Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô 2014

Chào mừng 60 năm Giải phóng (10/10/1954-10/10/2014), Hội Mỹ thuật Hà Nội tổ chức Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô thường niên lần thứ 43 đã khai mạc chiều ngày 8/10/2014 tại Trung tâm Triển lãm Văn hóa Nghệ thuật VN, số 2 phố Hoa Lư, Hà Nội. Triển lãm giới thiệu 318 tác phẩm hội họa, đồ họa và điêu khắc; Trong đó có 48 tác phẩm là những tranh, tượng được giải thưởng của Hội Mỹ thuật Hà Nội, của những triển lãm trước đây, và có 22 tác phẩm của các họa sỹ thuộc Hội Mỹ thuật Seuol Hàn Quốc, còn lại là 248 tác phẩm của các họa sỹ Hà Nội sáng tác trong hai năm 2013 - 2014.
Ấn tượng ban đầu của Triển lãm năm nay là sự hoành tráng, bề thế về số lượng tác phẩm, cách trưng bầy trang trọng, theo tiêu chí: Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô chủ yếu là những tác phẩm vẽ về Hà Nội. Đó là lịch sử hình thành của thủ đô, phong tục tập quán, lễ hội, và những chiến thắng của quân và dân Hà Nội qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, miêu tả con người Hà Nội, phong cảnh, cuộc sống sinh hoạt đương đại của người dân Hà Nội… Có thế nói, Mỹ thuật Thủ đô đã có phong cách riêng, và đã hình thành nên một “Trường phái Mỹ thuật Hà Nội” hào hoa. Để chuẩn bị cho Triển lãm năm nay, Ban Chấp hành Hội Mỹ thuật Hà Nội đã tổ chức 9 trại sáng tác và các chuyến đi thực tế cho các hội viên Hội Mỹ thuật Hà Nội trong hai năm 2013 - 2014.
Triển lãm gồm ba phần:
Phần một là các tác phẩm được tặng giải thưởng trong các kỳ triển lãm Mỹ thuật Thủ đô từ trước tới nay. Bức tranh khắc gỗ Thêu cờ của nữ họa sỹ Phạm Thị Nguyệt Nga được giải A năm 1968; Làm gạch giải B năm 1969 là những bức sớm nhất, và các tác phẩm được tặng giải gần đây năm 2011, 2012. Đó là tác phẩm của các họa sỹ: Nguyễn Văn Chiến, Đỗ Hữu Huề, Nguyễn Nghĩa Duyện, Phạm Nguyên Hùng, Nguyễn Thị Phương Lan, Phạm Hoàng Vượng, Nguyễn Viết Nhàn, Nguyễn Mai San, Nguyễn Văn Tho, Nguyễn Đình Huống, Hoàng Đình Tài, Nguyễn Trường Linh… và các tác phẩm điêu khắc của Trần Tuy, Kim Xuân, Nguyễn Xuân Thành, Nguyễn Bá Trạch, Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Nguyễn Xuân Thủy… Triển lãm mới chỉ giới thiệu được một số tác phẩm được tặng giải thưởng của 42 cuộc triển lãm Mỹ thuật Thủ đô những năm qua, và còn nhiều tác giả chưa có điều kiện gửi tác phẩm đến tham gia triển lãm. Công chúng và giới Mỹ thuật Thủ đô hôm nay có dịp thưởng thức, đánh giá và so sánh, để thấy được sự phát triển của Mỹ thuật Hà Nội trong mấy chục năm qua. Phong trào sáng tác của các tác giả và chất lượng nghệ thuật của các tác phẩm ngày càng được nâng cao trong những năm gần đây.

Nguyễn Trường Linh, Phố Gầm Cầu, sơn mài, Giải thưởng Mỹ thuật Thủ đô 1993

Hoàng Đình Tài, Nhảy múa, sơn mài

Phần hai của triển lãm là: 22 tác phẩm của họa sỹ Hàn Quốc, đã được Ban Tổ chức trưng bầy tại tầng II nhà triển lãm.
Đây là lần thứ hai mỹ thuật Hàn Quốc có mặt ở Hà Nội, triển lãm lần này như khẳng định quan hệ ngoại giao của Việt Nam – Hàn Quốc đang có những bước phát triển tốt đẹp.
Mảng tranh của 22 họa sỹ Seoul đưa lại cho người xem cảm xúc thanh thản, nhẹ nhàng. Các họa sỹ Hàn Quốc đề cập đến những vấn đề của đời sống thường nhật: hoa, chân dung thiếu nữ, mặt trời mọc, giấc mơ hoa sen; hoa, cá và mặt trời, chân dung nghệ nhân dân gian… Tranh của các họa sỹ Hàn Quốc chủ yếu sáng tác theo hai xu hướng biểu hiện và hiện thực. Màu sắc của các họa sỹ Seoul nhẹ nhàng, hài hòa, thanh khiết. Đặc điểm nổi bật nhất của tranh Hàn Quốc ở triển lãm này là kỹ thuật vẽ chau chuốt, tỉ mỉ, thậm chí tới mức sạch sẽ, chú trọng về kỹ thuật, nặng về lý trí, mang nhiều yếu tố trang trí.
Phần thứ ba của triển lãm là: những tác phẩm của các họa sỹ Hà Nội sáng tác trong hai năm 2013 - 2014. Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô luôn phong phú về đề tài, và đa dạng về chất liệu. Phong cảnh Hà Nội đẹp và trữ tình luôn là nguồn cảm hứng bất tận của các họa sỹ: Văn miếu mùa thu của Đỗ Thị Ninh; Tia nắng cuối ngày của Nguyễn Trường Linh; Nhịp nắng của Nguyễn Văn Nghĩa; Bãi giữa sông Hồng của Chu Viết Cường; Phố Hồng Hà của Văn Chiến; Cầu Thê Húc của Trần Thị Ngọc Anh; Cội nguồn của Trần Gia Bình. Ô Quan Chưởng của Yên Hòa; Nếp xưa của Nguyễn Quốc Huy; Phố xưa của Lê Vũ Dậu.
Sự tham gia nhiệt tình của Câu lạc bộ sơn ta, với những tác phẩm sơn mài đặc sắc làm cho phòng tranh thêm lộng lẫy, sang trọng. Nguyễn Trường Linh chuyên vẽ tranh sơn mài, và có giải thưởng trong Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc, Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô… ở triển lãm này Nguyễn Trường Linh miêu tả phong cảnh ngoại thành trong Tia nắng cuối ngày: rực rỡ, lộng lẫy, sự phôi pha của thời gian trên những bức tường loang lổ, và cách tả ánh nắng tạo nên một hiệu ứng hội họa thật đẹp.

Sohn Sung Soo, Reminisence

Con người Hà Nội, chân dung thiếu nữ cũng được nhiều họa sỹ miêu tả với những rung cảm chân thành: Cô gái Hà Nội của Đặng Hiền; Tuổi hồng hoang của Ngô Thành Nhân; Tuổi trăng của Nguyễn Đức Dương; Bố tôi của Phạm Viết Hồng Lam; Thiếu nữ Hà Nội của Lê Bá Dũng; Cô gái Hà Nội của Đặng Hiền cũng tạo một cách nhìn mới về lối vẽ chân dung bằng chất liệu sơn mài. nhạc sỹ Văn Cao - người dự báo của Nghiêm Hùng là bức tranh chân dung về người nhạc sỹ tài hoa trên nền bản nhạc bài hát (Tiến về Hà Nội, ông sáng tác năm 1949).
Đề tài Hà Nội năm 1946 được nhiều họa sỹ thể hiện, các anh cảm tử cho tổ quốc quyết sinh, quân và dân Hà Nội đã chiến đấu giành giật với địch từng con đường, góc phố, mái nhà. Tranh Bến đò Tứ Liên tháng 12 - năm 1946 của Nguyễn Đại Đồng; Hà Nội tháng 12 – 1946 của Nguyễn Văn Nghị; Hà Nội mùa đông năm 1946 của Nguyễn Bằng Lam; Mùa đông năm 1946 của Lê Đức Biết; Chân dung chiến sỹ giải phóng Thủ đô của Kim Xuân. Chiến lũy trong phố cổ của Nguyễn Đức Hòa; Cầu Long Biên tháng 10 lịch sử của Trần Từ Thành; Giây phút lịch sử của Nguyễn Công Mỹ. Trần Huy Oánh với Hà Nội ngày giải phóng; Đoàn Văn Thân với Hà Nội mùa đông năm 1946,…
Đề tài Hà Nội tháng chạp năm 1972 cũng được nhiều họa sỹ thể hiện. Đó là các tác phẩm: Rồng lửa Thăng Long của Nguyễn Thế Hữu; Hà Nội tháng chạp – 1972 của Bằng Lâm. Chuẩn bị cho trận đánh lớn của Nguyễn Hải Nghiêm; Một thời đạn bom của Hoàng Nguyên Đoan; Chiến Thắng trở về của Đỗ Mạnh Cương, tranh Đỗ Mạnh Cương như một bài thơ đầy sắc màu và giàu chất tạo hình.
Cầu Long Biên cây cầu hơn 100 tuổi như một chứng tích lịch sử sừng sững trên sông Hồng luôn là nguồn cảm hứng cho thi ca và nhạc Họa. Có khá nhiều bức tranh sơn mài vẽ về cây cầu lịch sử này, đó là tác phẩm của Đỗ Khải, Nguyễn Trường Linh, Phạm Ngô Vượng.
Phần điêu khắc cũng để lại ấn tượng mạnh cho người xem với các tác phẩm: Đỗ Bá Quang với Tự vệ thành phố, gỗ, những năm gần đây anh làm rất nhiều tượng gỗ, khối tròn, thường để nguyên sự mộc mạc, sù xì của gỗ. Tượng cô tự vệ rất duyên, và tình cảm, tượng của anh đẹp và có hồn; Vũ Bạch Hoa với Miền ký ức, gò kim loại, chị say mê hình ảnh các cô gái quan họ, nón thúng quai thao, người xem như đứng trước một sân khấu trình diễn, lắng nghe làn điệu quan họ dìu dặt, mê hoặc lòng người. Vũ Bạch Hoa luôn trung thành với phong cách tả thực. Lưu thị Thanh Lan với Mùa trăng non, đá trắng. Chị đi đến sự tối giản về khối, tạo sự chắc khỏe, ngôn ngữ điêu khắc hiện đại. Chân dung đại tướng Võ Nguyên Giáp được Bùi Vi Hoài thể hiện bởi sự hiền từ của Đại tướng của hòa bình , compozite.

Lê Đức Biết, Mùa đông năm 1946, acrylic

Trần Thị Bích Huệ, Thủ đô, lụa, 2013

Triển lãm năm nay tranh lụa không nhiều, song bức Thủ đô của Trần Thị Bích Huệ (được tặng giải B của triển lãm Mỹ thuật Thủ đô năm 2013), để lại nhiều ấn tượng cho người xem. Chị miêu tả một pho Lịch sử của Thủ đô ngàn năm văn hiến trên một bức lụa khổ lớn (85x140cm). Nào là các điệu múa cổ, chạm khắc trên các ngôi đình làng Bắc bộ, Khuê Văn các ở trung tâm bức tranh, nghệ thuật tuồng, chèo, các vị tướng trong lịch sử giữ nước vĩ đại của dân tộc Việt, cả một nền văn hóa Việt cùng đồng hiện trên tranh của chị. Nữ họa sỹ sử dụng nhiều môtip trong mỹ thuật cổ, hàm ý tôn trọng tính truyền thống trong nghệ thuật. Sắc đỏ là màu chủ đạo, điểm thêm màu hồng, ghi… bố cục chặt chẽ, hàm súc. Ngày của tương lai tranh lụa của nữ họa sỹ trẻ Lê Thị Thúy, đưa lại một cách nhìn mới về người phụ nữ trong cuộc sống hiện đại, cách vẽ lạ và mới. Công việc xây dựng đường giao thông mới được nữ họa sỹ Hoàng Kim Tiến thể hiện trong Đường tàu trên cao, acrylic, khá thuần thục.
Khó mà điểm hết các tác phẩm trong Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô năm nay, bởi số lượng tác phẩm quá lớn. Triển lãm thành công nhờ sự góp mặt đông đảo của các họa sỹ Hà Nội, sự làm việc nhiệt tình và trách nhiệm của Ban Tổ chức.
Hy vọng Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô những năm tới tính chuyên nghiệp trong sáng tác và trong trưng bầy ngày càng được nâng cao hơn, đem lại một cái nhìn mới mẻ về Mỹ thuật Hà Nội - Trung tâm nghệ thuật của cả nước.

Đ.T.V

(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 10/2014)