Họa sỹ Bửu Chỉ

Trong thời kỳ Kháng chiến chống Mỹ cứu nước, họa sỹ Bửu Chỉ là sinh viên trường Luật ở Huế, được giác ngộ cách mạng. Năm 1970, ông tham gia phong trào sinh viên học sinh Đô thị miền Nam tại Huế. Năm 1973, ông bị Chính quyền Sài Gòn bắt giam, đến ngày 30 tháng 4 năm 1975, miền Nam được giải phóng, ông mới được giải thoát...

Với năng khiếu hội họa, trong thời kỳ hoạt động phong trào sinh viên và ở trong tù, ông đã sáng tác hàng trăm bức tranh bằng chất liệu mực nho, bút sắt trên giấy trắng hoặc tranh khắc in trên các Tạp chí sinh viên và phổ biến rộng rãi, góp phần vào việc thúc đẩy phong trào sinh viên, học sinh và nhân dân đấu tranh chống Mỹ - Ngụy đòi hòa bình tự do thống nhất đất nước. Các tác phẩm thời kỳ này của họa sỹ Bửu Chỉ chủ yếu là đề tài về phong trào đấu tranh của học sinh, sinh viên cũng như tố cáo chế độ tù đày hà khắc của Mỹ - Ngụy, đấu tranh vì hòa bình thống nhất đất nước. Sau này, họa sỹ Bửu Chỉ có tuyển lựa thành hai bộ Sưu tập lớn với nhiều tranh có tên “Khát vọng hòa bình” và “Tiếng thét từ lòng đất”.

Bộ tranh “Khát vọng hòa bình” gồm bảy tác phẩm: “Một bình minh chưa kịp lớn” - 1971, “Em bé và chim câu” - 1973; “Khát vọng hòa bình” - 1973, “Chim bồ câu bên chấn song nhà tù” - 1974, “Mẹ hòa bình”, “Chim câu đáp xuống hầm tránh bom” - 1974, “Không đề” (tranh sáng tác trong tù) - 1974 và bộ tranh “Tiếng thét từ lòng đất” bao gồm bảy tác phẩm: “Tranh sáng tác trong phong trào sinh viên” - 1971, “Tiếng thét từ lòng đất” - 1974, “Các thế hệ đi đày” - 1973, “Phận người”, “Tranh sáng tác trong tù” - 1973, “Mắt ngời hy vọng” - 1973, “Trái tim mặt trời” - 1974. Các tác phẩm này có tác động sâu sắc đến phong trào cách mạng của Thừa Thiên - Huế và nhiều tỉnh của miền Nam bởi nó được phát hành rộng rãi. Các tác phẩm này đến nay vẫn còn có giá trị cao về nghệ thuật và tư tưởng.

Sau ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, họa sỹ Bửu Chỉ công tác tại Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên - Huế, được kết nạp vào Hội Mỹ thuật Việt Nam ngành Hội họa năm 1979. Thời kỳ này, ông sáng tác nhiều tranh sơn dầu, đặc biệt là các tranh sơn dầu vẽ trên bao tải, một số tranh đã được trưng bày chung trong Triển lãm Mỹ thuật Huế tại Trụ sở Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội - 19 Hàng Buồm, Hà Nội.

Nhiều tranh sơn dầu của họa sỹ Bửu Chỉ đã tham gia các Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc, triển lãm Mỹ thuật của Hội Mỹ thuật Thừa Thiên - Huế, các triển lãm Nhóm ở Hà Nội, Huế và thành phố Hồ Chí Minh. Ta có thể kể tới các tác phẩm “Nhà máy và dòng sông” - Sơn dầu, 70x100cm, 1984, tham gia Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc 1985, sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam; “Làm xiếc” - Sơn dầu - 120x120cm - 1998; “Chạy trốn thời gian” - 80x80cm - 2000; “Phật” - 80x80cm - 2000; “Ngọn đèn” - 80x80cm - 2000; “Hoài niệm về đồng hồ” - 80x80cm - 2000; “Thời gian quay trong đầu” - 80x80cm - 2000... Các tác phẩm này được sáng tác theo khuynh hướng siêu thực, thể hiện nội tâm của tác giả suy tư về cuộc sống, vòng đời, về thời gian, về hòa bình... thấm đẫm truyền thống của nghệ thuật Cung đình và Dân gian Huế mà giới Mỹ thuật thường gọi chung là phong cách Huế. Gam màu chủ yếu thiên về trầm ấm, sử dụng nhiều màu đỏ, đen, trắng tạo được một phong cách riêng.

Họa sỹ Bửu Chỉ, từ một sinh viên Luật, có dòng dõi hoàng tộc, đã giác ngộ cách mạng, bằng các tác phẩm mỹ thuật của mình tham gia đấu tranh trong phong trào sinh viên, khi bị tù đày vẫn kiên quyết giữ vững khí tiết, tiếp tục sáng tác nhiều tác phẩm. Tuy là một họa sỹ tự học nhưng với tài năng bẩm sinh, các tác phẩm sáng tác trong thời kỳ Kháng chiến chống Mỹ cứu nước là những tác phẩm có chất lượng nghệ thuật Đồ họa cao, có phong cách riêng, có tính tư tưởng tốt được giới Mỹ thuật Việt Nam trân trọng.

Năm 2016, họa sỹ Bửu Chỉ vinh dự được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cho bộ tranh “Tiếng thét từ lòng đất”. Bộ tranh “Tiếng thét từ lòng đất” của ông sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đây là những tác phẩm đồ họa xuất sắc, có giá trị nghệ thuật cao, có sức lan tỏa mạnh mẽ, có tác dụng tốt trong giáo dục và xây dựng con người mới. Ông được giới Mỹ thuật Huế coi là một trong những họa sỹ tiêu biểu nhất của Thừa Thiên - Huế, đặc biệt là về đề tài cách mạng và kháng chiến.

Bộ tranh: Tiếng thét từ lòng đất