Bộ kiệt tác mang tên “Một trăm khía cạnh của mặt trăng” (1885-1892) – những kiệt tác cuối cùng của Tsukioka Yoshitoshi - một trong những bậc thầy vĩ đại cuối cùng của dòng tranh ukiyo-e lần đầu tiên được trưng bày cho công chúng Úc thưởng lãm từ ngày 20/8 đến 20/11/2016 tại Bảo tàng Nghệ thuật New South Wales. Năm 2012, Bảo tàng Nghệ thuật New South Wales đã mua được bộ tranh quý này nhờ sự tài trợ của Quỹ Bequest Myer Yasuko. Triển lãm “Yoshitoshi - Một trăm khía cạnh của mặt trăng” gồm 100 bản in khắc gỗ phức tạp và chi tiết được Yoshitoshi thực hiện từ 1885 đến 1892. Mỗi bản in là một khoảnh khắc nên thơ rút ra từ những câu chuyện cổ tích, các truyền thuyết dân gian, các áng văn chương và kịch nghệ liên quan đến mặt trăng của Nhật Bản và Trung Quốc. Các nhân vật trong những câu chuyện này rất đa dạng, từ các chiến binh samurai khắc kỷ đến những người bình dân, các kỹ nữ và các nhân vật thần thoại, tất cả đều thể hiện sự tôn kính Ông Trăng/Chị Hằng. Là một trong những nghệ sĩ được ngưỡng mộ nhất trong thời đại mình, cũng là một trong những cha đẻ của nghệ thuật manga và anime, tài nghệ bậc thầy với các kỹ năng đầy ấn tượng và những thiết kế giàu ý tưởng của Yoshitoshi đã bảo đảm vị trí không thể lay chuyển của nhà danh hoạ trong lịch sử nghệ thuật Nhật Bản và thế giới.

(Art Daily)

Tsukioka Yoshitoshi, “Trăng lên trong cảnh tuyết bay – Tráng sĩ Kobayashi Heihachirō ” (trái) và “Ánh trăng trên tuyết bên bờ sông Asano - Chikako, người con gái hiếu thảo”, trích trong bộ tranh “Một trăm khía cạnh của mặt trăng”, 1885-1892. ©Art Gallery of New South Wales

Các nhà nghiên cứu của Thư viện Bodleian trực thuộc Đại học Oxford và các trường đại học ở Hà Lan mới đây đã công bố một khám phá mới liên quan tới những ký tự bí ẩn của người Mexico thời tiền thuộc địa. Sau gần 500 bị che khuất dưới lớp phủ thạch cao và phấn trên mặt sau một bản thảo cổ có tên “Codex Selden” vốn được trưng bày tại Thư viện Bodleian, các ký tự cổ đã được các nhà khoa học sử dụng công nghệ hình ảnh hiện đại phát lộ và công bố trên một tạp chí khảo cổ học. “Codex Selden”, còn được gọi là “Codex Añute”, có niên đại khoảng 1560 và là một trong số 20 bản thảo quý hiếm của Mexico thời tiền thuộc địa. Các cổ bản Mexico là những đồ tạo tác quan trọng nhất của nền văn hóa Mexico sớm và đặc biệt quý hiếm. Là những tư liệu cực kỳ có giá trị về lịch sử và văn hóa của Mexico thời sơ kỳ, các cổ bản Mexico thường sử dụng một hệ thống các hình ảnh và biểu tượng phức tạp với màu sắc tươi sáng để ghi chép những sự kiện của các triều đại, các gia phả cũng như các cuộc chiến tranh và lịch sử của những thành phố cổ.

(Art Daily)

Các trang 10 và 11 của  cổ bản Codex Selden: Bên trên là những hình ảnh nhìn bằng mắt thường. Bên dưới: các hình ảnh hiển thị nhờ công nghệ hình ảnh hiện đại. ©Journal of Archaeological Sciences: Reports, 2016 Elsevier

Mùa thu này, từ 04/10 – 16/11/2016, phòng tranh Omer Tiroche tại London sẽ mở triển lãm “Picasso on Paper” (Tranh giấy của Picasso), một bộ sưu tập hơn 30 tác phẩm trên giấy của một trong những nghệ sĩ có ảnh hưởng nhất của thế kỷ 20, đánh dấu sự mở rộng gần đây của gallery trong lĩnh vực nghệ thuật hiện đại. Triển lãm này diễn ra đồng thời với một triển lãm quan trọng khác, “Picasso Portraits”, của Picasso tại Bảo tàng Chân dung Quốc gia. Triển lãm “Picasso on Paper” mang tới cho công chúng cơ hội được chiêm ngưỡng những tác phẩm thoạt trông tưởng chừng đơn giản mà rất sâu sắc và hấp dẫn của Picasso sáng tác từ những năm 1900 cho đến cuối đời. Giấy đã trở thành chất liệu chính để Picasso tái lập nhanh chóng các ý tưởng tuôn trào không dứt của mình. Sử dụng mọi phế liệu ông có thể có được trong tay – từ những trang vở rách, tờ giấy can, tờ giấy lót cà phê, giấy nháp - ông đã định vị các rung động đột khởi hay những ý tưởng bất chợt bằng  những đường nét và bố cục thật sinh động và mang đậm dấu ấn cá nhân.

(Art Daily)

Khoả thân đứng, khoảng 1905-1906, Chì trên giấy bồi. ©Omer Tiroche

Picasso, Người thổi sáo và người ngủ, 1933, Chì và mực trên giấy. ©Omer Tiroche

Đầu người, 1943, Chì và mực trên giấy. ©Omer Tiroche

Picasso, Hoạ sĩ và người mẫu IV, 1970. Mực trên bìa cứng. ©Omer Tiroche

Từ 25/8 đến 9/10/2016, “The Colony” (Thuộc địa) - một tác phẩm sắp đặt hình ảnh mới của  Đinh Q. Lê – được hiện thị tại một trong những rạp chiếu phim cổ nhất của London - Nhà hát Electric Peckham. Những hình ảnh của “The Colony” đưa người xem tới khung cảnh hoang vắng của quần đảo Chincha trên bờ biển Peru - một trong những địa danh gây tranh cãi nhất trên thế giới. Một số lượng lớn các loài chim biển đã đến cư trú ở quần đảo này trong nhiều thế kỷ và tạo nên những núi phân chim khổng lồ. Khi phân chim được phát hiện có nhiều thuộc tính kỳ diệu và được sử dụng làm một loại phân bón đặc biệt ở châu Âu và Bắc Mỹ, đã nổ ra nhiều cuộc chiến tranh nhằm giành chủ quyền tại đây. Dù các hòn đảo này đã không có người sinh sống trong hơn một thế kỷ, nhưng công việc thu hoạch phân chim vẫn diễn ra vài đợt mỗi năm. Từ những góc nhìn khác nhau - một chiếc thuyền tiến lại gần các đảo, một máy bay lượn vòng bên trên, và các máy ảnh đặt ngay trên mặt đất – ba màn hình của Đ.Q. Lê trên nền nhạc đầy chất khải huyền của Daniel Kramer đưa người xem vào những khung cảnh ảm đạm, ám ảnh bởi chuỗi các hình ảnh động hiển hiện hồn ma của những người phu mỏ trong những khu nhà hoang trên các hòn đảo. Cùng với “The Colony” của Đ.Q. Lê, những hình ảnh chụp quần đảo Chincha của nhiếp ảnh gia chiến tranh người Mỹ nổi tiếng Alexander Gardner thực hiện năm 1865, và các bản đồ quần đảo Phân Chim giữa thế kỷ XIX cũng được trưng bày phối hợp. 

(The Guardian)

Cảm giác bị bỏ rơi ... “The Colony” tái khám phá quần đảo phân chim trước kia thường được phu mỏ khai thác bằng tay và xếp lên xà lan.@Đ.Q. Lê. / The Guardian

Một ảnh tĩnh trích trong “The Colony” của Đ.Q. Lê. @Đ.Q. Lê. / The Guardian

Từ 17/6/2016, liên hoan nghệ thuật “Art in Action” (Nghệ thuật trong Hành động) diễn ra tại khu The Tanks” – khu danh riêng cho nghệ thuật thử nghiệm của Tate Modern, London. “The Tanks” là khu nhà kho trước kia là nơi chứa dầu đốt của nhà máy điện trước khi nhà máy được cải tạo thành bảo tàng Tate Modern. Những không gian khổng lồ với sàn và tường thô ráp đậm chất công nghiệp hoá ra lại rất phù hợp với khung cảnh nghệ thuật đương đại. The Tanks giờ đây là nguồn cảm hứng của những ý tưởng, năng lực sáng tạo và khả năng nhận thức mới cho các nghệ sĩ và cả khán giả. Những không gian ngầm ở đây, mỗi bề rộng hơn 30 mét và cao 7 mét, đã trở thành các gian bảo tàng đầu tiên trên thế giới vĩnh viễn dành riêng để trưng bày các tác phẩm nghệ thuật tương tác, nghệ thuật trình diễn, lắp đặt và phim ảnh. Đến đây trong dịp này, du khách sẽ có cơ hội chìm đắm trong không gian ánh sáng của Dominique Gonzalez-Foerster và các màn hình video của Apichatpong Weerasethakul cùng nhiều tác phẩm tương tác đặc sắc khác.

(Tate Modern)

Cửa vào “The Tanks” trong thời gian diễn ra liên hoan “Art in Action”, tháng 8/2016.  ©Tate Modern

Bên trong “The Tanks”, tháng 8/2016.  ©Tate Modern

 Cách các hoạ sĩ Hà Lan miêu tả các nhạc công trong thế kỷ 17 là mục đích khám phá của cuộc triển lãm “Dou in Harmony” (Dou hoà điệu) dành riêng cho hai bức tranh của danh hoạ Gerrit Dou tại Bảo tàng Dulwich, London, từ 5/7 đến 06/11/2016. Hai bức tranh “Thiếu phụ chơi đàn Clavichord” và “Thiếu nữ chơi đàn Virginal” được trưng bày trong triển lãm là những tác phẩm đẹp nhất của Gerrit Dou, cũng là lần đầu tiên chúng được bày cạnh nhau kể từ năm 1665, khi hai bức tranh xuất hiện cùng nhau trong một cuộc triển lãm của nhà bảo trợ nghệ thuật Johan de Bye ở Leiden. Gerrit Dou là hoạ sĩ nổi tiếng nhất trong nhóm các họa sĩ nổi tiếng của Leiden, Hà Lan - những danh hoạ chuyên vẽ các bức tranh khổ nhỏ song rất đầy đủ các chi tiết, đặc biệt là khả năng mô tả chất liệu và kết cấu của các đồ vật khác nhau. Chiêm ngưỡng các tác phẩm này bên nhau, công chúng có thể dễ dàng hiểu thêm cách tiếp cận đa dạng của Dou với cùng một chủ đề và lối xử lý không gian kiến trúc bậc thầy của ông. Đến với không gian triển lãm dịp này, công chúng còn được thưởng thức tác phẩm nhạc thể nghiệm “In Harmony with Duo” (Hoà điệu cùng Duo) của nhạc sĩ Liam Byrne.

(Art Daily) 

Hai bức tranh “Thiếu phụ chơi đàn Clavichord” và “Thiếu nữ chơi đàn Virginal” được trưng bày trong triển lãm. ©Dulwich Picture Gallery

Chi tiết trong tranh “Thiếu phụ chơi đàn Clavichord”

Nhạc sĩ Liam Byrne và trợ lý giám tuyển Helen Hillyard đang trao đổi bên cạnh hai kiệt tác của Gerrit Dou ©Dulwich Picture Gallery.

Ngày 22/8/2016, Ahmad al-Faqi al-Mahdi, kẻ bị buộc tội đã phạm tội ác chiến tranh khi tham gia phá hủy chín lăng tẩm và làm hư hỏng nặng nhà thờ Hồi giáo Sidi Yahya - xây dựng từ TK 15 ở Timbuktu - đã cúi đầu nhận tội tại phiên toà đầu tiên tại Tòa án Hình sự Quốc tế ở The Hague xét xử các tội ác phá hủy di sản văn hóa. Theo các công tố viên, al-Mahdi đã tham gia Ansar Dine, một tổ chức có liên hệ với al-Qaeda, và sau đó trở thành một thủ lĩnh của nhóm. Trong thời gian chiếm đóng tại Timbuktu, al-Mahdi cùng đồng bọn đã xâm hại các công trình kiến trúc cổ của “thành phố của 333 vị thánh,” – địa danh được công nhận là Di sản Thế giới của UNESCO. Các công tố viên đã ứng dụng các công nghệ mới - phát triển dựa trên nền tảng kỹ thuật số - để đưa ra các bằng chứng tư liệu hình ảnh chứng minh có sự tàn phá tại các địa điểm tôn giáo, đồng thời cũng sử dụng các hình ảnh vệ tinh để chứng minh mức độ của sự hủy diệt.

 (The Art Newspaper)  

Nhà thờ Hồi giáo Sidi Yahya ở Timbuktu, Mali ©Artforum.

Thành phố New York đã uỷ thác cho các hoạ sĩ vẽ tranh tường, phục vụ nhận thức về sức khỏe tâm thần của công chúng. Sử dụng một khoản trợ cấp 500.000 đô, chính quyền New York đang có kế hoạch thuê các hoạ sĩ vẽ ba bức tranh tường khổ lớn nhằm nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần cho công chúng. Các nghệ sĩ sẽ phải làm việc với 30 tới 40 cư dân đang tham gia chương trình sức khỏe tâm thần của thành phố. Bộ Y tế Hoa Kỳ cũng phát động một Dự án Nghệ thuật Tranh tường đầu tiên nhằm sử dụng nghệ thuật như một cách tiếp cận y tế công cộng, nhằm giải quyết các vấn đề sức khỏe tâm thần và hành vi của người dân. Được tài trợ bởi Văn phòng Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, những bức tranh tường khổ lớn sẽ được vẽ trong ba khu dân cư khác nhau. Đề án này thuộc dự án Porch Light Project của Philadelphia - một sáng kiến ​​hợp tác của Chương trình Nghệ thuật Tranh tường Philadelphia và Sở Y tế Philadelphia.

Bức tranh “Di sản màu sắc” của hai hoạ sĩ Keir Johnston và Ernel Martinez là một tác phẩm thuộc Dự án Porch Light Project. ©Steve Weinik.

Mỗi thanh niên Ý và những cư dân hợp pháp bước-qua-tuổi-18 vào năm 2016 sẽ được nhận món quà như một khoản “tiền thưởng văn hóa” - khoảng 560 đô/người - từ chính phủ liên bang để chi tiêu vào các “sản phẩm và sự kiện văn hóa”. Sáng kiến ​​này sẽ bắt đầu vào ngày 15/9/2016 và kéo dài đến hết 31/12/2017. Sẽ có khoảng 330 triệu đô lấy từ công quỹ được phân bổ cho khoảng 550.000 người “bước qua tuổi 18” có đủ điều kiện. Số tiền này có thể được duyệt cho các khoản chi mua sách báo nghệ thuật, vé xem kịch, hòa nhạc, tham gia các triển lãm, tham quan bảo tàng, nhưng không chi cho việc mua các bản ghi âm âm nhạc (đĩa, băng, file điện tử,…). Thủ tướng Matteo Renzi đã thông báo sáng kiến ​​này từ tháng 11 năm ngoái, mười ngày sau khi xảy ra cuộc tấn công khủng bố tại Paris. Sau khi tuyên bố chính phủ sẽ tăng cường cho quỹ an ninh khoảng 1 tỷ euro, ông đã quyết định chi khoản tiền nói trên cho mục tiêu văn hóa. “Chúng ta sẽ không cho khủng bố cơ hội”, Thủ tướng Renzi nói. “Chúng ta đã có một bề dày lịch sử chứng minh rằng văn hoá sẽ đánh bại vô minh, cái đẹp sẽ lâu bền hơn sự man rợ.”

(Art Forum)    

Bảo tàng Uffizi ở Florence. ©Artforum

Liên hoan nghệ thuật đương đại ba năm một lần Aichi Triennale 2016 diễn ra từ ngày 11/8 đến 23/10/2016 theo sáng kiến ​​của tỉnh Aichi và là một trong những sự kiện nghệ thuật lớn nhất của loại hình này tại Nhật Bản – với các hoạt động trưng bày nghệ thuật đương đại trong lĩnh vực thị giác (triển lãm, chiếu phim, và các chương trình khác) và biểu diễn sân khấu (ca, múa, nhạc, …). Được tổ chức theo chủ đề “Homo Faber: A Rainbow Caravan”, liên hoan Aichi Triennale lần thứ 3 này trải rộng trên ba thành phố Nagoya, Okazaki và Toyohashi – nơi có những cộng đồng người Brazil đông nhất tại Nhật Bản. Số lượng các nghệ sĩ (cá nhân và nhóm) tham gia kỳ liên hoan này đông kỷ lục: 119 nghệ sĩ đến từ 38 quốc gia và khu vực. Trong số 85 nghệ sĩ tham gia trong phần nghệ thuật thị giác, có 66 người – chiếm 80% - sẽ mang tới các tác phẩm mới. Lễ hội có khởi đầu rất tốt với hơn 10.000 du khách tham dự ngày đầu tiên (tính gộp cho ba thành phố Nagoya, Okazaki và Toyohashi). Dự kiến ​​trong tháng 10 sẽ có một hội thảo chuyên đề quốc tế hai ngày với sự có mặt của các chuyên gia như các đạo diễn và giám tuyển lễ hội đến từ Nhật Bản và nước ngoài, cùng các chuyên gia văn hóa nghệ thuật của tỉnh Aichi. Hội thảo nhằm giới thiệu những quan điểm quốc tế nhằm khám phá và tìm cách đẩy mạnh sự phát triển hơn nữa của nghệ thuật và văn hóa trong vùng. Xuất hiện trong danh sách nghệ sĩ có tên UuDam Tran NGUYEN.

(Art Forum)

João Modé, NET Project, Aichi Triennale 2016. ©Chihiro Minato.

Bảo tàng Nghệ thuật Thành phố Nagoya - một trong những địa điểm chính của Aichi Triennale 2016 ©aichitriennale

Trung tâm Nghệ thuật Aichi, một trong những địa điểm chính của Aichi Triennale 2016 ©aichitriennale

Andrea Tran (Tổng hợp và lược dịch)