Danh họa cuối cùng của bộ tứ khóa mỹ thuật kháng chiến ra đi
02/03/2020Danh họa Trần Lưu Hậu, sinh năm 1928, đã qua đời vào tối 29/2. Ông là một người thầy lớn, một tài năng lớn của mỹ thuật Việt Nam. Bộ tứ “Nhân, Hòa, Hậu, Kiệm” (Lưu Công Nhân, Lê Huy Hòa, Trần Lưu Hậu, Nguyễn Trọng Kiệm) có tầm ảnh hưởng lớn đến nhiều thế hệ họa sỹ sau này.
Họa sỹ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam chia sẻ: “Từ năm ngoái sức khỏe của họa sỹ Trần Lưu Hậu đã giảm sút, chân yếu, không đứng được. Sang năm nay, diễn biến sức khỏe xấu hơn. Nhưng họa sỹ vẫn cố gắng chống chọi với bệnh tật để vẽ bằng cách di chuyển bằng xe lăn”.
“Sau kết thúc đẹp đẽ của Mỹ thuật Đông Dương với bộ tứ: “Nghiêm, Liên, Sáng, Phái” (Nguyễn Tư Nghiêm, Dương Bích Liên, Nguyễn Sáng, Bùi Xuân Phái) đến cuộc chuyển giao yên lặng với một thế hệ cũng hết sức tài hoa, có tầm ảnh hưởng không kém với xu thế thay đổi và phát triển của nền mỹ thuật đương đại Việt Nam.
Thế hệ họa sỹ khóa kháng chiến ở Việt Bắc có những gương mặt xuất sắc như Lưu Công Nhân, Nguyễn Trọng Kiệm, Trần Lưu Hậu… có tầm ảnh hưởng lớn đến thế hệ 5x,6x,7x sau này. Đóng góp của họa sỹ Trần Lưu Hậu cho sự thay đổi quan niệm nghệ thuật và khuynh hướng sáng tác của nền mỹ thuật đương đại Việt Nam, không thể phủ nhận. Ông cũng là một người thày quan trọng ở lĩnh vực đào tạo nghệ thuật tạo Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam”, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam khẳng định.
Đại diện cho thế hệ học trò được họa sỹ, nhà giáo Trần Lưu Hậu giảng dạy, họa sỹ Lương Xuân Đoàn nhớ lại: “Đó là người thầy mẫu mực, tận tụy, quan trọng nhất là ông không áp đặt ảnh hưởng của mình lên sinh viên. Trong một khóa học mấy chục sinh viên ông là người “đọc vị” rất nhanh học trò của mình. Người này như nào, người kia ra sao, cần phải đánh thức thế nào để trò có tư duy độc lập, học thầy vẫn phải học nhưng không phải nghĩ theo thầy, vẽ theo thầy”.
Có người nói họa sỹ Trần Lưu Hậu là người “lão hóa ngược” trong sáng tạo nghệ thuật. Ở tuổi 72, ông vẽ 100 bức/ năm. Tuổi 73 ông vẽ 150 bức/năm. Những năm về sau ông vẽ 100-200 bức/năm. Ngay cả khi sức lực không cho phép ông vẫn thèm được vẽ.
Trần Lưu Hậu là một họa sỹ tài tình trong sử dụng chất liệu, ông chủ động trong cuộc chơi này và để lại những dấu ân riêng khiến người thưởng ngoạn phải nghiêng mình: “Ông nhỏ nhẹ, mềm mại khi vẽ lụa. Đầy cảm xúc mãnh liệt, phóng khoáng khi thể hiện trên sơn dầu. Trong thời kỳ khó khăn, chưa có đủ chất liệu như bây giờ, ông vẽ bột màu, cách xử lý bột màu của ông thật không giống ai, đáng kính nể”, họa sỹ Lương Xuân Đoàn đánh giá.
Ở từng thời điểm, hội họa Trần Lưu Hậu có sức cuốn hút riêng, song chắc chắn, đó không phải thứ nghệ thuật phổ cập, bởi “dù chỉ là tranh phong cảnh, thiên nhiên, hoa cỏ… cũng ẩn chứa nội tâm. Vừa đan cài sự tươi mới rực rỡ của thiên nhiên, vừa kéo theo rất nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau, nên người chơi tranh tinh mới cảm được”.
Trần Lưu Hậu, Chân dung tự họa, acrylic
Họa sỹ Trần Lưu Hậu có một sự nghiệp rạng rỡ và một cuộc đời yên ả. Ông sinh năm 1928, tốt nghiệp khóa Mỹ thuật Kháng chiến, tu nghiệp tại Học viện Mỹ thuật Surikov, Moscow, Liên Xô cũ. Từ năm 1962-1989, họa sỹ Trần Lưu Hậu giảng dạy tại Đại học Mỹ thuật Hà Nội (nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam). Ông từng giữ vị trí Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật của Hội Mỹ thuật Việt Nam.
Theo người trong giới, Tranh của Trần Lưu Hậu có “đầu ra” tốt, giá cao trên thị trường. Ông đã thực hiện nhiều triển lãm cá nhân, triển lãm nhóm trong và ngoài nước. Tác phẩm của ông có mặt ở Bảo tàng Quân đội, Bảo tàng Mỹ thuật Quốc gia, Bảo tàng Phương Đông ở Ba Lan và Liên Xô cũ, trong các bộ sưu tập tư nhân. Danh họa nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2001.
Trần Lưu Hậu bên các họa sỹ, các học trò những ngày tháng cuối cùng (Ảnh: Phạm An Hải)
