Jilson Tiu - người kể chuyện có lương tâm

Một buổi chiều mưa ở Manila vào dịp đầu năm 2019.  Một vài người đi bộ vẫn còn trên đường đang di chuyển cùng với những bước chân vội vã để thoát khỏi trận mưa như trút. Dưới một chiếc ô màu đen, người ta thấy nhiếp ảnh gia 27 tuổi Jilson Tiu đang lấy tay áo lau chiếc máy Canon, ống kính 70-200mm. Anh mỉm cười thầm ước chiếc máy của mình cũng không thấm nước.

Một buổi chiều mưa ở Manila

Một người đàn ông trên phố 

Tiu là một nhiếp ảnh gia và phóng viên ảnh đường phố, người đã đưa tin về những câu chuyện trên khắp Philippines từ năm 2010. Anh ấy làm việc với các cơ quan truyền thông như CNN  Philippines, Financial Times, Esquire, v.v. Dù không được giao nhiệm vụ nhưng anh vẫn đi qua Tondo, một trong những khu vực đông dân nhất của Manila. Quận này có một số khu ổ chuột vô chủ của thành phố và là nơi Tiu đã sinh ra và lớn lên; nó cũng trở thành một trong những địa điểm yêu thích của anh ấy để chụp ảnh đường phố của anh. Có rất nhiều điều đang diễn ra và thật khó có thể diễn tả hết những khung cảnh xung quanh đây. Nhưng có một chiếc máy ảnh trong tay thì thật tốt cho việc nói lên những điều mà anh cảm nhận được ở nơi này.

Không chỉ là những kỹ thuật khiến Tiu trở thành một nhiếp ảnh gia đường phố xuất sắc. Anh đã cố tránh những cạm bẫy mà nhiều nhiếp ảnh gia đường phố mắc phải - Đó là thiếu tính xác thực và sự kết nối. Anh nhận ra rằng nhiều nhà nhiếp ảnh đường phố thường chỉ đại diện cho cá nhân họ nên có nhiều cái nhìn lệch lạc về cuộc sống của những người mà họ không biết gì. Và không có mối liên hệ thực sự giữa chủ thể và nhiếp ảnh gia, hình ảnh thu được thiếu bối cảnh quan trọng. Điều này có nghĩa là các bức ảnh chỉ đưa vào một câu chuyện tự phục vụ mà nhiếp ảnh gia đã mơ ước, một bức ảnh hoàn toàn tách rời khỏi thực tế. Ngược lại, là người gốc Manila, Tiu có cái nhìn của người trong cuộc, thấm nhuần công việc của anh với sự chân thành và đồng cảm không thể nhầm lẫn. Hình ảnh của anh giới thiệu thành phố như anh ấy biết, một đô thị sôi động và đẹp đẽ với những câu chuyện chưa được kể.

Vì thế mà Manila thường được nhìn thấy trong một ánh sáng tích cực, công việc của anh là một luồng không khí trong lành. Thủ đô của Philippines thường gắn liền với những con đường rải rác, những khu ổ chuột vô chủ và trong những năm gần đây, cuộc chiến chống ma túy đẫm máu. Không thể phủ nhận điều này. Tuy nhiên, có rất nhiều cuộc sống ở Manila. Đó là một nơi mà cả những mặt tích cực và tiêu cực của cuộc sống đan xen, và anh muốn đưa tất cả ra ngoài thông qua nhiếp ảnh của mình. Tôi muốn thay đổi quan điểm của mọi người về Manila không phải bằng cách loại bỏ các khía cạnh thực sự tiêu cực của thành phố mà bằng cách thể hiện những nụ cười và hy vọng cùng tồn tại bên cạnh những điều này.

Một cuộc đua tranh đầy hứng khởi

Thu gom đồ nhựa

Mặc dù Tiu thích chụp những nét quyến rũ của thành phố, nhưng nền tảng về phóng sự ảnh của anh có nghĩa là anh tin rằng cả mặt tốt lẫn mặt xấu đều xứng đáng được đại diện như nhau, trên thực tế, việc nắm bắt những sự thật xấu xí thường có tầm quan trọng lớn hơn đối với anh. “Không có vấn đề gì nếu đó là cuộc chiến chống ma túy, ô nhiễm hoặc đường phố tắc nghẽn của thành phố, có một số điều cần phải học”- anh nói. Những tài liệu này có thể giúp cho chúng ta thấy những lỗi sai trong cách của chúng ta và nhắc nhở mọi người về việc họ có phải là cá nhân, cộng đồng hay chính trị gia mà chúng ta có thể làm tốt hơn không.

Sắc màu trên phố

Những khoảnh khắc bất chợt

Sinh hoạt trên phố mưa 

Khi ngày trở gió và mưa tạnh, Tiu bắt đầu thu dọn máy ảnh của mình. Chỉ vài giờ trên đường phố đã lấp đầy thẻ CF của anh với hàng trăm hình ảnh.  Anh rất vui khi anh kết thúc công việc với một vài bức ảnh ưng ý.

Nhưng vấn đề chính là: Thay vì sự thúc đẩy bởi một nhu cầu để việc ghi hình vào mọi lúc, anh chú tâm vào những khoảnh khắc có ý nghĩa về những sự việc diễn ra trước ống kính của mình. Và anh cười khi nhận thấy rằng, đôi khi những cảnh tuyệt vời nhất là những cảnh bạn nhìn thấy khi bạn không có máy ảnh bên mình.

(Nguồn: NC-Văn hóa và sáng tạo ở Châu Á)

Nguyễn Thành (biên soạn)

Số 4, tháng 4/2019