Nhiếp ảnh trước nhu cầu cuộc sống
Trong một thế giới phẳng, mọi thông tin công nghệ hiện đại đều được cập nhật hàng ngày, hàng giờ, đòi hỏi chúng ta có một trình độ trí thức mới theo kịp, tránh bị tụt hậu.Nhu cầu con người với cuộc sống ở thời đại hiện nay, thời đại khoa học, công nghệ tiên tiến rất rộng lớn, trải rộng trong mọi lĩnh vực, trong đó có bộ môn nhiếp ảnh.Cuộc sống hàng ngày diễn biến rất nhanh, nhu cầu thưởng thức nghệ thuật nói chung bắt buộc phải theo kịp với cuộc sống đương đại trong đó có nhiếp ảnh. Nhiếp ảnh Việt Nam những năm qua đã chứng tỏ được khả năng nắm bắt cuộc sống xã hội một cách nhanh nhậy, hữu hiệu: Những đổi mới sau 40 năm đất nước độc lập, thống nhất. Trong đó đổi mới về cuộc sống người dân từ thành thị đến nông thôn, đổi mới đến tận các dân tộc đồng bào vùng sâu vùng xa.
Qua ống kính của các nhà nhiếp ảnh chuyên và không chuyên, đã khai thác triệt để, khám phá những nét mới, góc cạnh cuộc sống qua từng bức ảnh. Hàng năm cả nước có đến hàng trăm các cuộc thi sáng tác ảnh, triển lãm ảnh được tổ chức các địa phương, vùng miền đến trung ương. Nhìn chung các cuộc triển lãm ảnh những năm gần đây có nhiều đổi mới cả về chiều rộng, chiều sâu. Các tay máy đều hướng đến cuộc sống lao động xây dựng trong công cuộc đổi mới xã hội hiện tại, nhiều gương mặt tiêu biểu đời thường trong lực lượng vũ trang, an ninh, các chiến sỹ hải đảo ngày đêm bảo vệ tổ quốc, chân dung các bà mẹ Việt Nam anh hùng, chân dung nghệ sỹ, trí thức… Ống kính các NSNA còn hướng tới các đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa, khám phá về cuộc sống thay đổi hàng ngày của nhiều dân tộc trong cả nước. Ngoài những tác phẩm ảnh về đề tài phong cảnh vùng Tây Bắc đã có nhiều tay máy từ trong Nam, ngoài Bắc tìm đến và đã gặt hái nhiều giải thưởng trong nước, quốc tế, thì những bức ảnh đời thường về con người trong lao động, đổi mới cuộc sống các dân tộc vùng cao - bản làng, ngõ xóm, trẻ em băng qua những thửa ruộng bậc thang đến trường học con chữ, cũng được các nhà nhiếp ảnh thu vào ống kính trong từng khoảnh khắc…Trước dòng chảy hôm nay, dường như nhiếp ảnh vẫn chưa theo kịp với cuộc sống đương đại. Nhiếp ảnh vẫn đi theo lối mòn trong sáng tạo, thể hiện qua nhiều cuộc triển lãm từ trung ương, địa phương, đến các vùng miền, những tác phẩm ảnh được trao giải, ảnh treo đều na ná giống nhau về đề tài, nội dung, bố cục. Người xem lại thấy những bức ảnh ruộng bậc thang, con trâu đi trước người cầy bừa theo sau, hay cảnh người dân tộc gùi hàng đi chợ sớm mai…
Những môtip này đã có cách đây mấy chục năm, giờ đây vẫn được các nhà nhiếp ảnh khai thác. Rất hiếm để tìm thấy những tác phẩm ảnh có giá trị phản ảnh sâu sắc con người, cuộc sống Việt Nam mang tính đột phá.Nhìn lại chặng đường thập niên 60-70 thế kỷ trước, những tác phẩm ảnh để đời vẫn đọng mãi cho người xem như: O du kích nhỏ giương cao súng của NSNA Phan Thoan; Cảnh giác (Tác phẩm đàn gà bên ụ pháo) của NSNA Mai Nam; Cô gái làng Ngọc Hà bên xác máy bay B52 của Văn Bảo; Mẹ con ngày gặp mặt của Lâm Hồng Long… Tất cả tác phẩm ảnh của các nghệ sỹ nhiếp ảnh trên, đều được nhà nước phong tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước.Giờ đây, sau 40 năm chiến tranh đã lùi xa, những tác phẩm ảnh này vẫn còn nguyên giá trị, đọng lại dấu ấn sâu đậm trong mỗi con người Việt Nam và bạn bè quốc tế.Vậy nhiếp ảnh trước nhu cầu cuộc sống hiện nay là gì?, muốn phát huy hơn nữa, không tụt hậu với đời sống đương đại, đòi hỏi người cầm máy cần thay đổi tư duy sáng tạo, không xa vào lối mòn nhàm chán, đơn thuần. Muốn thế, người cầm máy cần tự ý thức cập nhật thông tin, nâng cao trình độ qua nghiên cứu phát hiện những nét mới về nhiếp ảnh đương đại hiện nay.Những người cầm máy phải thực sự là những người đồng hành cùng cuộc sống, có cách nhìn riêng chứ không phản ảnh những bức ảnh đời thường đơn thuần theo vết mòn thời gian. Đòi hỏi các nhà nhiếp ảnh cần phát huy, khẳng định cái tôi trong từng tác phẩm của mình. Cuộc sống là sự vận động không ngừng, nhiếp ảnh nếu không bắt kịp sẽ bị đẩy lùi, tụt hậu không thể nào theo kịp nhiếp ảnh đương đại, đó là một vấn đề đang cần nhiều câu trả lời từ chính những nghệ sỹ nhiếp ảnh...
D.N
(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp ảnh số tháng 11+12/2015)