Tâm hồn Việt Nam

Đây là lần thứ năm, triển lãm thuộc dự án nhiếp ảnh Tâm hồn Việt Nam* của nghệ sỹ người Mỹ đa tài, Lawrence D’Attilio, được giới thiệu tới công chúng Việt Nam và Mỹ. Hai triển lãm đầu tiên lần lượt diễn ra trong năm 2008 tại Studio Thọ và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Hai triển lãm tiếp theo được tổ chức bởi Tamarack Gallery (Madison, bang Wisconsin, Mỹ, giám tuyển John Riggs, năm 2012) và Bảo tàng Vịnh Gulf (The Museum of the Gulf Coast, bang Texas, Mỹ, năm 2014). Đặc biệt, trong năm 2014, ông có 10 tác phẩm nghệ thuật từ dự án Tâm hồn Việt Nam được lựa chọn cho trưng bày vĩnh viễn tại Bảo tàng bờ biển Gulf Coast (The Museum of the Gulf Coast), Texas, Mỹ.

(*)Triển lãm của nghệ sỹ nhiếp ảnh người Mỹ Lawrence D’Attilio, diễn ra tại không gian Work Room Four, tòa nhà Packexim,

tháp 1, tầng 24, số 49, ngõ 15, đường An Dương Vương, quận Tây Hồ, Hà Nội, từ ngày 22 / 11 đến ngày 13 /12 /2015.

Người viết bài còn nhớ mãi lần đầu tiên gặp Lawrence D’Attilio tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đầu năm 2014, nhân làm việc cùng nhau cho một triển lãm. Ông đến bằng xe máy, với lỉnh kỉnh túi đựng máy ảnh, quần áo đi mưa, chiếc mũ bảo hiểm to tướng cùng cái xe máy wave mỏng manh, có vẻ yếu ớt so với hàng đống thứ chất lên nó. Bạn bè Việt Nam quen gọi ông là Larry. Ông nói nhanh và nhiều, đem lại cảm giác về một sự nhiệt tình không giới hạn trong con người này về công việc của ông ở Việt Nam và với người Việt Nam.Quả vậy, từ lần làm việc chung đó, người viết mới có dịp biết nhiều hơn về ông, và rồi đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác về một nghệ sỹ người Mỹ luôn có mong muốn, kỳ vọng có thể gắn bó cuộc sống của mình ở Việt Nam, cho dù ông đang ở tuổi 73 (ông sinh năm 1942, người New York). Năm 2006, ngay sau lần đầu tiên đến Hà Nội, nhân chương trình cư trú nghệ sỹ tại Hanoi Campus, một địa chỉ nghệ thuật quốc tế mới khi đó, Larry đã tìm thấy ở mảnh đất này những điều mà ông cho là phi thường. Với ông, trong sự thay đổi đến chóng mặt của một xã hội đang phát triển, Việt Nam là một đất nước của nguồn năng lượng vô biên với những hình ảnh đại diện là người phụ nữ có vẻ ngoài bình thường song ẩn chứa một sức sống vô cùng mãnh liệt và khác biệt.Ông rút ngắn được con đường kết giao với người và cảnh trí Việt Nam thông qua thái độ đồng cảm sâu sắc dành cho miền đất này.

Khoảng sân/ Yard (2007)

Niềm vui là đây / Joy is (2015)

Sống bên cầu Long Biên / River life at Long Bien bridge (2015)

Nhân một dự án hỗ trợ vay vốn nhỏ để phát triển đời sống ở huyện Lập Thạch, Vĩnh Phúc, mà ông trực tiếp điều hành, ông đã học được những câu chuyện về cuộc sống và thái độ sống của người Việt Nam, nhất là người phụ nữ.  Sự mạnh mẽ, can đảm đối diện khó khăn và đạo đức của họ trở thành chỗ dựa vững chắc cho gia đình. Họ ít nhiều làm thay đổi con người ông và truyền cảm hứng cho các thành viên khác trong gia đình ông, cùng đến và gắn bó với Việt Nam. Vợ ông, bà Pamela Foard, một nghệ sỹ vĩ cầm, sau khi nghỉ hưu, đã cùng ông chia sẻ quyết định sang Việt Nam, thuê nhà, và sống mỗi năm từ 3 - 6 tháng. Bà tìm các cơ hội biểu diễn cùng nghệ sỹ Việt Nam, làm từ thiện và còn dự tính sẽ viết một cuốn sách dưới dạng tiểu thuyết về Việt Nam, hi vọng một cái nhìn của người nước ngoài đang sinh sống ở đây sẽ giúp ích cho rất nhiều người nước ngoài khác khi tìm đến Việt Nam như đến một miền đất thanh bình, mới mẻ.

Nụ cười nhờ cá/ Fish laugh (2009)

Gắn bó với Việt Nam như vậy nên có thể nói, việc có được những bức ảnh chạm đến cảm xúc của người xem không hẳn là một sự khó khăn với Larry. Khi sử dụng phương pháp của nhiếp ảnh truyền thống, thách thức lớn nhất đối với ông là làm sao thoát khỏi những khung hình của một tay máy du lịch hoặc bưu thiếp lưu niệm. Nhờ vào sự háo hức của một kẻ tò mò, sự chân thành và tinh tế của một trái tim giàu trải nghiệm, Larry có vẻ đã vượt qua thử thách này một cách nhẹ nhàng. Những chi tiết, mảng màu đối lập, những khoảnh khắc khó có thể ngờ được đọng lại trong ống kính nhiếp ảnh đã giúp người nghệ sỹ bày tỏ được nhiều điều bên trong tâm hồn ông cũng như bên ngoài từng khuôn hình. Như ông viết: “... Trở lại với ý tưởng về tâm hồn của một đất nước, có thể đó là nơi để tôi bộc lộ chính tâm hồn mình trong khi nỗ lực để hiểu ngọn nguồn của những gì tôi đã trải nghiệm thông qua nhiếp ảnh. Tôi không dám bình luận gì thêm về điều này bởi chính tôi cũng đang nghi ngờ liệu mình có thể hiểu được bên trong con  người mình nữa hay không... Dù vậy, tôi có thể nói rằng, 9 năm qua, đất nước các bạn đã làm sâu sắc, phong phú hơn tâm hồn tôi. Cuộc sống Việt Nam đã định nghĩa lại tôi theo cách mà tôi không thể ngờ trước khi tôi đến đây lần đầu tiên, năm 2006.”Kỹ thuật cũng là một phương tiện giúp người nghệ sỹ bộc lộ bản thể của mình trong sáng tác một cách đủ đầy hơn. Các bức ảnh về Việt Nam của Larry trong triển lãm này không phải được in trên giấy ảnh thông thường, theo kiểu “sản xuất hàng loạt” mà chúng được xem như những sáng tác mỹ thuật, với số lượng in có giới hạn, được đánh số thứ tự như kiểu tranh in đồ họa. Tự tay ông in trong studio của mình ở Mỹ, trên một số loại giấy in chuyên biệt dành cho nhiếp ảnh mỹ thuật. Có vẻ như ông tin tưởng vào sự nâng niu này của mình dành cho nghệ thuật của chính mình cũng sẽ nhận được sự tưởng thưởng của người thưởng lãm.Phải nói, Larry mong chờ được chào đón nhiều công chúng Việt Nam đến với triển lãm này, cùng chia sẻ và kiếm tìm một định nghĩa cho riêng mình về “Tâm hồn Việt Nam”.

(*)Triển lãm của nghệ sỹ nhiếp ảnh người Mỹ Lawrence D’Attilio, diễn ra tại không gian Work Room Four,

tòa nhà Packexim, tháp 1, tầng 24, số 49, ngõ 15, đường An Dương Vương, quận Tây Hồ, Hà Nội, từ ngày 22 / 11 đến ngày 13 /12 /2015.

H.A.Đ

(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 11+12/2015)