Những trào lưu ảnh sáng tạo, dí dỏm

Nhiều khi chụp mãi một kiểu ảnh cũng gây nhàm chán, trùng lặp vì thế các nghệ sỹ luôn phải đổi mới trong sáng tạo, tìm ra những cái lạ, bất ngờ để đưa vào tác phẩm, giúp nó không chỉ lôi cuốn người xem bởi vẻ sinh động, ấn tượng mà còn hài hước, dí dỏm. Dưới đây xin kể tới một số trào lưu sáng tác ảnh ngộ nghĩnh đang thịnh hành, vừa là một thú vui, cách học tập- nghiên cứu vừa là một giải pháp gợi nguồn cảm hứng khi mà các bạn trẻ, các nhiếp ảnh gia không chuyên đang bí dần ý tưởng hoặc gặp đề tài hạn hẹp.

Vũ điệu bột, sáng tạo siêu tốc. Ảnh: Derrick Senior

Đầu tiên là loại ảnh chụp qua quả bóng thủy tinh (Glass Ball/ Lens Ball). Với loại ảnh này, cảnh vật sẽ rất lung linh do người chụp không chiếu máy ảnh trực tiếp vào đối tượng, mà chụp nó qua một bề mặt phản chiếu là một quả cầu trong suốt. Ý tưởng chụp qua vật thể phản chiếu thực tế đã ra đời từ xưa. Lúc đó, các nhiếp ảnh gia thế hệ cây đề, cây đại thường dùng những chiếc gương, cửa kính hay vũng nước, mặt hồ để ghi lại phong cảnh, song do nó chỉ lấy được một số chi tiết, hình ảnh nên đến nay nhiều người đã thay thế chiếc gương bằng một quả cầu thủy tinh, và nhờ cấu tạo hình tròn có thể gói gọn nhiều nội dung hơn. Mọi hình ảnh ở phía sau quả cầu sẽ được phản chiếu, khúc xạ lên nó. Không chỉ vậy, còn khiến cho cảnh vật đối lập hoặc lộn ngược, chia nhiều phần. Tất cả cũng được uốn cong và bo tròn giống như khi ta nhìn từ một ống kính mắt cá. Thường nghệ sỹ sẽ đặt quả bóng ở trên mặt phẳng, nhưng cũng có lúc treo, mắc hoặc cầm nó trên tay, và qua cảnh vật thu nhỏ, lọt thỏm, cho cảm tưởng như đang nắm bắt được cả thế giới. Ảnh khá sắc nét, và rõ nhất nếu quả bóng ở gần đối tượng, bởi càng xa hình ảnh sẽ càng nhỏ và mờ nhạt.

Ngày hội, sáng tạo toàn cảnh. Ảnh: Francesco Sartori

Cũng cho ảnh tròn với những nội dung huyền diệu song loại ảnh chụp toàn cảnh cực và toàn cảnh cầu (Polar Panorama, Spherical Panorama) là một kỹ thuật khó hơn, cần phải dùng ống kính đặc biệt (ống kính mắt cá) và phần mềm biên tập ảnh Photoshop. Nó xuất phát từ kỹ thuật chụp góc rộng, lấy được cảnh vật chạy dài nhất theo đường chân trời, sau đó cuộn lại cho cảnh vật nối đuôi nhau và xoay vòng như thể bao quanh một quả bóng. Với ảnh toàn cảnh cực, mọi thứ sẽ nhô ra ngoài vòng tròn như một tiểu hành tinh có cây cối, đồi núi, nhà cửa lởm chởm. Với ảnh toàn cảnh cầu, mọi thứ sẽ hướng vào tâm vòng tròn và có vẻ giống với ảnh chụp từ quả bóng thủy tinh nhưng bị uốn cong một cách nhân tạo. Nói chung, để làm ảnh này, nghệ sỹ phải chụp rất nhiều tấm hình về các cảnh vật liên tiếp, 360 độ, ở trên trời lẫn dưới đất, càng muốn sau này chi tiết bao nhiêu càng phải chụp dày bấy nhiêu và khi ghép lại sẽ cho ra một hình cầu bắt mắt. Khi xem ảnh, khán giả sẽ như đứng ở bên ngoài không gian nhìn về trái đất, hoặc từ một đỉnh núi, ngọn cây phóng tầm mắt đi muôn hướng, thấy mọi sự diễn ra đồng thời. Ảnh do đó có tính bao quát, nên thơ, giàu trí tưởng tượng, và tùy ý có thể biến bất cứ thứ gì, từ hai chiều thành ba chiều, từ vườn tược/ đường xá/ phố phường… thành những hành tinh xinh đẹp phiêu dạt.

Sáng tạo bóng thủy tinh. Ảnh: Andrius Aleksandravicius

Loại ảnh thu nhỏ (Tilt Shift, Miniature Faking) lại giúp ta chiêm ngưỡng được cả thế giới qua những sự vật siêu nhỏ. Nhờ nó có thể thu gọn mọi thứ, từ những cảnh quan bao la đến những cấu trúc, sinh hoạt của đồ vật- vi sinh vật, cho phép những cái vốn rất hoành tráng trở nên bé nhỏ như đồ chơi, và người xem dễ dàng tiếp cận với chúng. Có hai cách để tạo ảnh này. Thứ nhất là dùng ống kính xoay trượt tilt-shift cùng nguyên lý phối cảnh gần xa, cho ảo giác về một vật nhỏ đi hơn nhiều so với thực tế. Ống kính tilt-shift thường chỉ lấy nét cho đối tượng chính ở giữa khung hình, còn sẽ gây mờ hai bên, trên- dưới. Nó cũng tăng độ tương phản, rực rỡ ở đối tượng này, khiến đối tượng thêm nổi bật hơn so với nền. Một ví dụ là ảnh của một trận đấu. Thay vì làm rõ mọi sự, máy chỉ lấy nét cho mỗi sân bóng, đội bóng mà để cả dãy khán đài bị mờ, tạo ra cảm giác về đội bóng ấy thật là bé nhỏ giữa biển người. Ngoài ra, nhiều người còn hay đứng ở trên cao chụp xuống, và ghi sát ống kính các vật thể lớn gần đó như cây cổ thụ, nhà chọc trời mang lại ấn tượng về một chiều sâu hun hút và một vật nhỏ, tí xíu phía dưới. Họ thường dùng kỹ thuật này để chụp ảnh phong cảnh từ trên không, đặc tả thiên nhiên hùng vĩ. Vì chụp từ trên trời, nên lấy được vô số cảnh tượng, mỗi điểm nhỏ trên ảnh là một vật khổng lồ, được giảm thiểu chỉ bằng một phần trăm nghìn kích cỡ thật. Thứ hai là dùng phần mềm Photoshop cắt dán, sang sửa, biến người- xe cộ, nhà cửa thành tí hon. Thợ ảnh cũng chụp những điều có thực, song chắp ghép chúng ở khâu hậu kỳ, và làm ra những chuyện như một người chỉ bé bằng ngón tay út ngồi chơi trên những đóa hoa, cưỡi sâu bọ hoặc bị côn trùng to bằng con trâu săn đuổi. So với trường hợp đầu chỉ dùng ống kính tilt- shift thì ở đây còn kết hợp nhiều kỹ thuật tinh tế, từ chụp sát (close-up), phóng to nhiều lần (macro), thu nhỏ nhiều lần, giảm độ nét, tăng độ sáng tới nhiều thủ thuật khác. Ảnh rất giàu tính siêu thực, thường được dùng thể hiện những ước mơ- viễn tưởng, phục vụ giải trí, quảng cáo.

Mù nước, sáng tạo siêu tốc. Ảnh: Tim Tadder

Bằng khả năng chụp ảnh chỉ trong 1/ 4 nghìn đến 1/8 nghìn giây, cá biệt là 1/20 nghìn giây, ảnh siêu tốc (High Speed) là phương pháp hữu hiệu để khắc họa những hoạt động và hiện tượng diễn ra nhanh, mắt thường không nhìn thấy kịp. Chẳng hạn như các môn thể thao tốc độ, cảnh cháy nổ, mưa tuyết, hiện tượng hiếm gặp. Dường như bất kỳ sự vật nào mà máy ảnh hướng tới đều chụp được rõ nét. Tuy nhiên, mọi người phải đầu tư thiết bị khá tốn kém, đó là các màn trập và đèn chiếu nhanh, càng nhanh càng tốt. Nếu bình thường một chiếc máy đã chụp được cảnh một quả bóng bị phát nổ do trúng đạn sinh động như thế nào, thì những chiếc máy siêu tốc còn cho thấy sự kỳ diệu hơn, khi mà ghi được khoảng khắc viên đạn vừa đâm xuyên qua nó và quả bóng vẫn nguyên. Nói chung, nhờ ảnh siêu tốc, cảnh vật sẽ được đóng băng trước mắt, không chỉ vậy vì chụp chuyển động nên còn như nghe thấy tiếng động. Mỗi bức ảnh còn có nhiều vẻ đẹp, ở góc độ này thì mạnh mẽ, dữ dội nhưng ở góc độ khác lại hiền hòa, mềm mại và là sức hút để nhiều bạn trẻ thể hiện phong cách táo bạo.

Sóng biển, sáng tạo khoảnh khắc vàng. Ảnh: Wilma Hurskain

Ngược với ảnh tốc độ chỉ làm đứng hình một vật, ảnh chụp lâu và làm mờ chuyển động (Time Lapse, Motion Blur) lại cho nhiều sự vật xuất hiện. Có cái rõ, cái mờ và người - vật dường như không phải đứng yên mà vẫn dịch chuyển. Thay vì dùng màn trập nhanh, ở đây dùng màn trập rất lâu để ghi được những cảnh sắc kéo dài cả phút hay tiếng. Trong đó có cảnh mặt trời mọc, hoàng hôn, sao sa, hoa nở, xe chạy, guồng quay… Nhờ chụp lâu, nó cho thấy rất nhiều thứ tiếp diễn, hết điều này đến điều khác và cả những chuyển động. Kết quả là biến sự vật trở thành một bức tranh ấn tượng. Nội dung vì thế có tính phiêu linh, huyền bí, ca ngợi sự đa dạng, náo nhiệt hay vui vẻ của cuộc sống. Các nhiếp ảnh gia thường lấy ảnh này để đặc tả vẻ đẹp của bầu trời, giao thông, phố phường, khu vui chơi, điệu múa, nghệ thuật trình diễn ánh sáng…

Sáng tạo thu nhỏ thủ công. Ảnh: Umesh Thakker

Bên cạnh sự hỗ trợ, cũng có một số loại ảnh không cần tác động mà vẫn có thể tạo ra ảnh đẹp độc đáo. Tiêu biểu là ảnh chụp đúng thời điểm, đúng góc độ, đúng nơi (Right Time, Right Angle, Right Place), và được xem là khoảng khắc vàng trong nhiếp ảnh. Ở loại ảnh này, thợ ảnh chỉ cần chờ đợi cùng với một chút may mắn để chụp được đúng lúc, đúng vị trí cái mình cần phản ánh, tận dụng những yếu tố trùng lặp, đan xen ngẫu nhiên giữa người - vật, thiên nhiên nhằm làm nên ảnh lạ. Ví dụ như ảnh mặt trời lặn trong vòng tay hay một ngọn thác chảy thẳng vào miệng. Để có nó, họ phải chờ đợi tới lúc mặt trời lặn đủ thấp và ở vị trí khi đưa tay lên thì ôm trọn. Những bức ảnh như vậy vừa khó vừa dễ, đòi hỏi tác giả phải có óc linh hoạt, khôi hài và quan trọng nhất là tính nhẫn nại, kiên trì. Ngoài chủ ý, đôi lúc họ cũng chụp được những cảnh đẹp do tình cờ, may mắn. Chẳng hạn như đang chụp chân dung thì bỗng nhiên có một con sóc nhảy vào và cho ra cảnh người đầu sóc. Dù trong hoàn cảnh nào, nghệ sỹ cũng phải nhanh tay bấm máy liên tiếp để trong hàng loạt tác phẩm có một bức ảnh khoảng khắc vàng.

New York, sáng tạo ống kính xoay trượt. Ảnh: Jasper Leonard

C.M.C (Theo Smashing Magazine, Apogee Photo Magazine và Digital Photo Magazine)