NHIẾP ẢNH GIA DUY ANH Ý TƯỞNG LÀ QUAN TRỌNG NHẤT!
Nhiều năm trước, tên tuổi anh lẫy lừng trong nước khi gần như thi đâu thắng đấy,với những bức ảnh mạnh mẽ gửi gắm chiều sâu ý tưởng. Cuốn sách về 100 giải thưởng trong nước và quốc tế anh giành được ấn tượng tốt với công chúng. Tôi đã từng gọi anh là “gã Bắc Kỳ tinh ranh” vì khả năng dàn dựng như một đạo diễn của anh, vì tài nắm bắt thời cơ, vì sự nhạy cảm với chủ đề và nhiều thứ khác...
Vô đề. Ảnh: Duy Anh
Duy Anh đi đầu, phát kiến ra việc chụp ảnh cưới trong nghĩa trang ở Tiền Giang. Anh đã chụp cả ngàn đám cưới, không những thế nhiều đôi sau này định cư ở nước ngoài quay về thăm Việt Nam mời anh sang bên đó chụp ảnh đám cưới vàng, đám cưới bạc cho họ. Tính chuyên nghiệp và sự sáng tạo trong cách chụp luôn được anh thể hiện, dù anh là một nghệ sỹ.
Những năm gần đây, Duy Anh lặng lẽ hơn, anh đi dạy nhiều hơn và tham gia làm giám khảo nhiều cuộc thi. Và ở lĩnh vực nào, anh cũng luôn thể hiện được mình, nhiều tay máy trẻ là học trò của anh đã thành danh nhờ sự chỉ bảo tận tình, không dấu nghề của anh.
Duy Anh cởi mở, hòa đồng với mọi người dù vậy để thân với anh không dễ vì anh luôn biết chọn điểm rơi.
Trò chuyện với anh vào cuối năm trong một quán cà phê...
Nhập vai - HCV Ấn độ 1999. Ảnh: Duy Anh
Đã lâu không thấy tên anh xuất hiện trong các cuộc thi ảnh và triển lãm trong nước và quốc tế, dù trước đây anh từng là một chuyên gia “săn” giải. Vì anh đã chán các cuộc thi hay bởi anh chọn cho mình một hướng đi riêng?
Tôi đã “gác kiếm “ hơn 10 năm nay : Thời gian lo cho gia đình... đi đây đó, với lại anh em bầu mình vào Hội đồng nghệ thuật để đi thẩm định, dù có những cuộc thi tôi không chấm, nhưng lòng tự trọng nên tôi không tham gia.
Chủ đề mà anh yêu thích và đạt những thành công nhất định là phụ nữ và trẻ em.... Điều gì khiến anh tâm đắc nhất ở hai mảng đề tài này cũng như những tác phẩm nào của anh làm người xem nhớ và anh cũng nhớ?
Ai cũng có Mẹ, vợ, em gái,...đề tài này là muôn thuở vì nó gần gũi, dễ thưởng lãm và đôi khi có cảm giác có mình trong ảnh. ”Má chờ thằng Út”, ““Trong vòng tay Mẹ”, “Quà cho con gái“... là những bức ảnh người xem nhớ...Điều quan trọng trong một tác phẩm là cái thần, cái hồn cộng với cảm xúc của nhân vật.
Tưởng Niệm - Giải đặc biệt về môi trường toàn cầu Japan 2000. Ảnh: Duy Anh
Anh nổi tiếng như một tấm gương tự học, tự vượt lên để trở thành một trong số ít nhiếp ảnh gia Việt Nam sống khỏe bằng nghề. Có bao giờ anh nhìn lại và tự ngạc nhiên với chính mình- ngạc nhiên không phải vì mình được như bây giờ mà ngạc nhiên vì mình lấy đâu ra sức lực để vượt qua những năm tháng khó khăn đó?
Đam mê, cộng với vất vả vì cuộc sống nghèo khổ đã là động lực không nhỏ thúc đẩy tôi vào cuộc chơi không dễ dàng chút nào… Anh nói không sai, có lúc chợt nhìn lại cứ thẫn thờ cả ngày ...vì sao, vì điều gì đã giúp mình gắng sức, miệt mài đến hàng chục năm như vậy.
Ngày xưa, máy móc còn thiếu thốn, nhưng tình yêu nhiếp ảnh thuần khiết và rực lửa. Còn nay, máy móc, công nghệ tối tân hơn rất nhiều thì tình yêu nhiếp ảnh như không còn vẹn nguyên nữa. Anh có thấy như thế không? Và theo anh làm sao để tìm lại ngọn lửa của tình yêu?
Tôi nghĩ theo thời gian,tuổi tác ngọn lửa tình yêu có giảm đi hay đúng hơn là nó ở một sắc thái khác. Không hừng hực sôi nổi như thời trẻ nữa mà đằm hơn và đượm hơn.Tôi vẫn đi chụp thường xuyên theo những chủ đề riêng biệt như “ Bàn tay”, “Môi trường”, “Mỹ Tho nhìn từ mắt chim” tôi gom góp từ hơn 20 năm nay, sẽ triển lãm khi có dịp, có cơ hội. Ngày xưa, tôi từng là một hướng đạo sinh, và nó ăn sâu vào tôi trong các khía cạnh của cuộc sống. Trong công việc, đó là kỹ năng phát hiện nhanh chóng đề tài. Trong sáng tác, nó giúp tôi tự tin vào bản thân khi lặn lội săn ảnh hay tiếp cận những người mới gặp. Chính tôi cũng không ngờ hoạt động hướng đạo sinh ngày nào đã ở lại cùng tôi suốt đời như thế. Kể cả lúc thất bại, khốn đốn, tôi cũng tựa vào đó để đứng lên.
Hồn nhiên - Huy chương Bạc Fiap Singapore 2011. Bằng danh dự Fiap Rumani 2001. Ảnh: Duy Anh
Trong giới ảnh (cả ta và Tây), anh thích những tác giả nào? Vì sao?
Tôi thích các tác giả Thu An, Hoàng Quốc Tuấn, Việt Văn (xin lỗi nhé không phải nịnh Văn đâu...), vì đây là những tác giả luôn thiên về “Ý tưởng” và thường có thông điệp gắn liền với cuộc sống... Cò̀n với tác giả nước ngoài, tôi thích ảnh Rober Capa, phóng viên ảnh nổi tiếng người Hungari, thành viên lập hãng ảnh nổi tiếng Magnum, tác giả của những bức ảnh chiến tranh mạnh mẽ, giàu sức biểu cảm...
Là thành viên Hội đồng nghệ thuật nhiều khóa, đi chấm ảnh nhiều nơi, anh thấy các tay máy trẻ Việt Nam có thế mạnh gì?
Săn lùng, siêng năng leo trèo … và hết mình với đam mê, nhưng ý tưởng, sự độc đáo chưa thấy xuất hiện.
Và đâu là điểm yếu của họ?
Vẫn là Ý tưởng, thiếu sự đột phá trong ánh sáng trong bố cục…rất nhiều ảnh đẹp, sắc sảo đoạt nhiều giải, nhưng cứ thấy đâu đó rồi...
Hiện phong trào dùng Flycam đang rộ lên, theo anh thì tính sáng tạo của nhà nhiếp ảnh trong trò chơi công nghệ này nằm ở đâu?
Hình ảnh mới lạ,.góc độ đẹp…liên tục đoạt giải, tôi cũng hào hứng ủng hộ...nhưng tôi tin nó sẽ qua nhanh cũng như khi nó đến…
Tốc độ, Huy chương Vàng Hasemblass, Áo, 2001. Ảnh: Duy Anh
Nhiếp ảnh với anh là liệu pháp tinh thần, là nơi anh cất lên tiếng nói cá nhân của mình, là lĩnh vực nuôi sống anh và gia đình, hay còn là những gì khác...?
Là niềm vui trong cuộc sống, giúp tôi có nhiều bạn, học trò...giúp tôi đi khắp nơi (kể cả nhiều nước trên thế giới) để chia sẻ, học hỏi và đắm mình trong những chiều hoàng hôn, những sáng bình minh để thấy mình trẻ mãi...
Hiện anh đang ấp ủ một dự định hay một ý tưởng lớn nào trong nhiếp ảnh?
Tôi đã làm 5 cuộc triển lãm ảnh cá nhân, sắp tới tôi sẽ làm tiếp 2 cuộc triển lãm cá́ nhân với chủ đề “ Bàn tay”, “ Môi trường”...
Tôi cũng dự tính in một cuốn sách những “ảnh tôi thích “. Trước đây, tôi đã in cuốn sách ảnh 100 giải thưởng đó là ảnh giám khảo thích, dù trong số đó có những ảnh cả tôi và giám khảo đều thích. Triển lãm và cuốn sách sắp tới hy vọng sẽ được công chúng đón nhận và chia sẻ.
Xin trân trọng cám ơn anh, chờ đón những sáng tạo mới đặc sắc của anh.
V.V
