Đêm 28/6/2016, tại London, phiên đấu giá Nghệ thuật Đương đại của Sotheby’s đã bán được 87% trên tổng số 46 tác phẩm đấu giá, mang về 69,4 triệu USD. Kết quả này khiến nhiều người thở phào bởi trước đó các chuyên gia thị trường dự đoán tình trạng hỗn loạn tài chính sau sự kiện trưng cầu dân ý Brexit sẽ ảnh hưởng mạnh tới thị trường nghệ thuật. Tỉ phú Lưu Ích Khiêm, Thượng Hải, tiếp tục chiến dịch ‘chuyển nghệ thuật phương Tây về Trung Quốc’ đã chi 9 triệu đô mua bức “Đảo đầu”, 1996-1997, của Jenny Saville, thiết lập một kỷ lục đấu giá cho nữ họa sĩ người Anh này. Trong khi đó, bức”Rừng nhiệt đới cuối cùng” của Keith Haring vẽ năm1989 bán được 5,6 triệu đô, cao hơn ngưỡng dự kiến trên của nó. Còn “Chân dung tự hoạ như khỉ” của Adrian Ghenie, mới vẽ năm 2011, bán được gấp ba lần giá ước tính. Nhà tư vấn nghệ thuật Elizabeth Szancer bình luận: “Tối nay, Sotheby’s đã làm rất tốt, không cho ‘Brexit’ lọt vào trong phòng đấu giá!”

(New York Times) 

Cảnh đấu giá bức “Đảo đầu” tại phiên ‘Nghệ thuật đương đại’ ở nhà Chrisite’s London tối 28/6/2016. ©Sotheby's

 

Keith Haring, “Rừng nhiệt đới cuối cùng”, 1989, 5,6 triệu đô ©Sotheby's

 

 

 

Sau thành công của nhà Sotheby’s tối 28/6, phiên “Nghệ thuật Hậu chiến và Đương đại” của nhà Christie’s đêm 29/6 với doanh số tổng 52,8 triệu USD lại nạp thêm hy vọng  cho thị trường nghệ thuật thời buổi “hậu-Brexit”. Trước khi phiên đấu giá bắt đầu, ngài Jussi Pylkkanen, Chủ tịch toàn cầu của Christie’s đã kêu gọi quần hùng: “Hãy dũng cảm lên!” Những món bán được nổi bật nhất là hai tranh của Jean-Michel Basquiat trong bộ sưu tập của tài tử màn bạc Johnny Depp. Bức thứ nhất, do phòng tranh Acquavella mua, là “Chân dung tự hoạ”, 1981 (tranh bộ ba, chất liệu giấy bồi trên gỗ và sơn) với giá 4,7 triệu đô (giá dự kiến: 1,7 triệu đô). Bức thứ hai, “Thịt lợn”, Basquiat cũng vẽ vào năm 1981, bán được 6,8 triệu đô cho một nhà sưu tầm (giấu tên) đấu giá qua điện thoại.

(New York Times)

Jean-Michel Basquiat, “Chân dung tự họa” (1981). ©Artestar/Christie's 

 

 

Jean-Michel Basquiat, “Thịt lợn” (1981). ©Artestar/Christie's

 

 

 

Tiếp theo tuần ‘hậu-Brexit’ không hẳn tồi tệ với thị trường nghệ thuật, phiên bán  “Ấn định Nghệ thuật Anh quốc” của nhà Christie’s London tối 30/6/2016 có doanh thu 133 triệu USD đã khiến giới kinh doanh và sưu tầm nghệ thuật thở phào. Phiên chỉ bán các tác phẩm nghệ thuật Anh quốc này bán được 27 trong số 31 món đấu giá. Món bán được cao nhất là tượng đồng “Người nằm: Festival” của Henry Moore: 33,1 triệu đô, thiết lập một kỷ lục mới cho Moore. Các món cao giá khác thuộc về Francis Bacon, John Constable, Joshua Reynolds, Frank Auerbach, Bridget Riley, Stanley Spencer. Đây là phiên mới nhất trong loạt bán hàng theo chủ đề của Christie’s với những tác phẩm nghệ thuật lịch sử - từ các bậc thầy cổ điển cho tới những danh họa đương đại.

 

Henry Moore, “Người nằm: Festival” (1951), bán được 33,1 triệu đô. ©Christie's

 

John Constable, “Cảnh vùng Stour gần Redham” (Phác thảo sơn dầu, kích thước 1/1) khoảng 1921-1822, bán được 18,85 triệu đô. ©Christie's

 

Francis Bacon, “Người nằm với ống tiêm - Phiên bản số 2”, (1968), bán được 27,1 triệu đô. ©Christie's

 

 

Hiệu ảnh Bourne & Shepherd đóng cửa sau 176 năm hoạt động kể từ đầu tháng 7/2016. Là hiệu ảnh hoạt động lâu nhất thế giới, nó đã buộc phải đóng cửa tiệm tại Calcutta (Kolkata) sau khi chủ sở hữu bị thua trong một cuộc chiến pháp lý kéo dài 14 năm. Hai phó nháy người Anh Samuel Bourne và Charles Shepherd thành lập hiệu ảnh này từ thập niên 1860. Qua năm 1910, hiệu ảnh chuyển sang địa điểm mới trong dinh cơ của Tổng công ty Bảo hiểm nhân thọ Ấn Độ. “Chúng tôi gặp rắc rối về giá tiền thuê nhà và bị LIC đòi lại không gian cho thuê này”, Jayant Gandhi – một người đồng sở hữu hiệu ảnh hiện nay cho biết. “Chúng tôi nộp đơn khiếu nại từ năm 2002 song cuối cùng bị xử thua theo án lệnh của tòa”. Kho ảnh của Bourne & Shepherd có hàng ngàn tư liệu ảnh quý, nhất là giai đoạn Ấn Độ là thuộc địa của Anh.  Ảnh chụp của Bourne – một trong hai sáng lập viên của hiệu ảnh – hiện có mặt trong nhiều sưu tập ảnh danh giá nhất thế giới như  National Portrait Gallery ở London, Anh quốc và Viện Smithsonian ở Hoa Kỳ.

(Hyperallergic)

 

Hiệu ảnh Bourne & Shepherd, năm 2011 (tầng 1), Calcutta. ©Sudipta Mallick

 

Một nhân viên hiệu ảnh đang dọn dẹp hiệu ảnh “Bourne và Shepherd” trước ngày đóng cửa ©Deccanherald_official Instagram

 

 

 

Từ 24/6 đến 31/10/2016, Bảo tàng Nghệ thuật Mỹ La Tinh (MALBA) ở thủ đô Buenos Aires, Argentina, diễn ra triển lãm hồi cố đầu tiên của nữ nghệ sĩ Yoko Ono (sinh năm 1933 tại Tokyo) mang tên “Giấc mơ biến thành hiện thực” (Dream Come True). Triển lãm bao gồm hơn 80 tác phẩm: từ những văn bản tư liệu, các hiện vật, các băng video, phim ảnh chó đến những tác phẩm sắp đặt, và các bản ghi âm được sản xuất từ ​​những năm 1950 đến nay. Tiêu đề của triển lãm là một ẩn dụ về sự nghiệp của Ono, cũng là lời bình luận về tình hình thế giới hiện nay mà theo quan điểm của nữ nghệ sĩ, có thể cải thiện được nếu mọi người tích cực tham gia vào các nhóm hoạt động và trao đổi sáng tạo. Tên tuổi Yoko Ono gắn liền với trào lưu nghệ thuật ý niệm và nghệ thuật trình diễn, cũng như các phong trào tân vant-garde Fluxus và nghệ thuật ngẫu biến (happening) của những năm 1960. Bà là một trong những nghệ sĩ đầu tiên đặt câu hỏi về ý niệm của tác phẩm và tác phẩm như một chủ thể, phá vỡ ranh giới truyền thống giữa các bộ môn nghệ thuật.

(e-flux)

 

Tối khai mạc triển lãm “Dream Come True” tại bảo tàng MALBA @perfil.com

 

Tiền sảnh bảo tàng MALBA với pano triển lãm “Dream Come True” @loqueva.com 

 

 

 

Từ 25/6 đến 20/9/2016, tại Bảo tàng Nghệ thuật New South Wales, Úc diễn ra triển lãm “Frida Kahlo và Diego Rivera: các tác phẩm trong bộ sưu tập của Jacques và Natasha Gelman” - một triển lãm quy mô khám phá nghệ thuật và mối quan hệ của một trong những cặp nghệ sĩ nổi tiếng nhất trong lịch sử nghệ thuật thế giới. Quy tụ 33 tác phẩm của Kahlo và Rivera, cùng 3 phim ngắn, một số thư từ cá nhân và 57 ảnh chụp, triển lãm này là cơ hội quý cho công chúng Úc tận mắt chứng kiến những thành quả của cuộc đồng hành đường đời cũng như đường nghệ thuật cùng những ảnh  hưởng tới nền văn hoá đại chúng của hai nghệ sĩ Mexico vĩ đại. Jacques và Natasha Gelman bắt đầu sưu tập nghệ thuật hiện đại Mexico từ những năm 1940. Là những người bạn gần gũi với Kahlo và Rivera, họ có cơ hội hiểu rõ đời sống tình cảm và nghệ thuật của hai người bạn mình, đồng thời, với niềm say mê sưu tầm và có điều kiện tài chính, họ đã rất nhiệt tình mua và các tác phẩm của Frida Kahlo và Diego Rivera, ngay từ những năm tháng Mexico chỉ có rất ít người sưu tập nghệ thuật.

(Art Daily)

 

Ảnh chụp Frida Frida đang vẽ chân dung tự hoạ trong khi Diego Rivera đứng xem (1940). ©The Jacques and Natasha Gelman Collection/ Bernard Silberstein.

 

Frida Kahlo, “Diego trong tâm trí tôi (Chân dung tự hoạ với trang phục của người Tehuana)” (1943). ©The Jacques and Natasha Gelman Collection/ Bernard Silberstein

 

 

 

Toà Dân sự thuộc Tòa án Tối cao Tây Ban Nha ngày 21/6/2016 đã ra phán quyết chống lại Quỹ Gala-Salvador Dalí trong một vụ kiện giữa tổ chức này và một nhà tổ chức triển lãm tại Barcelona, ​​tuyên bố Quỹ này không có quyền sử dụng độc quyền hình ảnh của Dali. Đơn kiện vốn được Quỹ này nộp tại tòa án cấp tỉnh, cụ thể là toà Barcelona, vào năm 2009. Trong đơn kiện, Quỹ này cáo buộc công ty Faber Gotic và ông chủ Juan Javier Bofill Pellicer, đã vi phạm bản quyền nhãn hiệu hàng hoá, sở hữu trí tuệ và độc quyền hình ảnh của Quỹ này khi họ sử dụng tên tuổi và hình ảnh của Dalí trong một chiến dịch quảng cáo cho một cuộc triển lãm các tác phẩm điêu khắc của Dali tại Barcelona. Toà án cấp tỉnh công nhận quyền của nghệ sĩ đã bị vi phạm, nhưng tha bổng Pellicer vì cho rằng hình ảnh của nghệ sĩ không bị thiệt hại – đây là cơ sở để bên bị kháng cáo. Ngày 21/6, Tòa án tối cao của Tây Ban Nha tuyên bố Quỹ này “quan tâm tới việc khai thác hình ảnh của Dali cho lợi ích tài chính hơn là tôn vinh nhà danh họa”. Căn cứ vào một phán quyết của Toà án tối cao đưa ra theo di chúc của Dali viết năm 1982, trong đó tuyên bố rằng “Tây Ban Nha là người thừa kế duy nhất và miễn phí tất cả các tài sản, quyền lợi, và các lợi ích gắn liền với các tác phẩm nghệ thuật [của Dali]”. Sau đó 1 năm, Dali thành lập Quỹ Gala-Salvador Dalí, và nhà nước đã tạm nhường lại các quyền lợi   cho cá nhân nghệ sĩ (vì lúc đó ông vẫn sống); Tuy nhiên, tòa án tuyên bố rằng với cái chết của Dali, “mọi đặc quyền cơ bản của ông – đặc biệt là sự độc quyền về hình ảnh cá nhân - đã hết giá trị.”

(Art Newspaper)

 

Chân dung Dali ©Salvador Dalí; Fundació Gala-Salvador Dalí

 

 

 

Giải thưởng nghệ thuật danh tiếng mang tên Bode Arnold của thành phố Kassel năm nay đã được trao cho Hiwa K, nghệ sĩ thị giác và âm thanh, sinh năm 1975 ở miền bắc Iraq, hiện sống và làm việc tại Berlin. Hiwa K tốt nghiệp trung học tại Iraq, sau đó tự học nghệ thuật với các nghệ sĩ thị giác, trí thức, nhạc sĩ, và các nghệ sĩ nhà hát tại quê nhà. Ban đầu, ông hành nghề họa sĩ, song qua năm 1998, sau khi đến Đức, ông tạm ngưng vẽ, dành toàn bộ thời gian hoàn tất việc học đàn guitar flamenco với danh cầm Paco Pena. Ông trở lại với nghệ thuật thị giác sau 6 năm chơi guitar chuyên nghiệp. Thoát khỏi những tư duy thẩm mỹ quy phạm, các tác phẩm của ông lay động người xem bằng những hình thức nghệ thuật bản địa, dã sử, và các yếu tố chính trị xã hội quê hương ông. Liên tục phê phán hệ thống nghệ thuật giáo dục cứng nhắc và sự chuyên nghiệp hoá hoạt động nghệ thuật, cũng như huyền thoại của cái-gọi-là-ngôi-sao-nghệ-thuật, những tác phẩm của ông có một chiều kích sáng tạo tập thể mạnh mẽ, thể hiện quan niệm cá nhân về phương pháp tích luỹ kiến ​​thức từ sự trải nghiệm hàng ngày chứ không phải từ các mớ lý thuyết. Hiwa K từng tham gia các sự kiện nghệ thuật lớn như Manifesta 7 và Venice Biennale 2015. Năm 2017, ông sẽ có mặt tại Documenta 14.

 

Hiwa K, Nghiêng, 2009, Ảnh C-print.

 

 

 

Nhiếp ảnh gia huyền thoại Bill Cunningham của tờ The New York Times đã qua đời ngày 25/6/2016 ở tuổi 87. Sau hàng thập kỷ sáng tạo với ‘phong cách ảnh thời trang đường phố’ độc đáo của cá nhân, ông thực sự ảnh hưởng mạnh mẽ tới truyền thống nhiếp ảnh thời trang Hoa Kỳ và thế giới - nơi mà “phong cách đường phố” gặp gỡ “nhân loại học văn hoá”. Cunningham nổi tiếng với lối chụp ảnh tiên phong, thâm trầm, một thương hiệu của nhiếp ảnh thời trang đường phố đậm nét New York – từ những trang phục đắt tiền nhất đến những bộ y phục giản dị mà không kém phần gợi cảm. Vai trò thống trị ảnh thời trang của ông trong nhiều thập kỷ có thể gói gọn trong câu nói để đời của Anna Winrour, Chủ bút tờ Vogue, vào năm 2002: “Chúng ta ăn diện chỉ để phục vụ Bill”. Nhiếp ảnh thời trang đường phố khởi đầu từ năm 1978 khi Cunningham tình cờ chụp được loạt ảnh của biểu tượng Hollywood Greta Garbo khi bà  băng qua đường, từ đó khai sinh ra chuyên mục nhiếp ảnh “Trên đường phố” (On the Street) trên tờ The New York Times - lấy cảm hứng từ vỉa hè hơn là trên thảm nhung - có ảnh hưởng tới rất nhiều thế hệ nhiếp ảnh gia hậu sinh.

(The New York Times)

 

Cột báo quen thuộc chuyên về “Thời trang đường phố” mang đậm dấu ấn Bill Cunningham trên tờ The New York Times  @The New York Times  

 

Bill Cunningham tác nghiệp tại buổi trình diễn thời trang “Carolina Herrera Fall 2013” ở New York. @Cindy Ord/Getty 

 

 

Bill Cunningham tác nghiệp trên đường phố New York, 2015. @Cindy Ord/Getty Images

 

 

 

Ngày 29/6/2016, Bảo tàng Stedelijk ở Amsterdam phát đi một thông cáo báo chí đặc biệt loan tin sưu tập gia người Đức Thomas Borgmann đã trao tặng bảo tàng 600 tác phẩm nghệ thuật đương đại. Trong số rất nhiều hiện vật được hiến tặng, có tác phẩm của các nghệ sĩ danh tiếng như Wolfgang Tillmans, Lucy McKenzie, Cosima von Bonin, Cerith Wyn Evans. Với món quà đặc biệt này, số lượng hiện vật trong bộ sưu tập nghệ thuật đương đại của Bảo tàng Nghệ thuật Amsterdam ‘bỗng dưng tăng vọt’. “Các tác phẩm hiến tặng thật phù hợp với sự đa dạng của nghệ thuật đương đại trong hơn 20 năm qua, bao gồm tranh vẽ, sắp đặt, ảnh nghệ thuật, điêu khắc, nhiếp ảnh, phim,”  Beatrix Ruf, giám đốc bảo tàng cho biết. Dự kiến các tác phẩm chọn lọc trong đợt hiến tặng này sẽ được trưng bày cho công chúng thưởng lãm trong một cuộc triển lãm tại Bảo tàng Stedelijk vào cuối năm tới.

Wolfgang Tillmans, Bà già tâm thần (tự đóng vai), 1995, Ảnh lồng khung, 214 x 143 x 6 cm ©Wolfgang Tillmans/Stedelijk Museum

 

Lucy McKenzie, Vô đề (2004), 200 x 243 cm. ©Lucy McKenzie/Stedelijk Museum

 

Hàm Phong (Tổng hợp và lược dịch)