Tài năng trẻ Nhiếp ảnh Việt ở đâu?
Khi nhiếp ảnh trở thành một thú vui đại chúng và giới trẻ tìm đến nó như một hình thức thú vị để biểu hiện bản thân thì việc phát hiện các tài năng trẻ của nhiếp ảnh Việt được đặt ra với nhà quản lý. Và Festival nhiếp ảnh trẻ lần đầu tiên mở ra vào cuối tháng 8/2015 vừa qua như một sự khởi đầu đầy hứa hẹn cho những tay máy trẻ thể hiện sức sáng tạo của mình…
Trẻ và già
Không hiếm những nhà nhiếp ảnh có tên tuổi phải giật mình khi nhìn thấy ảnh của các bạn trẻ xuất hiện trên nhiều mạng xã hội như FB, Twister, Instagram…Vì nó rất đương đại - phá cách không theo một quy luật nào cả, tràn ngập hơi thở cuộc sống. Nó không cần phải theo quy luật bố cục 1/3 điểm mạnh, điểm yếu… cũng không quá chú trọng tới những quy tắc kỹ thuật nhưng nó lại giàu cảm xúc.Còn nhớ tại Hà Nội vào dịp kỷ niệm, cùng một lúc diễn ra hai triển lãm. Một của những nhà nhiếp ảnh “già” diễn ra trong phòng trưng bày và một của các tay máy trẻ diễn ra ngoài trời quanh không gian hồ Hoàn Kiếm. Và thực sự hình thức ở đây cũng vô tình phản ánh chính xác nội dung. Góc nhìn của trẻ đa dạng, mới mẻ và thú vị hơn lối tư duy xơ cứng, lỗi thời của phần đông những tay máy “già”. Cũng như xem nhiều triển lãm ảnh toàn quốc, liên hoan ảnh khu vực, tình trạng cũ mòn trong tư duy thậm chí có nhà nhiếp ảnh khá nổi tiếng, còn dùng từ nặng hơn là “nhai lại”, không còn là hiện tượng cá biệt. Và nó đặt ra vấn đề về sự kế thừa, tiếp nối, bổ sung của các tay máy trẻ vào đội ngũ nhiếp ảnh Việt Nam.Chính vì nhìn thấy điều đó, mà lần đầu tiên, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm mở ra sân chơi cho những nhà nhiếp ảnh trẻ (từ 14 đến 35 tuổi) Và Festival nhiếp ảnh trẻ lần thứ nhất đã thành công ở nhiều phương diện, là bệ phóng cho các tay máy trẻ có cơ hội thả sức bay bổng trong sáng tạo, với sự hưởng ứng nhiệt tình của các bạn trẻ, với trên 3 ngàn ảnh sau 3 tháng phát động…
Hội vật truyền thống xã Vụ Bổn. Ảnh: Trần Bảo Hòa(ĐakLak). Giải Ba Festival Nhiếp ảnh trẻ 2015
Du Phố. Ảnh: Phạm Ngọc Tiến (Đà Nẵng). Giải Khuyến khích Festival Nhiếp ảnh trẻ 2015
Nhưng đúng như ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật - Nhiếp ảnh và Triển lãm băn khoăn: nhiều bạn trẻ chụp ảnh “già” quá! Nó na ná như những nhà nhiếp ảnh trung tuổi và cao tuổi của Việt Nam. Cũng dạng ảnh phong cảnh, ảnh đời thường - đẹp nhưng không mới và còn mang hơi hướng sắp đặt nhiều. Thiếu những bức ảnh làm người xem giật mình, hay ám ảnh. Những sáng tạo đương đại mang tính đột phá cũng không tìm thấy ở triển lãm lần này. Nhiều cái tên trẻ xuất hiện nhưng để nhìn thấy một dấu ấn mang tính phong cách là chưa có. Ai đó sẽ bảo trẻ thì lấy đâu ra phong cách? Không hẳn vậy, nghệ thuật không bao giờ có tuổi, cũng chưa bao giờ là đường một chiều.Hy vọng gì ở những tác giả đoạt giải? Hy vọng là có, nhưng nghệ thuật là đường dài. Và thú thực là trong số những tác giả đoạt giải cũng chưa thấy tài năng, mà chỉ ở mức mới nổi. Bức ảnh giải Nhất “Sắc màu thời đại mới” của Vương Thùy Giang đẹp về tạo hình, nhưng câu chuyện chưa thú vị, thiếu một điểm nhấn mạnh mẽ trong ảnh để dẫn dắt thị giác người xem. Nếu tác giả kiên nhẫn hơn, chờ đợi hơn thì biết đâu khoảnh khắc vàng sẽ tới. Dù vậy, Thùy Giang đem lại cho các giám khảo cuộc thi một niềm tin mạnh mẽ là sẽ còn tiến xa trên con đường nghệ thuật…“Hòn ngọc Viễn Đông” của Nguyễn Anh An (giải Nhì) chụp Sài Gòn đêm, đẹp lộng lẫy sắc màu ở một tầm cao hợp lý, là một bức ảnh phong cảnh đô thị đẹp. Và nó khẳng định thêm một điều: các bạn trẻ có ưu thế về kỹ thuật, nắm bắt nhanh nhạy công nghệ mới nên xử lý ảnh khá tốt, bắt mắt và thực sự gây ấn tượng thị giác…Một số ảnh triển lãm càng củng cố thêm ấn tượng đó, tiêu biểu như “Dải ngân hà ở gành Đá Đĩa” (Huỳnh Lê Viễn Duy) đẹp huyền ảo, và giàu chất thơ…Một bức ảnh giải Nhì khác là “Vui chơi bên bức tường tuổi thơ” của Nguyễn Hữu Thông là dạng ảnh chụp đời thường (Dayly life) hơi tẻ, do sử dụng tốc độ và thời điểm chụp không thật hợp lý. Dù background ảnh là bức tường với những hình vẽ và dòng chữ nguệch ngoạc là sự lựa chọn thông minh của tác giả. Trong số ba giải Ba thì “Hội vật truyền thống xã Vụ Bổn” của Trần Bảo Hòa là một bức ảnh tốt, bố cục chặt chẽ, khoảnh khắc bấm máy chính xác, thể hiện được không khí của ngày hội với sự cổ vũ háo hức, nhiệt tình của người xem. Cũng là Trần Bảo Hòa có bức ảnh đoạt giải Khuyến khích mang tên “Color me run” chụp hội hóa trang màu sắc của các bạn trẻ khá tốt. Có thể hy vọng ở tác giả này ở tương lai gần…Bộ ảnh đoạt giải Khuyến khích khá đa dạng thể tài từ ảnh lễ hội, ảnh phong cảnh, ảnh đời thường, chân dung, thể thao … và cả không ảnh (Aerial) - với một số ảnh sử dụng thiết bị Flycam hợp lý, lạ hóa hình thức ảnh.
Dải ngân hà ở Gành Đá Đĩa. Ảnh: Huỳnh Lê Viễn Duy (Phú Yên). Giải Khuyến khích Festival Nhiếp ảnh trẻ 2015
Color me run. Ảnh: Trần Bảo Hòa (ĐakLak). Giải Khuyến khích Festival Nhiếp ảnh trẻ 2015
Đi tìm tài năng trẻ
Là Festiaval lần đầu tiên nên có thể nhiều tay máy còn rụt rè chưa gửi ảnh, có tâm lý “chờ xem” thế nào, cũng như ai đó chưa biết về cuộc thi. Nhưng hẳn là các Festival nhiếp ảnh trẻ lần sau (dự kiến 2 năm/lần) sẽ ngày càng hấp dẫn hơn, thu hút nhiều nghệ sỹ trẻ hơn. Một đời sống đương đại cực kỳ sôi động với thế giới ảo và thực nhiều khi chồng lấn làm mờ nhau (như bộ phim nổi tiếng “Her”- Nàng của đạo diễn Mỹ Spike Jonze) là điều mà người xem muốn tìm qua những bức ảnh. Những thú vui, trào lưu từ thời trang đến nghệ thuật, sự khám phá đi tìm chính bản thân mình với thể loại ảnh “self- portrait “ thể hiện bùng nổ trên mạng xã hội. Nhưng nó mới chỉ dừng ở mức lẻ tẻ mang tính cá nhân hơn là một sự đầu tư nghiêm túc có chiều sâu.Nhiều kiến trúc sư trẻ ở TPHCM chụp ảnh cực đẹp (đẹp theo nghĩa có ý tứ hay) nhưng cũng chỉ coi ảnh như một thú chơi bình đẳng với mọi thú chơi khác như chơi xe, chơi hàng hiệu…Nhiếp ảnh có nhiều thể loại và đại chúng ở chỗ ai cũng dễ dàng chụp ảnh, và nó thỏa mãn nhiều nhu cầu khác nhau.Đã xuất hiện những tay máy trẻ chụp ảnh báo chí hay, chụp ảnh nghệ thuật có hồn nhưng nếu gọi là tài năng, e hơi vội vì họ có đủ mọi thứ: kiến thức bài bản, máy móc tốt, đam mê nghề và trải nghiệm lăn lộn không ít- nhưng tính sáng tạo lại chưa cao, khả năng thổi bùng những điều bình thường trong cuộc sống thành một cái gì đó lấp lánh, thăng hoa lại không có. Chất thơ trong ảnh cũng là điều rất ít tay máy có, nó không phải là thứ “sến”, “sẩm” để tạo nên những bức ảnh đèm đẹp nhan nhản khắp nơi. Mà nó là nhịp điệu, là những nốt nhạc hình ảnh, là một thứ gì đó có thể khiến trái tim người xem xao xuyến dù là một chút thôi. Bởi sự tinh tế trong từng chi tiết phụ thuộc vào khả năng và chính con người nghệ sỹ.
V.V
(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 9/2015)
