Những tranh tượng đắt kỷ lục trên sàn đấu giá thế giới 2018

Năm nay thị trường đấu giá không có tác phẩm “bom tấn” nào đạt tầm mức như năm 2017 khi bức “Chúa cứu thế” của Leonardo da Vinci thu về 450,3 triệu đôla, song doanh thu của các phiên bán cho thấy một thị trường khoẻ mạnh vẫn tiếp tục tạo ra những kỷ lục mới cho các nghệ sỹ lớn. Bên cạnh đó, bộ sưu tập của Peggy và David Rockefeller, bán được tổng cộng 832,6 triệu đôla, cũng đã ghi được kỷ lục là ‘một bất động sản nghệ thuật bán đấu giá thành công nhất trong lịch sử’.

Với việc các nhà sưu tập châu Á tiếp tục giữ ngôi đầu của thế giới đấu giá ở New York, Hồng Kông và Bắc Kinh, thị trường đấu giá nghệ thuật đang phát triển ở châu Á, và một số nhà sưu tập châu Á hiện đang sở hữu một số bức tranh trong top cao nhất năm nay, rõ ràng đã và đang có một sự thay đổi không thể cưỡng lại được trong xu thế thị trường nghệ thuật toàn cầu thúc đẩy doanh số bán hàng của mảng tác phẩm nghệ thuật cao cấp.

Dưới đây là 11 tác phẩm bán được mức giá cao nhất tại các sàn đấu giá thế giới năm vừa qua - xếp theo thứ tự doanh thu tăng dần.

11. “Tháng 6 - Tháng 10 năm 1985” (Juin-Octobre 1985), Zao Wou-ki (1985)

 65 triệu đôla, Sotheby’s, Hồng Kông, 30/9/2018

Với chiều dài tổng cộng 10 mét, bức tranh ba tấm này là tác phẩm có kích thước lớn nhất từ ​​trước đến nay của họa sỹ người Pháp gốc Hoa Zao Wou-Ki, và giá bán cũng ấn tượng không kém. Nó cũng đạt kỷ lục là bức tranh đắt nhất từng được bán tại một nhà đấu giá ở Hồng Kông. Dẫn đầu một trong những cuộc đấu giá nghệ thuật lớn nhất từ ​​trước đến nay của châu Á, bức tranh này được đặt tên theo thời gian tác giả hoàn thành nó. Sinh ra ở Bắc Kinh trước khi chuyển đến Paris sau Thế chiến II, Zao Wou-Ki rất nổi tiếng khi kết hợp nhuần nhuyễn truyền thống hội hoạ cổ điển Trung Hoa với những ảnh hưởng trừu tượng của chủ nghĩa hiện đại phương Tây, và vì thế từng được xem là ‘hoàng đế của các họa sỹ sơn dầu châu Á’.

10. “Người đàn bà đội mũ nồi và mặc váy ca-rô” (Femme au béret et à la robe quadrillée), Pablo Picasso (1937)

 68,7 triệu đôla, Sotheby’s London, 28/2/2018

Được hoàn thành vào giai đoạn đỉnh cao trong sự nghiệp Picasso, bức tranh này mô tả sống động, mãnh liệt và sâu sắc về “người mẫu vàng” Maire-Thérèse Walter của ông. Đây cũng là lần đầu tiên tác phẩm này xuất hiện trên sàn đấu giá. Vào đầu thập kỷ 1930 -  thời kỳ hạnh phúc nhất của Picasso - ông đã cho ra đời những bức tranh trữ tình và kỳ lạ nhất. Tuy nhiên, 5 năm sau, phong cách của ông nhanh chóng thay đổi với lối phết màu cực dày, bảng màu đậm, tạo hình sắc cạnh tràn đầy cảm xúc, ngay lập tức mang lại những tác động trực quan mạnh mẽ. Miêu tả một Marie-Thérèse Walter đã trưởng thành, vào năm 1937, bức chân dung ra đời trong lúc cuộc sống cá nhân họa sỹ có những biến động lớn, đầy tâm tư, hé lộ tầm quan trọng của ‘nàng thơ’ này đối với cuộc đời nhà danh hoạ.

9. “Người đàn bà phong cảnh” (Woman as Landscape), Willem de Kooning (1954-1955)

 68,9 triệu đôla, Christie’s New York, 13/11/2018

Được vẽ trong thời kỳ đỉnh cao của sự nghiệp, bức tranh đầy kịch tính này của Willem de Kooning - nhà danh hoạ biểu hiện trừu tượng gốc Hà Lan - là một trong số những tác phẩm hội hoạ hiện đại tiên phong làm thay đổi hoàn toàn lối miêu tả cơ thể người nữ. Trưng bày lần đầu tiên vào đầu thập niên 1950, phong cách gây tranh cãi của bức tranh này vừa bồi thêm năng lượng mới, đồng thời cũng gây nên những cơn bão tố trong làng nghệ thuật. Theo giới phê bình, đây là tác phẩm đầy chất hùng ca, thể hiện được nội lực mạnh mẽ cùng cách sử dụng màu sắc triệt để của nhà lãnh tụ kiệt xuất của trào lưu Biểu hiện trừu tượng, hết sức trừu tượng và phóng túng, vượt xa cả Picasso lẫn Duchamp trong những tác phẩm cũng gây tranh cãi không kém vào thời đó.

8. “Thiếu nữ thanh lịch - Chân dung Nancy Cunard” (La jeune fille sophistiquée - Portrait de Nancy Cunard), Constantin BrAncusi, (1932)

 71,2 triệu đôla, Christie’s New York, 15/5/2018

Nancy Cunard là một nhân vật huyền thoại của Paris trong “những năm cuồng loạn” 1920-1940, “nàng thơ” của nhiều văn nhân kiệt xuất. Cunard cao, gầy, với mái tóc gợn sóng, ngắn vừa phải, cũng là một hình tượng nổi bật về thời trang thời đó. Trong tác phẩm điêu khắc bằng đồng độc đáo này, Brancusi đã khái quát được các đặc điểm nổi bật của nhân vật với góc nhìn thuần khiết, siêu việt, bộc lộ được phẩm cách thanh lịch của nàng mà không cần tả theo ngôn ngữ tượng hình truyền thống. Chưng cất tuyệt vời kèm một chút thơ mộng, Brancusi đã thành công trong việc thể hiện vẻ thanh lịch và phù hợp với con người Cunard thời thượng, tạo ra một đặc tính cá nhân, chính xác đến kinh ngạc, đồng thời vượt qua sự cá biệt để trở thành biểu tượng của cả một thời đại.

7. “Cung nữ nằm nghiêng bên hoa lan” (Odalisque couchée aux Magnolias), Henri Matisse (1923)

 80,8 triệu đôla, Christie’s New York, 8/5/2018

Được vẽ ở Nice, vào năm 1923, khi Matisse còn rất sung sức, bức tranh chính là hình ảnh của cô người mẫu Henriette Darricarrère được họa sỹ yêu quý hết mực. Đắm mình dưới ánh nắng mặt trời rực rỡ, nàng trông hạnh phúc rạng ngời. Nhiều phê bình gia cho rằng giai đoạn này Matisse được thoả sức làm việc tự do và say mê, điều đó được thể hiện rõ trong nhiều bức tranh khác cũng ra đời trong cùng thời kỳ. Đây cũng là một trong những bức tranh thường được ghi nhận trong các sách giáo khoa lịch sử nghệ thuật như một đại diện hoàn hảo cho hội hoạ của Matisse, vì vậy có lẽ nó không có gì ngạc nhiên khi nó đã đạt được một mức giá cao đến vậy.

6. “Những cây súng nở hoa” (Nymphéas en fleur), Claude Monet (khoảng 1914 - 1917) 

84,7 triệu đôla, Christie’s New York, 8/5/2018.

Là bức tranh trong loạt “hoa súng” của Monet vốn rất được yêu thích trên toàn thế giới, lại từng nằm trong bộ sưu tập của đôi vợ chồng tỷ phú và trường thọ Peggy và David Rockefeller vốn có cuộc sống được coi là ‘hoa anh đào trên đỉnh núi”, nên đối với nhiều người thì việc sở hữu bức tranh này hiển nhiên là điềm may mắn. Monet đã vẽ tất cả các cây súng trong bức tranh này đểu nở hoa - một trạng thái của viên mãn. Hơn nữa, với người Trung Hoa, hoa súng đại diện cho sự thanh bình hay hoà hợp, còn hồ nước khi kết hợp với những bông súng cũng tạo nên những liên tưởng phong thuỷ rất tích cực đối với người Á châu. Chính vì thế, không có gì ngạc nhiên khi giá phá kỷ lục của Monet đã thuộc về một người mua châu Á. Năm 2016, Claude Monet từng là người đứng đầu bảng xếp hạng của năm với một tác phẩm trong loạt tranh “Đụn rơm”, bán được 81,4 triệu đôla..

5. “Bố cục tối thượng” (Suprematis Composition), Kazimir Malevich (1916)

 85,8 triệu đôla, Christie’s New York, 15/5/2018

Tác phẩm này của Malevich là một tác phẩm ‘nặng ký’ và có tầm ảnh hưởng lớn tới hội hoạ hiện đại, và nó luôn hiện diện trong bất kỳ công trình nghiên cứu quan trọng nào về lịch sử mỹ thuật và các tác phẩm thuộc trào lưu Tối thượng của Malevich mang tính cách mạng. Ra đời hơn một thế kỷ trước đây, loạt tác phẩm với những hoạ tiết hình học hoàn toàn trừu tượng này thời đó cực kỳ khác lạ với tất cả các họa sỹ hiện đại. Chúng gây nên cú sốc lớn đến nỗi một số phê bình gia tên tuổi đã tuyên bố rằng thế là “Hội họa toi rồi ! Nghệ thuật đi đời!”. Tháng 11/2008, chính bức tranh này cũng từng thiết lập một kỷ lục đấu giá tác phẩm của Malevich khi nó được bán với giá 60 triệu đô la.

4. “Chân dung một nghệ sỹ - Bể bơi có hai người)” (Portrait of an Artist - Pool with Two Figures), David Hockney (1972) 

90,3 triệu đôla, Christie’s New York, 15/11/2018.

Được coi là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của David Hockney, mức giá cao chóng mặt của bức tranh này biến nó trở thành tác phẩm nghệ thuật đắt tiền nhất của một nghệ sỹ còn sống. Bể bơi là một ‘đối tượng’ gắn liền với các bức vẽ của Hockey. Khung cảnh xanh thăm thẳm của bể bơi trong tranh vẽ của Hockey luôn chứa đựng sự mâu thuẫn và nhiều tầng ý nghĩa. Bức tranh mô tả thật tinh tế hai con người trong cùng một khung cảnh, một phông nền nhưng ở hai không gian khác nhau, và theo đuổi những suy nghĩ riêng. Khi danh tiếng của Hockey ngày càng vang xa, tranh vẽ bể bơi của ông cũng bắt đầu gây tò mò hơn. Với giới sưu tầm tranh thì sự nổi tiếng của nhà danh hoạ người Anh 81 tuổi này cùng hình ảnh bể bơi được xem như một dấu ấn riêng, một thứ di sản độc đáo.

3. “Chop Suey” (Món ăn thập cẩm), Edward Hopper (1929)

91,9 triệu đôla, Christie’s New York, 13/11/2018

Trong một phong cách tương tự như bức Nighthawks (Những người đi chơi đêm) nổi tiếng của Hopper, bức tranh này là bức mang tính biểu tượng nhất của ông còn lại trong các sưu tập tư. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi nó trở thành tác phẩm đắt giá nhất của Nghệ thuật Mỹ thời tiền chiến được bán ra trên thị trường. Nổi tiếng vì khả năng nắm bắt được địa điểm và những câu chuyện trong đó, Hopper đã sử dụng nghệ thuật như một cách để đóng khung hình tượng con người trong một thế giới hiện đại, lưu lại những khuôn hình tự do của khung cảnh đời sống thường nhật của một nước Mỹ thay đổi từng ngày. Ánh sáng ám ảnh và đầy ấn tượng trong bức tranh này đã khuếch đại hiệu quả việc các quy ước của lối sống Mỹ đang ngày càng bị thách thức.

2. “Thiếu nữ với giỏ hoa” (Fillette à la  corbeille fleurie), Pablo Picasso (1905) 

115 triệu đôla, Christies’s New York, 8/5/2018

Từng gây nhiều tranh cãi, bức họa khoả thân này được vẽ năm 1905 khi Picasso mới 21 tuổi - giai đoạn ông đeo đuổi chủ nghĩa lãng mạn thơ mộng. Thiếu nữ làm mẫu cho ông - tên là Linda - từng sống trong khu phố nghèo ở quận Montmartre ở Paris. Tuy sinh nhai bằng nghề ‘ăn sương’, song cô gái nhỏ gầy gò, xanh xao ở độ tuổi mới lớn này lại khá quyến rũ, đã làm mẫu vẽ cho cả Picasso lẫn các họa sỹ khác như Amedeo Modigliani và Kees van Dongen. Bức tranh một thời thuộc về bà Gertrude Stein, nhà văn Mỹ, nhà sưu tập từng là bạn của Picasso và nhiều họa sỹ sống tại Paris ở giai đoạn đầu thế kỷ 20. Năm 1968, David Rockefeller đã mua lại bức tranh này. Cho đến khi Rockefeller qua đời năm ngoái, bức tranh vẫn chưa lọt ‘mắt xanh’ của giới đại gia chơi tranh và các bảo tàng lớn trên thế giới?!.

1. “Khoả thân nằm nghiêng - về bên trái” (Nu couché - sur le côté gauche), Amedeo Modigliani (1917) 

157,2 triệu đôla, Sotheby’s New York, 14/5/2018

Bức tranh sơn dầu nóng bỏng và lôi cuốn này là tác phẩm có kích thước lớn nhất (89.5 x 146.4 cm) trong số các kiệt tác khỏa thân được đánh giá cao của Modigliani. Từ hơn 100 năm trước, ngay khi mới ra đời, loạt tranh khoả thân của ông đã gây những cú sốc kinh hoàng, tạo nên những vụ bê bối lớn khi lần đầu tiên chúng được trưng bày tại Paris. Tác phẩm này có mặt trong triển lãm cá nhân duy nhất của Modigliani trong suốt cuộc đời - một cuộc trưng bày tranh nuy gây sốc và thu hút sự tò mò của đám đông đến mức cảnh sát phải ra lệnh đóng cửa triển lãm sau vài ngày khai mạc. Mặc dù đứng đầu bảng xếp hạng những tranh tượng đắt kỷ lục trong năm nay, mức giá bán 157,2 triệu đôla này vẫn thấp hơn kỷ lục đấu giá tranh Modigliani thiết lập vào năm 2015 khi một bức “Khỏa thân nằm nghiêng” khác của ông bán được 170,4 triệu USD.   A.T

(Tổng hợp tư liệu nước ngoài)

Andrea Tran