Chụp ảnh bằng Iphone có làm nên chuyện?
Bộ ảnh đoạt Giải thưởng nhiếp ảnh iPhone ( IPPAwards) năm 2015 đã cho giới nhiếp ảnh chuyên nghiệp một cái nhìn nghi hoặc và có chút nao núng. Liệu iPhone (hay những chiếc iPad, smartphone) có thể thay thế được các “vũ khí” chuyên dùng, và ảnh nghệ thuật chụp bằng điện thoại thông minh có thể sánh ngang với ảnh chụp bằng các dòng body + lens chuyên biệt?
Được thành lập từ năm 2007, cùng với năm điện thoại iPhone bắt đầu ra mắt thị trường, giải thưởng IPPAwards đã tôn vinh quyền năng của thiết bị di động trong việc tạo ra những tác phẩm nghệ thuật thị giác trong đời sống hiện đại hôm nay. Giải nhất của năm 2015 thuộc về tay máy nghiệp dư Michal Koralewski người Ba Lan có tên Sounds of the Old Town (Những âm thanh của thành phố cổ) chụp một nghệ sỹ già ngồi chơi đàn accordeon trên quảng trường Warsaw của Ba Lan. Tác giả đã chớp được hình ảnh mang nhiều câu chuyện về cuộc sống đương đại bằng chiếc iPhone 5 với ống kính camera trượt cho phép chụp ảnh một cách tinh tế, không gây bối rối với nhân vật được chụp.
Ảnh của Ben Schuyler
iPhone có phải là thông minh tuyệt đối?Người tiêu dùng ở thời công nghệ cao có nhu cầu ngày càng nhiều và nâng cấp những tính năng sử dụng của các dòng smartphone - điện thoại thông minh, mà trong đó tính năng chụp ảnh luôn được xem là quan trọng, bởi ngoài nhu cầu lưu giữ kỷ niệm trong mọi sinh hoạt đời sống, thì trào lưu selfie “tự sướng” và chia sẻ ngay trên các mạng xã hội đang thịnh, đòi hỏi các chức năng kỹ thuật chụp ảnh tổng hợp, và phải tạo ra những bức ảnh long lanh... Điều này đã trở thành một xu thế cạnh tranh mới giữa các nhà sản xuất điện thoại. Chụp ảnh luôn là tính năng nổi bật trên các sản phẩm iPhone (và iPad) của Apple cũng như của các nhà sản xuất khác Samsung, HTC, Nokia, LG, Sky, Sony… Tuy nhiên những bức ảnh chụp bằng điện thoại thường bị đánh giá là “nghiệp dư” và chỉ hợp để đăng lên Instagram hay các mạng xã hội và để lưu niệm cá nhân, gia đình… Vì những bức ảnh chụp bằng điện thoại có nhược điểm là độ phân giải thấp, thiếu các chức năng nâng cấp của ống kính vì vậy điện thoại không được đánh giá cao trong giới nhiếp ảnh. Nhưng trong giới nhiếp anh gia chuyên nghiệp cũng có những ý kiến trái chiều. Ví dụ như nhiếp ảnh gia thương mại Julian Calverley, rất nổi tiếng lại có quan điểm khác. Ông từng làm việc với nhiều khách hàng lớn như Audi hay Aston Martin và chụp những bức ảnh quảng cáo khổ lớn bằng máy chuyên dùng với các lens hỗ trợ nhiều chức năng tổng hợp, song vẫn đánh giá cao chức năng chụp hình của “máy ảnh di động” này. Ông còn xuất bản một quyển sách ảnh có tên “iPhone only” với toàn bộ những bức ảnh chụp trong quyển sách đều là sản phẩm từ chiếc điện thoại của hãng Apple. “iPhone là thứ luôn ở trong túi tôi. Ngày trước khi chụp ảnh bằng máy chuyên dùng tôi phải nghĩ: OK, giờ mình sẽ lấy máy ảnh ra, sẽ căn chỉnh như thế này.
Giải nhất của Michal Koralewski (Ba Lan) với tên gọi Những âm thanh của thành phố cổ
Mỗi chuyến đi tôi mang vác cồng kềnh thiết bị, nhưng bây giờ, có những chuyến đi, tôi chỉ có chiếc iPhone là một thiết bị chụp ảnh duy nhất”.Camera của iPhone hay các dòng smartphone có một số nhược điểm mà chỉ có những máy chuyên dùng có được tính năng đó để tạo ra bức ảnh đẹp. Nhưng cũng chính vì thế mà các nhà sản xuất điện thoại đã liên kết và sáng chế ra những công cụ hỗ trợ, đặc biệt là ống kính gắn ngoài tạo hiệu ứng macro, fisheye, góc rộng, tele zoom xa cho các dòng máy smartphone của Apple, Samsung, HTC, Nokia, LG, Sky, Sony… Và nó cũng trở nên một trào lưu “nóng” cho những người chơi smartphone photography (nhiếp ảnh trên điện thoại di động thông minh). Các loại lens cho điện thoại giúp camera trở thành một ống kính chụp ảnh pro không kém gì các máy DSLR của dân chuyên nghiệp. 3 ống kính trong 1 bộ sản phẩm: fisheye (mắt cá), macro (chụp siêu cận cảnh), wide angle (góc rộng) là công cụ hỗ trợ giúp hình ảnh sinh động. Bộ ống kính dùng thanh kẹp có thể sử dụng với mọi máy điện thoại, kể cả với máy iPad và các loại máy tính bảng khác (tablet), chỉ bằng thao tác đơn giản: mở - kẹp - chụp. Với các máy iPhone 4/4S, 5/5S, thiết kế bộ 3 in 1 lens có sự phong phú hơn với loại thiết kế chụp viền và kẹp góc bên phải. Đặc biệt iPhone 5/5S và 6S…, còn có bộ ống kính 4 trong 1 siêu đặc biệt: hỗ trợ thêm 1 ống kính fisheye cố định cho camera trước, và khung 3 ống kính phía sau có thể xoay lật dễ dàng. Nếu muốn sử dụng rời các hiệu ứng, có thể sắm bộ macro 6x, ống kính siêu rộng (super wide) 0.4x, ống kính siêu mắt cá (super fisheye) 235 độ, jelly lens, ống kính filter lọc sáng,…Và thế là một chiếc smartphone bé bằng bàn tay cùng vài món “đồ chơi” bé xinh bỏ trong một cái túi nhỏ gọn, nhưng lại có thể có tính năng như cả một balo máy chuyên dùng…
Giải ba, Trước khi mặt trời lặn của Yi- Chien Lu
Và bộ ảnh đoạt giải của IPPAwards 2015 như một minh chứng sự “chuyên nghiệp” đến sững sờ của những chiếc iPhone, iPad, smarphone…“Pro” có cần máy chuyên dùng?Cần và rất cần, và không thể không có nếu như là một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp. Chẳng thế mà các hãng sản xuất danh tiếng các công cụ, phương tiện hỗ trợ cho giới nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp vẫn luôn sáng chế, phát minh, nâng cấp các dòng body, lens và những “đồ chơi” khác để làm sao có thể chụp và xử lý được những bức ảnh như ý muốn.Ở một khía cạnh nào đó, cho dù những smartphone hay iPhone kia với rất nhiều tính năng kỹ thuật tích hợp để cho ra bức ảnh đẹp, thì cũng chỉ là sự nâng cấp phục vụ nhu cầu chụp ảnh của mọi người, một trong những nhu cầu giải trí văn hóa trong đời sống ở thời công nghệ. Hoặc giả sử, ở khía cạnh khác, nhất là liên quan đến tác nghiệp của báo chí, thì việc có một chiếc iPhone hay smarphone với nhiều tính năng kỹ thuật sẽ có lợi thế khi cần phải tiếp cận đối tượng nhanh, chính xác, tự nhiên… Nếu như nhìn 2 tấm ảnh cùng một size bình thường và phổ thông trên mạng, thì thấy ảnh chụp bằng iPhone (iPad) hay smartphone (tablet) không thua gì các bức ảnh được chụp bằng máy chuyên dùng, cả màu sắc, độ nét, ánh sáng…, tưởng chừng có chất lượng như nhau. Song, không thể xem nó như một phương tiện dành cho các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp. Bởi cho dù là có rất nhiều phần mềm kỹ thuật nhiếp ảnh hay “đồ chơi” tí hon hỗ trợ, thì nó không phải là một máy chụp ảnh, mà chụp ảnh chỉ là một tính năng được tích hợp của nó.
Giải nhì Những chú chim ở quán cà phê của Craik chủ đề “Cuộc sống hoang dã”
Cho nên chất lượng ảnh khi căng to lên là lộ ngay nhiều nhược điểm, như hạt to- vỡ, màu sắc không hoàn toàn chuẩn. Hơn nữa, thường những công cụ tích hợp nhiều tính năng, thì chất lượng chỉ là ở cái tổng thể. Nếu tách từng tính năng riêng biệt, như các loại lens, tele… của máy chuyên dùng thì chắc chắn iPhone, smartphone, iPad, tablet không thể so sánh được. Vẫn là câu “đường trường mới biết ngựa hay”, các loại điện thoại thông minh cho dù có rất nhiều ưu việt để tạo ra những bức ảnh đẹp, thì nó vẫn chỉ là một công cụ tổng hợp để thỏa mãn thú chơi ảnh mang tính phổ cập của mọi người. Không có nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp nào lại dùng điện thoại thông minh để chụp những shot ảnh mang tính chuyên nghiệp. Bởi chính những công cụ riêng biệt hỗ trợ từng tính năng kỹ thuật khác nhau của kỹ thuật nhiếp ảnh là thước đo cho sự sáng tạo và tư duy của nhiếp ảnh gia, sử dụng những tính năng chuyên biệt đó như thế nào hữu hiệu nhất để có góc máy tốt nhất, ra bức ảnh hoàn hảo nhất.Có thể trong truyền thông, đôi khi việc phân biệt một tác phẩm ảnh báo chí được chụp bằng iPhone, iPad, smartphone, tablet với máy chuyên dùng không quan trọng lắm, vì chỉ cần nội dung câu chuyện của bức ảnh là quan trọng. Nhưng với nhiếp ảnh nghệ thuật và nhiếp ảnh thương mại thì công cụ, phương tiện chuyên dùng vẫn là “vũ khí tối thượng” mà tất cả các loại “thông minh” kia đều không thể thay thế được.Không phải không có lý khi các giải nhiếp ảnh quốc tế danh giá, họ đều đánh giá cao những bức ảnh chụp bằng máy chuyên dùng, vận dụng thông minh tính năng kỹ thuật của máy để tạo ra bức ảnh như một tác phẩm nghệ thuật. Và trong giải ảnh, luôn phân biệt giải dành cho máy ảnh chuyên dùng hay dành cho các loại điện thoại thông minh..Các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp, đừng lo cộng đồng dùng iPhone, iPad, smartphone, tablet sẽ “cạnh tranh” và giành giật vị trí. Vì máy chuyên dùng là để nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp sử dụng, và khi nhiếp ảnh gia làm chủ được các tính năng kỹ thuật chuyên biệt của máy chuyên dùng hay công cụ hỗ trợ thì chính nhiếp ảnh gia là chủ điều khiển máy phục vụ mình trong sáng tạo nghệ thuật, chứ không phải là những cái máy được lập trình mặc định và người sử dụng chỉ là làm mỗi việc bấm một cái để sau đó nó làm hộ tất cả.
V.V
(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 7+8/2015)
