Những bước tiếp của một thế hệ điêu khắc mới

Cuối tháng 5 và sang tháng 6 -2017, có một triển lãm khai mở Xưởng thực hành điêu khắc của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam tại 42 Yết Kiêu, Hà Nội với cái tên “Workshop tháng Năm”quy tụ 17 nhà điêu khắc đa phần là thế hệ điêu khắc thứ ba sau Đổi mới. Cuộc chơi “vị nghệ thuật” này là một bước tiếp theo vững vàng của thế hệ này…

Các tác giả tham gia Workshop

Tác phẩm Núi của Lê Lạng Lương

So với hội họa của nước ta sau thập niên Đổi mới, thì điêu khắc có một nhịp điệu riêng. Điều đó là bởi điêu khắc không có một thị trường dân dụng đa năng. Người theo ngành điêu khắc đã vốn không nhiều, sau khi ra trường lại còn khá nhiều cử nhân từ bỏ nghệ sỹ tính và sự chuyên chú sáng tác, để bỏ cuộc vào việc làm ăn phục vụ nhu cầu xã hội ở mức tư duy nghệ thuật trung bình. Do vậy, có một đội ngũ điêu khắc trẻ vẫn chăm chỉ theo nghiệp sáng tác và có nhiều tác phẩm thì thật là đáng quý. Và cũng dễ hiểu, tại sao đội ngũ đó đa phần tập trung là giảng viên điêu khắc của các trường đại học nghệ thuật lớn tại những trung tâm nghệ thuật. Môi trường giảng dạy bắt buộc họ phải đào sâu tư duy vào nghiên cứu và nâng mình lên bằng sự chứng minh qua tác phẩm. Việc tồn tại ở những trung tâm lớn cũng là điều kiện của sự cọ xát thông tin với đa ngành nghệ thuật khác. Chưa kể, họ còn tiếp nhận nhiều hơn sự mâu thuẫn xã hội, với những điều va đập hàng ngày dữ dội hơn đồng nghiệp ở các tỉnh khác. Theo quy luật giản dị “càng ít bạn lại dễ có bạn thân”, vốn đội ngũ các nhà điêu khắc chung chí hướng không có nhiều, thì họ lại dễ kết nối tìm đến nhau qua các triển lãm nhóm để động viên cổ vũ nhau với cái nghề khá vất vả này. Tạo thành sự hiểu biết lẫn nhau của cả một thế hệ sáng tác điêu khắc trẻ trong cả nước hoặc Thủ đô…

Các nghệ sỹ làm việc tại xưởng

Tác phẩm Phía dưới của Khổng Đỗ Tuyền

Ngoại trừ nhà điêu khắc Nguyễn Xuân Thành, lứa tuổi 5x với những sáng tác “ủng hộ” cho lớp sau. Còn lại, tất cả các nhà điêu khắc tham gia triển lãm lần này thuộc lứa tuổi 7x trải dài sang đầu 8x. Đó là các giảng viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam: Khổng Đỗ Tuyền, Trần Trọng Tri, Lê Lạng Lương, Nguyễn Xuân Thành, Nguyễn Ngọc Lâm, Đoàn Văn Bằng, Hoàng Mai Thiệp. Nhà điêu khắc Trần Tuấn Nghĩa -Trường Đại học Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh, nhiệt thành một mình bay ra tham dự. Các tác giả Vũ Hữu Nhung, Nguyễn Thăng Long hiện đang giảng dạy tại Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Hai tác giả Phạm Thái Bình, Vũ Bình Minh là các giảng viên Đại học Kiến trúc. Cùng một số nhà điêu khắc tự do như: Thái Nhật Minh, Nguyễn Huy Tính, Trần Văn An, Phạm Bảo Sơn,Vũ Quang. Vốn là những cái tên quen thuộc có vóc dáng riêng trong những sự kiện điêu khắc được quan tâm gần đây.

Tác phẩm Giấc mơ của Đoàn Văn Bằng

Workshop tháng Năm được tổ chức với tinh thần tự nguyện, giao lưu chia sẻ, không vì mục đích kinh tế. Các tác giả tự bỏ tiền mua nguyên vật liệu làm tác phẩm; tự mang máy móc phụ trợ đến Xưởng thực hành, vốn là năm căn phòng áp mái trên tòa nhà được dùng làm Khoa Điêu khắc và Khoa Lý luận & Lịch sử Mỹ thuật. Chính vì vậy, cuộc chơi này được gọi là “cuộc chơi vị nghệ thuật”. Trong đó mỗi tác giả không có mong muốn gì hơn là tình yêu nghệ thuật và sự thể hiện hết mình, tìm mình trong sự khác biệt của ý tưởng nghệ thuật cá nhân so với đồng nghiệp. Với mười ngày cật lực làm việc chung, giữa không khí thân ái cùng chia sẻ kinh nghiệm.

Tác phẩm Tác động của Nguyễn Ngọc Lâm

Công bằng mà nói, trình độ tác phẩm giữa các tác giả với kinh nghiệm sáng tác khác nhau là không đồng đều. Tuy nhiên, điều này không quan trọng khi làm việc “không vì mục đích cụ thể gì” như thế này, mỗi tác giả lại có cơ hội tự biểu lộ chân thành tất cả những gì mình đang có. Từ phương pháp chơi khối thuần túy, hoặc dùng khối để mô tả một câu chuyện cụ thể, hay có tác phẩm bước sang dấu hiệu có tính ý niệm, hoặc thử nghiệm một hai tác phẩm trong một ý đồ dự án nghệ thuật, hoặc gần với nghệ thuật sắp đặt. Gần như tất cả các chất liệu đều được các tác giả đưa vào cuộc thể nghiệm, hoặc là chất liệu đứng độc lập, hoặc phối hợp chất liệu từ đá, gỗ, nhôm, đồng, inox, sắt, gốm, thủy tinh… Điểm thiết yếu đáng quý nhất, là mỗi tác giả đều tự tay gia công kỹ lưỡng với các chất liệu, như những người thợ tinh thuần, với mong muốn bắt bất cứ chất liệu nào cũng phải rung lên tiếng nói cảm xúc. Việc hoàn thiện tác phẩm không chỉ quan tâm tới mỗi “nhân vật chính” là tác phẩm, mà bục bệ, không gian cũng được các tác giả quan tâm kỹ lưỡng như những yếu tố phụ trợ không thể thiếu. Hoặc nói theo tinh thần điêu khắc đương đại, nhiều khi bục bệ, không gian cũng chính là một phần linh hồn của tác phẩm.

Tác phẩm Mưa tháng 5 của Vũ Bình Minh

Với nghệ thuật nói chung và điêu khắc nói riêng, việc đặt ra những câu chuyện riêng của thế hệ mình đang sống, hoặc những vấn đề nghệ thuật của riêng cá nhân mình luôn luôn quan trọng. Bởi từ đó cá tính hoặc ngôn ngữ đặc thù, sự ‘lạ hóa” mới được sinh ra. Triển lãm “Xưởng thực hành tháng Năm”, tuy lượng tác phẩm không nhiều (30 tác phẩm với quy mô nhỏ), nhưng chất lượng đáng yêu của nó đánh dấu thêm một bước vững vàng của quá trình “chuyển giao quyền lực” cho một thế hệ điêu khắc mới.    

H.C.S