Nhiếp ảnh, nghệ thuật gần dân

Ngày 15 tháng 3 năm 1953, tại Chiến khu gió ngàn Việt Bắc, Thái Nguyên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 147 - SL thành lập “Doanh nghiệp Quốc gia Chiếu bóng và chụp ảnh Việt Nam”. Có thể nói, đây là mốc đánh dấu sự mở đầu của hai ngành Điện ảnh và Nhiếp ảnh Việt Nam sau này, đồng thời, với việc ban hành Sắc lệnh này, cũng là sự khẳng định nhiệm vụ của Điện ảnh và Nhiếp ảnh là nhằm phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân. 

Cắt băng khai mạc triển lãm ảnh Đất và Người trên quê hương Hải đội Hoàng Sa

 NSNA Đinh Quang Thành và NSNA Văn Phúc trao quà cho đại diện  trường TH Lũng Cú

Được sự đồng ý của Ban Bí thư, Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo Trung ương), Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) về việc Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam đề nghị lấy ngày 15 tháng 3 hàng năm làm ngày truyền thống của giới Nhiếp ảnh Việt Nam, Bộ Nội vụ đã có văn bản số 1021/BNV-TCPCP ký ngày 16 tháng 12 năm 2002 đồng ý với đề nghị của Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam lấy ngày 15 tháng 3 hàng năm làm ngày truyền thống của giới Nhiếp ảnh Việt Nam.Kể từ đó, cứ mỗi khi tháng 3 đến, giới nhiếp ảnh Việt Nam lại tưng bừng với các hoạt động nhiếp ảnh mừng ngày Ngày Truyền thống 15/3 của giới mình: tổ chức về nguồn - nơi ra đời của Sắc lệnh 147 (nay là khu vực Đồi Cọ, thôn Bản Bắc, xã Điềm Mặc, huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên), mít-tinh kỷ niệm ngày truyền thống, tổ chức triển lãm ảnh, giao lưu, hội thảo… Kể từ mốc son năm 1953 đó, 63 năm qua, với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, nhiếp ảnh Việt Nam đã lớn mạnh không ngừng, có nhiều đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, phục vụ nhu cầu thưởng lãm nghệ thuật cũng như hình ảnh tư liệu, báo chí của nhân dân.Nhiếp ảnh được xã hội nhìn nhận là một ngành nghệ thuật phát triển nhanh và đa dạng, tác động mạnh tới trực giác của người xem, có độ lan tỏa sâu, rộng, có tính xã hội hóa cao, …Cơ quan quản lý nhà nước đã từng bước xây dựng, đã và đang tiếp tục hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật để quản lý ngành Nhiếp ảnh tạo điều kiện thuận lợi để Nhiếp ảnh phát triển mạnh hơn nữa trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Nhiều văn bản đã được ban hành, từ Quy chế, Thông tư, sắp tới là Nghị định Nhiếp ảnh, tiến tới là Luật Nhiếp ảnh. 

Tác phẩm Hồ Con Rùa của Nhiếp ảnh gia - Nhà báo Giản Thanh  Sơn

NSNA Nguyễn Quang Tuấn trao tặng bộ ảnh cho đại diện tỉnh Hà Giang

Trong suốt chặng đường đã qua, bằng hoạt động nghề nghiệp của mình, Nhiếp ảnh Việt Nam đã có những thành tựu rực rỡ.Trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng Nhiếp ảnh đã có những thành tựu to lớn đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, phục vụ nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân. Có thể nói, Nhiếp ảnh là một ngành có tính xã hội hóa cao, thông qua hoạt động chuyên môn của mình, qua các mối quan hệ với tổ chức, công ty, cá nhân… để có được sự phối hợp trong công việc liên kết, ủng hộ về vật chất, tinh thần, nhiều nhà nhiếp ảnh đã làm rất tốt công tác xã hội. Nhiều triển lãm ảnh đã được tổ chức nhằm gây quỹ từ thiện, nhiều bức ảnh đã được bán đấu giá để lấy tiền ủng hộ trẻ em, bệnh nhân nghèo…Có thể kể đến một số hoạt động triển lãm từ thiện như: Triển lãm ảnh “Sức sống Việt Nam” - do các nhà nhiếp ảnh tập hợp lại cùng làm triển lãm, tiền được tài trợ, bán ảnh ủng hộ cho học sinh nghèo tại thành phố Hồ Chí Minh; Triển lãm ảnh “Ánh sáng Từ tâm” - do một nhóm 7 nhà nhiếp ảnh và nhà báo tại Hà Nội đứng ra tổ chức, toàn bộ tiền ủng hộ và bán ảnh dành tặng bệnh nhi nghèo của Bệnh viện Nhi Trung ương; Nhóm ảnh Hồng Hà (Hà Nội) đã 2 lần tổ chức triển lãm ảnh với tên gọi “Cao nguyên đá Hà Giang” và  “Quê nhà” để làm từ thiện - toàn bộ số tiền bán bán đấu giá từ thiện được trên 80 triệu và tiền đóng góp ủng hộ đã lên tận Hà Giang tặng 30 xuất quà cho học sinh xã Lũng Cú và 40 xuất quà cho bà con dân tộc nghèo Mù Căng Chải (500.000đ/xuất), ủng hộ trẻ em, người già cô đơn chùa Bồ Đề; Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Trần Thế Phong (TP. HCM) đã có đến 9 triển lãm cá nhân và 1 triển lãm chung với giảng viên nhiếp ảnh Hàn Quốc được tổ chức ở Việt Nam và Thụy Sĩ đều với được tổ chức với mục đích từ thiện (2006: Bão Chan Chu, 2008: Những nẻo đường tuổi thơ, 2010: Nghệ sỹ đường phố, 2011: Gánh, 2012: Đọc báo, 2014: Vượt qua bóng tối, Phụ nữ và Gánh, 2015: Ánh sáng cuộc sống, Tuổi thơ), xuất bản 04 tập sách ảnh (Gánh, Những nẻo đường tuổi thơ, Vượt qua bóng tối, Ánh sáng cuộc sống) - hầu hết số tiền có được qua các hoạt động đều trao cho các em có hoàn cảnh khó khăn, mồ côi, khuyết tật và quà trực tiếp tại buổi khai mạc triển lãm, sau những ngày triển lãm, số tiền thu được từ bán ảnh và sách, anh đi tặng cho các em có hoàn cảnh khó khăn, khuyết tật.... tại một số vùng miền; Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Nguyễn Quang Tuấn (Hà Nội) năm 2010 đã tổ chức triển lãm ảnh “Tiếng Vọng Của Đá” tại khu chợ cổ huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang, kết thúc triển lãm, anh đã tặng lại toàn bộ số ảnh đó cho tỉnh Hà Giang và Ban quản lý Công viên đá địa chất Đồng Văn - Hà Giang, những tác phẩm ảnh của anh đã góp phần vào hồ sơ để Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu.

Triển lãm ảnh gây quỹ từ thiện Ánh sáng từ tâm

 Triển lãm của NSNA Trần Thế Phong 

Năm 2015, CLB Nhiếp ảnh Thăng Long (Hà Nội) đã tổ chức triển lãm ảnh với chủ đề “Hương sắc trăm miền” nhân dịp kỷ niệm 15 năm thành lập Câu lạc bộ. 122 tác phẩm của 50 tác giả trưng bày tại triển lãm đã được bán nhằm gây quỹ phát triển Câu lạc bộ và ủng hộ trẻ em vùng cao có hoàn cảnh khó khăn…Ngoài ra, tác phẩm của các nhiếp ảnh gia còn được mang bán đấu giá như: “Mặt trời trong Lăng sáng tỏa” của Nghệ sỹ Nhiếp ảnh cao tuổi Trần Lam ở Kiên Giang đã được bán đấu giá 1 triệu USD - toàn bộ số tiền bán ảnh này đã được ông tặng cho Hội Bảo trợ Bệnh nhân nghèo Kiên Giang để “tổ chức phẫu thuật cứu 500 cháu gia đình nghèo ở đồng bằng sông Cửu Long mắc bệnh tim bẩm sinh”;  02 bức ảnh trong bộ Không ảnh Sài Gòn “Hồ Con Rùa” và “Kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè” của nhiếp ảnh gia - nhà báo Giản Thanh Sơn (TP. HCM) đã được mang ra đấu giá được 230 triệu đồng - số tiền này được dùng làm kinh phí tặng quà tết cho đồng bào nghèo dịp Tết Bính Thân 2016; Bức ảnh “Bản Phùng” của Nghệ sỹ Nhiếp ảnh - Luật sư Ngô Đình Hoàng (TP. HCM) đã được bán đấu giá 225 triệu đồng - gây quỹ từ thiện của Câu lạc bộ Doanh nhân Sài Gòn. Bài viết nhỏ này chưa thể nói lên được những đóng góp thiết thực cụ thể của các nhà nhiếp ảnh, nhưng có thể nói rằng Nhiếp ảnh là nghệ thuật đại chúng gần dân.

C.T.H

(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 3/2016)