Nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế

Trong kháng chiến chống Pháp, ông theo gia đình đi tản cư và học phổ thông ở Thanh Hóa. Sau ngày hòa bình lập lại ở miền Bắc, ông học cấp 2 ở trường Chu Văn An, Hà Nội. Năm 1959, ông vào học Trung cấp Mỹ thuật Công nghiệp, Khoa Điêu khắc khóa I cùng lớp với nhà điêu khắc Tạ Quang Bạo, Lê Đình Quỳ, Hứa Tử Hoài, Trần Khánh Chương, Nguyễn Trọng Đoan, Trần Tuy, Cao Trọng Thiềm, Trần Thị Liêm Hằng, Nguyễn Thị Bích An…

Nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế

Năm 1963, sau khi tốt nghiệp, ông được phân công về công tác tại phòng Văn nghệ Ty Văn hóa Quảng Ninh, làm cán bộ sáng tác Mỹ thuật. Thời kỳ này, cùng với các công việc cơ quan, ông đã sáng tác nhiều tác phẩm điêu khắc về đề tài Bác Hồ và cách mạng, có thể kể đến Tượng bán thân “Bác Hồ” - 1969, dựng tại đảo Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh; “Liệt sỹ Thiếu niên Hoàng Văn Thủ” - 1970, đặt tại tỉnh Quảng Ninh.

Năm 1972, Nguyễn Văn Quế được cơ quan cử đi học Khoa Điêu khắc trường Cao đẳng Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội khóa 1972 - 1977 (nay là Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội). Vừa học tập và sáng tác, ông đã có các tác phẩm tham gia Triển lãm như “Múa trống” - 1974; đặc biệt tác phẩm “Thợ lò”, chất liệu thạch cao, cao 170cm, sáng tác năm 1976 là tác phẩm đầu tiên của ông tham dự Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1976.

Sau khi tốt nghiệp, ông được cử về công tác tại phân xưởng Điêu khắc, trực thuộc Vụ Mỹ thuật Bộ Văn hóa. Năm 1978, Xưởng Mỹ thuật Quốc gia được thành lập, Nguyễn Văn Quế chuyển công tác về phân xưởng Điêu khắc. Tại đây, ông đã sáng tác nhiều tác phẩm tượng tròn như “Bác Hồ với công nhân mỏ” và “Võng Trường Sơn”, chất liệu thạch cao, cao 80cm, sáng tác năm 1980; “Công nhân mỏ”; “Bảy dũng sỹ Điện Ngọc”... Tại Triển lãm Điêu khắc toàn quốc lần thứ 2 (1973 - 1983), nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế đã có hai tác phẩm là tượng “Bà Hoàng Thị Loan”, thạch cao, sáng tác năm 1979, sau này tượng này được phóng cao, lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Nghệ An và tượng “Liên minh chiến đấu Việt Nam - Campuchia”, thạch cao, 170cm, sáng tác năm 1983. Bên cạnh việc sáng tác các tác phẩm điêu khắc, ông còn vẽ tranh. Có thể kể đến bức tranh “Hội chùa”, sơn mài, 100x200cm và “Hái sen”, lụa, 35x43cm cùng nhiều tác phẩm khác.

Với những thành tựu trong sáng tác, năm 1980, Nguyễn Văn Quế được kết nạp vào Hội Mỹ thuật Việt Nam ngành Điêu khắc và từ năm 1986, ông làm Phó giám đốc Công ty Mỹ thuật Trung ương.

Trong thời kỳ công tác tại Công ty Mỹ thuật Trung ương, nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế tham gia chỉ đạo, xây dựng các công trình tượng đài do Công ty Mỹ thuật Trung ương thực hiện ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Đặc biệt, tác giả đã có hai công trình tượng đài lớn được xây dựng tại Việt Nam và tại Campuchia. Đó là tượng Bà Hoàng Thị Loan (thân mẫu Bác Hồ), chất liệu Bê tông, hiện được đặt tại huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An và Tượng đài Việt Nam - Campuchia cùng chiến đấu, chất liệu đá, cao 27m, năm 1988, đặt tại thủ đô Phnôm Pênh, Campuchia. Mấy năm gần đây, tượng đài này đã được nhà nước Campuchia nhân bản để đặt ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Tác phẩm của nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế đã tham gia nhiều triển lãm Mỹ thuật như Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc, Triển lãm 10 năm Điêu khắc toàn quốc và đã được tặng giải Nhì Triển lãm Điêu khắc toàn quốc lần thứ 2 (1973 - 1983) cho tượng “Tình anh em chiến đấu Việt Nam - Campuchia” (Liên minh chiến đấu Việt Nam - Campuchia), chất liệu thạch cao, 170cm, 1983.

Nguyễn Văn Quế, Tình anh em chiến đấu Việt Nam - CampuchiaNăm sáng tác: 1984. Năm hoàn thành: 1989

Đá, cao 18m.Đặt tại Thủ đô Phnômpênh - Campuchia

Trong quá trình công tác, nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế đã được tặng Huân chương kháng chiến hạng Ba, Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Huy chương Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam. Năm 2016 nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế vinh dự được nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật cho tác phẩm “Tình anh em chiến đấu Việt Nam - Campuchia”.

Là nhà điêu khắc được đào tạo bài bản qua hai cấp học trung cấp và đại học, đã từng công tác tại địa phương và một đơn vị chuyên sáng tác và xây dựng chuyên về mỹ thuật, nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế không những phát huy năng lực sáng tạo của mình trong sáng tác Điêu khắc từ tượng tròn đến tượng đài mà còn sáng tác nhiều tác phẩm với nhiều chất liệu khác nhau. Là người cẩn trọng, có tinh thần trách nhiệm và năng lực sáng tạo, nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế đã có nhiều tác phẩm có chất lượng nghệ thuật và tư tưởng cao, để lại cho hậu thế những đóng góp xứng đáng.

Trần Khánh Chương