"PHÁ RÀO" TRONG TỔ CHỨC TRIỂN LÃM VỀ MỸ THUẬT 30 NĂM SAU ĐỔI MỚI
06/10/2016(TTTĐ) – Với mong muốn thực hiện được một cuộc triển lãm thành công, phác họa được con đường hội họa trong 30 năm sau Đổi mới của đất nước, tổng kết một giai đoạn quan trọng của nền mỹ thuật nước nhà, Lãnh đạo Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm - đơn vị tổ chức Triển lãm “Mở cửa” - Mỹ thuật 30 năm thời kỳ đổi mới khẳng định họ đã quyết tâm tập trung đổi mới công tác tổ chức Triển lãm này.
Từ ngày 21- 28/9/2016, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức triển lãm “Mở cửa” - Mỹ thuật 30 năm thời kỳ đổi mới (1986 - 2016), tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Tác phẩm "Phong cảnh nông thôn" của Trần Lưu Hậu
Tích cực đổi mới trong tổ chức
Những ngày này, những thông tin về triển lãm “Mở cửa” - Mỹ thuật 30 năm thời kỳ đổi mới sắp tới đang làm nức lòng bao công chúng yêu nghệ thuật cả nước.Nhà phê bình mỹ thuật Nguyễn Đức Bình (Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, Bộ VHTTDL) cho biết, “Mở cửa” không đơn thuần là một triển lãm mà hơn thế, là sự kiện vinh danh các họa sĩ có dấu ấn trong dòng chảy 30 năm qua của mỹ thuật Việt Nam. Qua đó, để công chúng, giới mỹ thuật và xã hội có cái nhìn khái quát về đời sống mỹ thuật trong ba thập kỷ qua, đồng thời là lăng kính soi chiếu giúp người xem có cái nhìn toàn diện về tâm thế sáng tác, những hứng khởi khi thay đổi và bộc lộ bản thân của từng nghệ sĩ trong giai đoạn đổi mới.
Đây là triển lãm có tính tổng kết, vinh danh các nghệ sỹ tạo hình trong 30 năm thời kỳ Đổi mới, tính chất của sự kiện này khác với những Triển lãm định kỳ như Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc (5 năm 1 lần); Triển lãm Điêu khắc Toàn quốc (10 năm một lần); Festival Mỹ thuật Trẻ (3 năm 1 lần) và một số các triển lãm mỹ thuật khác do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.Vì vậy, Lãnh đạo Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm - đơn vị tổ chức đã quyết định tập trung đổi mới công tác tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và hiệu ứng xã hội, nhằm rút kinh nghiệm cho công tác tổ chức các hoạt động tiếp theo.
Tác phẩm "Vòng tròn" của Trần Văn Thảo
Khác với các sự kiện trước đây, triển lãm “Mở cửa” - Mỹ thuật 30 năm thời kỳ đổi mới (1986 - 2016) có sự đổi mới từ phương thức tổ chức đến tiêu chí chọn tác giả, tác phẩm tham dự. Đặc biệt, Triển lãm không thành lập Hội đồng nghệ thuật mà công tác tuyển chọn được giao cho cán bộ Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm đảm trách, gồm: Họa sỹ Vi Kiến Thành, Cục trưởng; Nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Bình, Trưởng Ban Biên tập Tạp chí Mỹ thuật và Nhiếp ảnh ; Họa sỹ Phạm Hà Hải, Chuyên viên Phòng Mỹ thuật Ứng dụng và Triển lãm.
3 Giám tuyển chịu trách nhiệm lên phương án tổ chức Triển lãm, chọn lựa và đề cử nghệ sỹ, làm việc, tiếp xúc tại xưởng vẽ của các nghệ sỹ ở Hà Nội, Tp Hồ Chí Minh…Điểm mới thứ hai là Ban Tổ chức cũng chủ động mời nghệ sĩ tham gia triển lãm. Căn cứ tiêu chí, nhóm Giám tuyển làm việc khách quan, dân chủ trong việc đề cử và thống nhất danh sách mời nghệ sỹ tham dự. Mỗi giám tuyển đề cử 1 danh sách nghệ sỹ, sau đó 3 danh sách của 3 Giám tuyển khớp với nhau để chọn ra 1 danh sách. 3 Giám tuyển đã dành nhiều thời gian cùng nhau thảo luận, đánh giá, trao đổi về từng nghệ sỹ nhằm đi tới thống nhất danh sách cuối cùng. Thời gian dành cho công việc này kéo dài trong 2 tháng (tháng 3 và 4 năm 2016).
Tác phẩm "Dạ khúc" của Đinh Quân
Nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Bình cho biết, khác với những triển lãm mỹ thuật thông thường, Ban tổ chức sẽ không ngồi đợi họa sĩ gửi tác phẩm mà ngược lại, có những giám tuyển độc lập tìm kiếm, sàng lọc và đề cử danh sách các họa sĩ có dấu ấn nghệ thuật đại diện cho diện mạo nền mỹ thuật nước nhà 30 năm qua. Với tiêu chí này, trong nhiều tháng qua, các giám tuyển đã đi khắp cả nước, gặp gỡ từng nghệ sĩ để lắng nghe chia sẻ về những tâm thế, thay đổi của từng cá nhân khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới.
Một điều rất tạo tò mò là trong 50 gương mặt của triển lãm sẽ không có những cái tên đã quen thuộc với truyền thông và công chúng. Các giám tuyển của sự kiện lý giải, với tiêu chí cốt lõi là chất lượng nghệ thuật và tinh thần đổi mới, cách nhìn của truyền thông, công chúng và những người giám tuyển trong nhiều trường hợp có thể lệch nhau. Dù là nghệ sĩ đình đám, in đậm dấu ấn trên truyền thông nhưng trong con mắt của các nhà tuyển chọn thì không hẳn đó là những nghệ sĩ có dấu ấn tiêu biểu về chất lượng nghệ thuật.Thêm một điểm mới nữa là nghệ sĩ được lựa chọn trên cớ sở tiêu chí: có tư duy sáng tạo mới, dấu ấn và bản sắc cá nhân.
Triển lãm trưng bày 50 tác phẩm của 50 nghệ sỹ tạo hình Việt Nam. Mỗi tác giả tham dự triển lãm chủ động lựa chọn tác phẩm để trưng bày.
"Độc thoại số 27" của Nguyễn Xuân Tiệp
Hà Nội góp 70% nghệ sĩ trong triển lãm
Theo ban Tổ chức, các phẩm tham dự triển lãm đa dạng về chất liệu (sơn dầu, sơn mài, tổng hợp, sắt hàn, acrylic, inox,…) cũng như loại hình (hội họa, đồ họa, điêu khắc, sắp đặt, sắp đặt- điêu khắc).
Hiện có 48 tác phẩm được sáng tác trong 16 năm trở lại đây, trong đó có 25 (50%) tác phẩm ra đời trong năm 2016; 2 tác phẩm sáng tác trước năm 2000.
"Đô thị ảo 1" của Đào Quốc Huy
Giải thích về việc các tác phẩm được trưng bày trong Triển lãm chủ yếu là những sáng tác mới, Nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Bình giải thích do Triển lãm này là triển lãm để vinh danh các tác giả chứ không phải triển lãm tác phẩm.
“Mục tiêu của Triển lãm này là vinh danh một thế hệ nghệ sỹ, trong tâm chính là tác giả, triển lãm chỉ là cái cớ. Nhưng cũng không có nghĩa là xem nhẹ phần tác phẩm trưng bày. Ban đầu dự tính của Ban Tổ chức là mỗi nghệ sỹ bày 3 tác phẩm đại diện cho 3 giai đoạn sáng tác. Như vậy người xem mới thấy hết được quá trình sáng tác, bước đi của các nghệ sỹ” – ông Bình nói.
"Đường đi lấy kinh" của Pham Cẩm Thượng
Thế nhưng, việc không có một không gian đủ lớn để có thể trưng bày mỗi tác giả 3 tác phẩm đại diện cho ba giai đoạn sáng tác: đầu, giữa và cuối của mỗi tác giả đã buộc mỗi tác giả chỉ có một tác phẩm triển lãm và các tác giả chủ yếu tự chọn các tác phẩm mới sáng tác của họ. “Do không có phòng trưng bày nào đủ điều kiện bày 150 tác phẩm hoặc 100 tác phẩm, vì thế rút xuống bày 1 tác phẩm mỗi tác giả” – nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Mình nói.
Ông Bình nhấn mạnh, tuy đổi mới đã được 30 năm, nhưng phòng triển lãm đủ tầm cho mỹ thuật (về mặt bằng, hệ thống đèn, sàn, trần) vẫn chưa ở đâu có. Nhà nghiên cứu trẻ bày tỏ tiếc nuối: “Chính hạn chế về không gian trưng bày đã kéo theo hạn chế rất nhiều cho việc công bố và thưởng thức mỹ thuật. Đây là thực trạng 30 năm qua chưa giải quyết được.”Về các họa sĩ tham gia triển lãm, có tới 35 (70%) họa sĩ hiện đang sống và làm việc tại Hà Nội; 12 nghệ sỹ (24%) đang sống và làm việc tại TPHCM, còn lại 6% cho các họa sĩ tại 3 tỉnh: Thừa Thiên Huế, Lâm Đồng, Hải Phòng (mỗi tỉnh này có một nghệ sỹ) và tại Paris, Pháp (họa sĩ Trương Tân và họa sĩ Trần Trọng Vũ).
"Hà Nội nắng" của Phạm Luận.
Về độ tuổi của họa sĩ, tác giả cao tuổi nhất là họa sỹ Trần Lưu Hậu, sinh năm 1928, 88 tuổi. Trong khi đó, tác giả trẻ nhất là nhà điêu khắc Thái Nhật Minh, sinh năm 1984, 32 tuổi.
Có 4 nữ nghệ sỹ được lựa chọn là: Đinh Ý Nhi (1967), Đinh Thị Thắm Poong (1970), Ly Hoàng Ly (1975), Lý Trần Quỳnh Giang (1978).Trong khuôn khổ triển lãm, ngày 22 – 23/ 9, các nghệ sỹ sẽ có chuyến thăm quan dã ngoại, giao lưu tại đình làng Hạ Hiệp huyện Phúc Thọ, chùa Thầy huyện Quốc Oai, Hà Nội và Bảo tàng Không gian văn hóa Mường tỉnh Hòa Bình. Một cuốn sách ảnh về mỹ thuật 30 năm đổi mới cũng được xuất bản sau khi triển lãm kết thúc.
"Chinh phu" của Thái Nhật Minh
Tại cuộc họp báo diễn ra ngày 16/9 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Vương Duy Biên cho biết: Trong 30 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cùng với sự phát triển của đất nước, mỹ thuật đương đại Việt Nam đã có nhiều biến đổi, phát triển, hòa nhập với quốc tế, khu vực. Một thế hệ tác giả thời kỳ đổi mới đã hình thành, tạo nên diện mạo của mỹ thuật đương đại Việt Nam đa dạng về xu hướng và phong cách sáng tác, có dấu ấn cá nhân.
