Xuân sang Shiva múa, vũ trụ xoay vần
Shiva là vị thần tối cao trong tôn giáo của người Ấn Độ. Ngài xuất hiện ở mọi nơi và là chúa tể sinh ra vạn vật trong đó có con người và động thực vật. Người ta kể rằng, nam thần trong khi múa đã đồng thời tạo tác, bảo tồn và hủy diệt mọi thứ, nghỉ giữa các giai đoạn đó là giai đoạn trừu tượng và đọc kinh, ở giai đoạn trừu tượng mọi vật đều mông lung mơ màng chưa định hình còn ở giai đoạn đọc kinh mọi vật lấy lại được sự hồi phục, tĩnh tại.
Có thể nói điệu múa ấy chính là sự chuyển động không ngừng nghỉ và mạnh mẽ dữ dội của vũ trụ, tuân theo một quy luật sống - chết - tái sinh.Có rất nhiều ghi chép, văn phẩm, thơ ca, kịch nghệ và vũ thuật miêu tả điệu múa của Shiva. Đây được xem là những kiệt tác nghệ thuật không chỉ của Ấn Độ mà còn của nhân loại. Một điều đặc biệt trong tất cả các tranh tượng phù điêu miêu tả về thế giới thần thánh thì về Shiva vẫn là đẹp nhất, và đạt tới độ tinh xảo, tuyệt diệu cho thấy vẻ đẹp siêu phàm đầy uy lực của Shiva là khi nam thần đang múa.Hình ảnh Shiva đồng thời xuất hiện trên tất cả các đền thờ và lăng tẩm của Ấn Độ.
Tại miền Bắc, đó là những bức phù điêu và tượng trên các bức tường đền đài thời Gupta; ở miền Nam và Deccan là tranh và tượng trên đền thời Chalukyan. Rất nhiều tượng đá Shiva được thấy trong các hang động Bhumara, Elephanta, Ellora và Badami. Hoặc tượng bằng đồng trong các cung điện vua Chola thế kỷ 9, 10… Tùy từng nơi, mà hình ảnh về Shiva khác nhau, tựu chung nam thần múa với bốn cánh tay, sáu, tám hoặc mười cánh tay, và đều giẫm đạp lên Apasmara là đại diện cho ma quỷ và những ảo tưởng. Trong quá trình múa, Shiva dùng rất nhiều cánh tay, đồng thời nam thần cũng cầm nhiều vật dụng gồm cả vũ khí, đồ trang sức lẫn nhạc cụ để tạo dựng nên một thế giới vô cùng đa dạng, sôi động và rực rỡ. Mỗi cử động của cánh tay, bàn chân là đi với sự sinh sôi, nảy nở và tồn vong của nhiều thực thể, vương triều và thời đại. Nam thần có tới 108 tư thế múa uyển chuyển, và là tiền đề của các điệu múa cổ truyền duyên dáng của Ấn Độ ngày nay.Khi xem truyện, thơ, ca, phim và kịch của Ấn Độ, sẽ thấy rằng, chúng luôn chứa đầy những nhịp điệu khiến người xem muốn ca hát, nhảy múa. Có thể nói nhịp điệu đã là cái tiên quyết tác động tới cuộc sống của người dân Ấn Độ. Từ xa xưa, người dân Ấn Độ đã sống trong những nhịp điệu trong những chuyển động đầy âm nhạc và biểu tượng. Hình ảnh Shiva múa chính là tư tưởng vượt lên chính mình, tự mình sáng tạo, tự mình quyết định số phận, và là niềm mong ước một cuộc sống hòa bình, vui vẻ - hạnh phúc - tự do và siêu thoát của người dân Ấn Độ.
C.M.C
(Bài đăng trên Tạp chí Mỹ thuật Nhiếp anh số tháng 3/2016)
