Tư duy trẻ, góc nhìn trẻ để sáng tạo mới mẻ

Đến hẹn lại lên, Festival Nhiếp ảnh Trẻ lần thứ 2 tiếp tục được Cục Mỹ thuật,  Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức như là một sân chơi thú vị để khai thác, phát hiện những nhà nhiếp ảnh trẻ tài năng, xây dựng lực lượng kế cận cho đội ngũ nhiếp ảnh Việt Nam. Và so với Festival Nhiếp ảnh Trẻ lần đầu cách đây 2 năm, Festival 2017có những điểm mới với những kỳ vọng mới.

Giao lưu văn hóa. Ảnh: Trịnh Thu Nguyệt. Giải kk Festival Nhiếp ảnh trẻ lần 1

Mới

Mới từ cái tên Festival 2017 “Tư duy trẻ, góc nhìn trẻ” để nhấn mạnh yếu tố Trẻ trong cuộc thi. Trẻ không chỉ ở độ tuổi 18-35 mà trẻ chủ yếu ở cách tư duy - cách nghĩ, cách tiếp cận vấn đề.

Con số 8 tác phẩm giới hạn cho mỗi tác giả dự thi là hợp lý để các tay máy trẻ không quá khó khăn khi lựa chọn những đứa con tinh thần tốt nhất của mình gửi đi. Không chấp nhận ảnh bộ, chỉ  là ảnh đơn- có lẽ BTC muốn chú trọng nhiều vào một thể loại mà lâu nay tính sắc nhọn bị giảm đi nhiều. Kể được một câu chuyện và tốt hơn là nhiều câu chuyện trong 1 bức ảnh đơn là thách thức thực sự với các tay máy.

Du Phố. Ảnh: Phạm Ngọc Tiến. Giải kk Festival Nhiếp ảnh trẻ lần 1

Một điểm mới và đáng lưu ý tại cuộc thi lần này còn là yêu cầu tác phẩm phải được sáng tác bằng phương pháp hiện thực, thể hiện các vấn đề của cuộc sống đương đại của giới trẻ, phản ánh hiện thực con người, văn hóa, phong cảnh, công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và các nội dung khác hướng đến giá trị chân, thiện, mỹ. Tác phẩm được sáng tác trong 2 năm gần đây, chưa từng được trưng bày hoặc được giải tại bất kỳ cuộc thi nào.

Như thế yếu tố ảnh hiện thực – được khẳng định là dòng chảy chủ lưu của nhiếp ảnh VN hiện nay và chí ít trong một tương lai gần. Sức mạnh truyền thống của nhiếp ảnh nằm ở tính hiện thực, tính tài liệu và hiện thực của đất nước qua sự thăng trầm của lịch sử, thời gian sẽ được ghi nhận bằng nhiều loại hình, trong đó vai trò của nhiếp ảnh là không thể phủ nhận. Đã có lần họa sỹ Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và triển lãm tâm sự với tôi rằng ông khi tham gia Hội đồng xét giải thưởng Nhà nước đã cảm thấy sự èo uột thiếu sức sống của những bức ảnh nghệ thuật kiểu đèm đẹp chụp phong cảnh, con người chung chung so với những tác phẩm ảnh thời sự, ảnh báo chí ngồn ngộn chất liệu và hơi thở cuộc sống.

Một số ảnh nude của Magdalena Wosinska

Thực sự thì ảnh nghệ thuật của ta còn quá ít những tác phẩm vươn tới tầm nghệ thuật cao cấp- hàn lâm đúng nghĩa với tư tưởng triết học nhân sinh. 

Một nét mới khác là trong Hội đồng nghệ thuật chấm giải thưởng sẽ  có 2/3 số thành viên là các nhà nhiếp ảnh trẻ có tên tuổi trong giới nhiếp ảnh. Ngoài ra, cách dàn dựng trưng bày các tác phẩm sẽ được Ban tổ chức nghiên cứu thay đổi để cuộc triển lãm có một không gian hiện đại, trẻ trung...  

Festival Nhiếp ảnh Trẻ quả thực là một sân chơi hấp dẫn theo nhiều nghĩa với các thí sinh trẻ: giải thưởng trị giá cao (1 giải Nhất trị giá 30 triệu đồng, 2 giải Nhì trị giá 20 triệu đồng/giải, 5 giải Ba trị giá 10 triệu đồng/giải và 20 giải Khuyến khích trị giá 3 triệu đồng/giải, ngoài ra sẽ có thêm giải thưởng của Trung ương Đoàn TNCSHCM và của Bộ Giáo dục và Đào tạo trao cho những tác phẩm xuất sắc tại triển lãm), in vào catalogue và được quảng bá trên nhiều phương tiện truyền thông.

Yếu tố “expose” hay còn gọi là “highlight” tên tuổi cho cá nhân là rất nổi bật.

Sở dĩ BTC phải nhấn mạnh yếu tố “Tư duy trẻ, góc nhìn trẻ” vì thực tế khi nhìn lại Festival lần thứ nhất có thể thấy yếu tố trẻ khan hiếm đến chừng nào.

Nhìn vào số 206 ảnh treo triển lãm hồi đó khó tin đây là một triển lãm ảnh trẻ, vì nhiều tay máy trẻ tuổi đời mà chụp ảnh “già” như các tay máy kỳ cựu của Hội Nghệ sỹ Nhiếp ảnh Việt Nam. Loay quanh vẫn đồng muối, ruộng bậc thang, chân dung người già, trẻ em dân tộc thiểu số, vùng cao... chiếm số đông...

Trong số các tác giả đoạt giải cao Festival lần I từ giải nhất Sắc màu thời đại mới của Vương Thùy Giang, giải nhì Hòn ngọc Viễn Đông  của Nguyễn Anh An hay giải ba Hội vật truyền thống xã Vụ Bổn của Trần Bảo Hòa... đều chụp như người có thâm niên.

Quá hiếm những góc nhìn tung tẩy, phá cách của người trẻ...

Nhất là trong thời đại ngày nay khi việc sử dụng máy ảnh trở thành chuyện thường nhật của các tay máy trẻ, có khá nhiều gương mặt mới chụp rất hay, rất mới.

Ảnh của Pete Voss- Đức

Nhưng họ lại không xuất hiện trong cuộc thi? Vì không có thông tin hay vì chưa tin ở Ban giám khảo cuộc thi, chưa tin ở chính mình? Không loại trừ tất cả các yếu tố kể trên.

Nhưng rõ ràng, việc thẩm định ảnh lần này cần đặc biệt chú trọng tới yếu tố sáng tạo mới mẻ.

Đẹp mà cũ cũng phải loại bỏ.

Mới mà có khiếm khuyết về kỹ thuật cũng cần châm chước, nếu so với ảnh chuẩn tay nghề mà lười trong tư duy.

Và chú ý phát hiện lựa chọn những tác phẩm ảnh có tính đương đại, vừa giàu có về ý nghĩa với nhiều lớp lang, vừa bắt mắt gây ấn tượng về thị giác...

Ảnh báo chí, ảnh phong cảnh, ảnh đời thường, ảnh chân dung, ảnh nude... mọi thể loại đều cần bình đẳng như nhau, miễn là bức ảnh đó lay động mắt, xao động lòng. Xem ảnh mà lòng cứ xôn xao muốn cầm máy lên đường. Ngắm ảnh mà muốn xem đi xem lại từ chi tiết tới toàn cảnh để thực sự là “đọc” ảnh...

Việc chấm ảnh có thể theo 2 vòng, vòng đầu trên máy tính và vòng sau là tác giả phải in phóng ảnh ra để Ban giám khảo chấm chọn trên bàn. Chấm vòng 2 còn là chấm cả kỹ năng xử lý hậu kỳ ảnh để thực sự tác phẩm phải hoàn chỉnh.

Cuối cùng xin dẫn ra một cô gái trẻ từng được trang mạng báo Thể thao Văn hóa giới thiệu, cô Magdalena Wosinska là blogger kiêm nhiếp ảnh gia. Sinh năm 1983 tại Ba Lan nhưng chuyển đến Mỹ năm 1999, cô khoái đi du lịch và đến đâu cũng khoái chụp selfie khỏa thân hay chí ít là bán khỏa thân. Magdalena từng chụp ảnh cho các tạp chí danh tiếng như Converse, Urban Outfitters hay Vogue. Và Magdalena chụp ảnh rất đẹp, không hề dung tục mà  gợi cảm...           

V.V