Diệu kỳ ảnh màu đơn sắc
Từ lâu, khi nói đến ảnh màu đơn sắc, mọi người thường chỉ nghĩ tới những tác phẩm màu xám hay là đen trắng, nhưng kỳ thực còn có khá nhiều bức ảnh màu rực rỡ nữa, như ảnh màu xanh lam, xanh lá, đỏ, vàng, tím, cam… Điều này là bởi vì ảnh đen trắng đã ăn sâu vào trong nếp nghĩ, thói quen công việc của các nghệ sỹ xưa nay. Với những ảnh màu đơn sắc khác, chỉ mới phổ biến gần đây và trở thành một phong cách trẻ trung, táo bạo.
Sắc nâu của Jerry Ghionis
Ảnh màu đơn sắc như đã nói là ảnh chỉ phủ đầy một màu, song bao giờ nó cũng có vẻ tươi thắm, ấn tượng hơn những bức ảnh xám nhiều nhờ được chụp bằng màu bằng các kỹ xảo hoặc trong các thời điểm đặc biệt của ngày, như bình minh lên cho ảnh có màu xanh lam, hoàng hôn xuống - màu vàng/ cam, ban trưa- màu xanh dương hay hồng… Nhờ màu sắc cùng các hiệu ứng ánh sáng, nó còn có thể biến những thứ xấu xí thành đẹp, chân thực ra viễn tưởng, vui sang buồn và ngược lại. Hơn thế còn cho nghệ sỹ nhiếp ảnh chơi đùa cùng màu sắc, tạo nên nhiều tác phẩm có chung gam màu song mang các ý tưởng, quan niệm, biểu trưng thú vị khác nhau. Cũng cho người xem tiếp cận với nhiều góc nhìn, vẻ đẹp sinh động của người và vật dưới từng gam màu riêng nhờ thế đổi mới tư duy, cách nhìn cuộc sống.
Sắc đỏ của Adrian Delsi
Bình thường mỗi bức ảnh đã giàu biểu cảm, song ảnh màu đơn sắc với việc chỉ nhấn mạnh một màu còn cho phép phản ánh nhiều trạng thái tâm lý phong phú hơn. Tùy màu sắc, nó có tới hai tác dụng đối lập, đó là làm lắng dịu hoặc gây sôi nổi trong cảnh quan. Thế nhưng, nội dung tác phẩm lại khá nhẹ nhàng, thậm chí tối giản, thường ca ngợi sự nguyên sơ, thuần khiết, hiếm quý, chan hòa hoặc độc lập. Tuy phản ánh sự thật song cách thể hiện rất thơ mộng, giàu trí tưởng tượng.
Sắc lam của Varina Patel
Trong các loại ảnh màu đơn sắc, ảnh màu xanh lam có lẽ là kiểu ảnh đang thịnh hành nhất hiện nay vì có màu sắc êm ái cùng cảm giác buồn nhớ, phiêu lãng. Nó thường được dành để khắc họa bầu trời xanh thẳm, mặt nước bao la, cũng có khi là cảnh mưa gió lạnh giá dựa theo thần thoại Hy Lạp, màu xanh lam là kết quả của những cơn giận dữ lôi đình của thần Zeus. Cùng đó là những phút giây bâng khuâng, khó tả trong tâm khảm con người khi ngồi một mình hay tìm về tự nhiên. Khi chụp ảnh màu này, ngay lập tức những gì hoạt náo, nóng bức, ồn ã đều trở nên trầm buồn, mát mẻ và tĩnh lặng. Nhìn vào nó, người xem cũng được thư thái, có cảm tưởng được dựa dẫm, tin cậy, tự do trong suy tưởng. Vì thế, khi muốn tạo dựng sự bình yên và phiêu linh, nhiều bức ảnh thường có màu xanh lam. Lam đậm để tôn lên các yếu tố cổ điển, còn lam nhạt đề cao tính hiện đại.
Sắc hồng của Domino A
Ngược với ảnh màu xanh lam, ảnh màu đỏ lại cho cảm giác dữ dội, rạo rực, say mê vì màu đỏ tượng trưng cho năng lượng, sự hoạt náo, bạo dạn, hy sinh, lạc thú, tâm huyết, sắc đẹp và tình yêu. Trong tự nhiên, màu đỏ có mặt ở rất nhiều vật xinh đẹp như hoa quả; các hiện tượng lá cây hóa đỏ, bầu trời rực lửa, dòng nước đỏ thắm cùng các đặc điểm thân thể như môi đỏ, má hồng; các trạng thái xúc động như bẽn lẽn, giận hờn. Vì thế, màu đỏ hay được chọn để đặc tả phong cảnh diễm lệ, các trò chơi náo nhiệt, lễ hội mùa đông, hình thể hấp dẫn, cảnh yêu đương nóng bỏng và công việc say sưa. Ngoài ra là các sự kiện kịch tính, mạo hiểm, đậm chất anh hùng vì màu đỏ cực gây chú ý, cảnh báo. Khi ảnh có màu đỏ, tác phẩm luôn thu hút được sự quan tâm và ngay lập tức có lời bình. Tuy nhiên, với đa số trường hợp, màu hồng là gam màu nhạt nhất của màu đỏ lại hay được dùng nhiều hơn. Màu này thường chỉ sự trẻ trung, nhí nhảnh, yêu đời, ngọt ngào và luôn xuất hiện trong các ảnh về tuổi thơ, thần tiên, chân dung, lễ cưới hỏi…
Sắc vàng của Adrien Broom
Xanh lá vốn là một từ xuất phát từ chữ growan trong tiếng Anh cổ - có nghĩa là sự tăng trưởng, và vì gắn với cây cỏ, sự sống nên nó thường được lấy để chụp ảnh thiên nhiên hùng vĩ, mùa xuân, buổi dã ngoại, các tòa nhà xanh, phong trào bảo vệ sinh thái, cho người xem một cảm giác an vui, thư thả như đứng trước thiên nhiên tươi đẹp. Nằm giữa quang phổ, đây là màu mắt thường luôn nhìn thấy được và dễ chịu nhất, cũng cho sự cân bằng, điều chỉnh. Khi ảnh màu này hiện lên, người - vật sẽ có vẻ khỏe mạnh, hiền hòa.
Cũng như ảnh màu đỏ, ảnh màu vàng rất bắt mắt, nhờ có độ ấm áp, tươi sáng. Màu này là màu của mặt trời, mùa thu, niềm vui, hạnh phúc, hy vọng, cũng là màu của sự sang phú, giàu có, tiền tài nên khi vào ảnh nó luôn mang tới sự vui vẻ, tự tin, thậm chí là thỏa mãn, sung sướng, và thường được dùng để khắc họa những cảnh đẹp giao hòa trong đất trời như cảnh thu sang, hoàng hôn buông, mặt trời trưa, vụ gặt, hoa hướng dương, đồng tiền vàng… Khi làm và xem ảnh màu vàng, não bộ của người luôn tiết ra chất serotonin làm tăng dòng suy nghĩ sáng tạo, tích cực. Ai nấy đều thấy yêu đời, an lành. Tuy nhiên, nhìn ảnh màu vàng nhiều cũng dễ gây bão hòa, nên để có thêm niềm hứng thú cần phải xem những ảnh màu khác.
Sắc lam của Romain Jacquet Lagreze
Tương tự trên, ảnh màu cam cũng quen thuộc do sắc màu pha trộn giữa đỏ và vàng, lại xuất phát từ một loại quả cho cảm giác may mắn, ngọt ngào. Đây là màu của mặt trời lặn, trái chín, ngọn lửa nên hay được dùng để phản ánh cảnh chiều tà, vụ thu hoạch, phố xá, nhà cửa, xe cộ và sa mạc. Bằng việc đặc tả thứ ánh sáng cuối ngày và cuối mùa, khi vào ảnh, nó đem tới cho phong cảnh sự ấm cúng, thân mật cùng với những nguồn năng lượng, vẻ đẹp tiềm ẩn. Và với người xem, nhân lên ở họ niềm phấn chấn, lạc quan, thích khám phá, hiểu biết.
Màu tím cũng là hợp thể của xanh lam và đỏ. Ngày xưa, màu này chỉ có vua chúa mới được dùng, và hôm nay là các giáo sư đại học. Những bức ảnh tím luôn tạo nên vẻ bí ẩn, quý phái, linh thiêng và bác học. Tuy ít dùng song nó thường được chọn để biểu đạt các khoảng khắc hoặc vật dụng hiếm hoi, ít gặp. Tiếp cận với ảnh màu tím, não cũng tiết ra nhiều chất giúp người có thể xử lý các vấn đề nan giải.
Sắc vàng của Adrian Delsi
Nâu đỏ, nâu đen cũng được thấy khá nhiều. Nó là màu trầm ấm, thường mang những xúc cảm tâm lý như đang vui thì buồn, náo động bỗng nghiêm trang, cung kính và trong tự nhiên thì từ buổi trưa hóa buổi chiều, đang sáng thành tối. Vì thế, màu nâu được lấy để chụp những cảnh cổ kính, trầm mặc, không xác định thời kỳ. Khi xem ảnh, nhiều người như thấy lại một thời xưa cũ, đầy ắp kỷ niệm. Khác với ảnh màu xám thường gợi cảm xúc buồn bã, lạnh lùng, ảnh màu này nhờ màu nâu, có tính nóng luôn đưa lại sự ấm lòng, yên tĩnh. Các bạn trẻ bây giờ rất thích chụp ảnh theo kỹ thuật giả làm những kiểu ảnh đã cũ, hoen ố, và ảnh màu nâu là một lựa chọn phù hợp.
Sắc lam của David Benjamin Sherry
Hiện nay, có khá nhiều nghệ sỹ ảnh màu đơn sắc. Do ảnh này tương đối dễ chụp, nhất là với các loại máy ảnh số, chỉ cần xác lập chế độ màu là đã tự động có được nhiều bức ảnh đẹp. Khó có thể kể hết những tác giả lừng danh trên quả đất, song có lẽ phải nhắc tới một số nghệ sỹ sau như Adrian Delsi, Adrien Broom, Aimee Spinks, Edward Curtis, David Benjamin Sherry, David Yu, Domino A., Gregory Dallis, Jerry Ghionis, Jordan Ring, Romain Jacquet- Lagreze, Subbotina Anna, Stephen Criscolo, Pete Turner, Varina Patel, Warrick Moore, Zlata Marka… Bằng tài năng của mình, họ đã cho thấy cuộc sống quanh ta dưới những thang màu thật là sinh động, tráng lệ. Mới chỉ có vài màu sắc mà cảnh vật, con người đã cực kỳ hấp dẫn, xinh đẹp và nếu như là toàn bộ những màu sắc của thế giới thì tuyệt vời thế nào. Được biết bằng mắt thường, con người có thể nhìn thấy 1000 mức độ sáng - tối, 100 mức độ đỏ - dương và 100 mức độ vàng - lam. Điều ấy có nghĩa là có thể nhìn thấy 1000 x 100 x 100 = 10 triệu màu sắc.
CHU MẠNH CƯỜNG
(Theo Lomography, Photo Konnexion và Landscape Photography Magazine)