các ông Tây bà đầm khi mua tranh, tôi viện luôn lý do là con trai tôi tuổi ngựa, các ông Tây bà đầm thích lắm, thật thắm tình phụ tử! Thật ra, tất cả các lý do đó không hề sai. Đúng là hùng hục kéo xe, kéo cày từ mờ sáng đến tối đêm, tối về nhai bó cỏ, suốt đời không ăn thịt, không hại ai, lâm trận thì coi chốn tên bay đạn lạc như không, lại còn bị đem nấu cao bồi bổ sức khỏe cho con người, nhất là mấy anh Bạch mã. Anh nào khéo léo sau vài cua huấn luyện đã có thể ra rạp xiếc biểu diễn. Lại còn những cuộc đua ngựa nữa chứ, vẻ phong lưu mã thượng, tốc độ như gió khiến nhiều nước tự hào là Thiên Lý Mã…Và cũng vì thế, Ngựa như là biểu tượng cho sự may mắn, an lành, phúc đức…
Lê Trí Dũng, Ngựa 57, acrylic trên giấy dó
Ngựa, acrylic trên giấy dó
Nhưng thâm tâm, tôi vẫn không biết vì nguyên nhân gì chính xác khiến tôi yêu ngựa vẽ ngựa nhiều như thế?
Thoắt cái! Đã 12 năm rồi, nhanh thật!
Bỗng một ngày, nghe ông thầy giảng về “Kiếp”. Rằng tâm linh Đông phương quan niệm và chứng minh được là có “kiếp” hẳn hoi!... Đêm hôm ấy, lạ thay trong giấc ngủ chập chờn, trong sự bình an tâm hồn, trong tĩnh lặng tuyệt vời của thinh không, con Ô Việt của tôi gõ nước kiệu dồn dập phi về trong nỗi nhớ nhung, nỗi mừng khôn tả của tôi, lưng đèo thêm cành đào thắm! Nó vẫn nâu sậm, như đen, nhỏ nhắn, săn chắc, nở nang, sung mãn… Nó vẫn luôn ở bên tôi, nó và đồng đội nó đã cứu tôi thoát hiểm trăm lần, nhất là thời bao cấp khốn khó! Và bây giờ nó vẫn đồng hành với tôi, thực ra chưa khi nào nó rời tôi, thật thế!
Và bất ngờ! Tôi bỗng ngộ ra điều kỳ thú: Kiếp trước của tôi là một con ngựa, một con Ô thuần Việt… Chỉ có thế kiếp này tôi mới vẽ ngựa như thế chứ? Ôi! Bạn ơi! Đón Tết GIÁP NGỌ 2014.
L.T
(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 1+2 /2014)
