Một phát ngôn viên của Cơ quan Tư pháp Liên bang Thụy Sỹ cho biết ngày 20/7/2016, các quan chức Mỹ đã đề nghị Thụy Sĩ tịch thu bức ký hoạ “nhà của Vincent ở Arles” của Van Gogh và hai bức tranh khác của Monet là “Great Saint George" (trị giá 35 triệu đô) và “Water lilies with reflectiorns of  tall grass”  - đây là ‘các tác phẩm nghệ thuật có được bằng tiền bòn rút từ một quỹ đầu tư của chính phủ Malaysia’. Trước khi bị các công tố viên liên bang phát lệnh điều tra và tạm giữ các tài sản có được một cách bất hợp pháp, Jho Low từng  được thế giới nghệ thuật tiếp đón như một trong những khách hàng lớn nhất với các thương vụ mua bán đình đám các tác phẩm của Picasso, Monet và Basquiat. Năm ngoái, tạp chí ARTnews còn đưa Low vào danh sách “200 sưu tập gia hàng đầu thế giới.”

(Wall Street Journal)

Bức ký hoạ của Van Gogh tiêu ‘Vincent’s House in Arles’ trị giá 5,4 triệu đô ©US Department of Justice

Bức tranh của Monet có tiêu đề ‘Great Saint George’trị giá 35 triệu đô ©US Department of Justice

Một triển lãm hồi cố quy mô của Vincent Van Gogh mang tên “Van Gogh ở Provence: Hiện đại hóa truyền thống” đang diễn ra tại Fondation Vincent Van Gogh ở  Arles, Pháp (từ 11/5 đến 11/9/2016), với 31 bức tranh được thuê/mượn từ Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam và Bảo tàng Kröller-Müller ở Otterlo, trong số này 29 tranh lần đầu tiên được trưng bày tại Arles. Trong thời gian sống ở vùng Provence, Van Gogh đã vẽ khoảng 500 bức tranh ký hoạ và sơn dầu. Triển lãm hồi cố này quy tụ những tác phẩm của Van Gogh có liên quan tới sự phát triển của nghệ thuật đương đại. Đồng thời, một triển lãm khác mang tên “Bên bờ vực của chứng cuồng: Van Gogh và tật bệnh” cũng đang diễn ra tại Bảo tàng Van Gogh, Amsterdam (từ 15/7 đến 25/9/2016), mang tới cho công chúng một cái nhìn nhân văn hơn về cuộc đời sáng  tạo trong tật bệnh của danh hoạ.

(Artnews)

Vincent van Gogh, Field with Irises near Arles, (1888). ©Fondation Vincent Van Gogh, Arles.

Vincent van Gogh, The Sheaf-Binder (after Millet), (1889). ©Vincent Van Gogh, Arles.

Theo tin từ nhà đấu giá Sotheby’s công bố ngày 14/7/2016, khoảng 400 tác phẩm trong bộ sưu tập của ngôi sao nhạc rock quá cố David Bowie sẽ được bán đấu giá tại nhà đấu giá này ở London vào tháng 11 tới đây. Bộ sưu tập bao gồm các tác phẩm của nhiều tên tuổi lớn như Frank Auerbach, Damien Hirst, Jean-Michel Basquiat. Bức “Air Power” (1984) của Jean-Michel Basquiat sẽ là lô hàng đắt giá nhất với giá ước tính khoảng 3,5 triệu bảng. Bowie đã sưu tập các tác phẩm của nhiều hoạ sĩ điêu khắc gia danh tiếng như Henry Moore,  Graham Sutherland, Basquiat, Marcel Duchamp, Ettore Sottsass. Bên cạnh đó, ông cũng quan tâm đến nghệ thuật châu Phi đương đại. Khoảng 30 tác phẩm thú vị nhất của bộ sưu tập này sẽ được trưng bày tại Hồng Kông, New York và Los Angeles trước khi diễn ra phiên đấu giá tại London .

(Artsy)

Frank Auerbach, “Head of Gerda Boehm” (1965). ©Sotheby’s 

Jean-Michel Basquiat, “Air Power” (1984). ©Sotheby’s

David Bowie bên tác phẩm “Croatian and Muslim” (1994) của Peter Howson. ©Richard Young/Rex Features.

Theo các công bố vào trung tuần tháng 7/2016, nhà đấu giá Christie’s đã bán được 3 tỷ đô la trong các thương vụ bán hàng nghệ thuật trong sáu tháng đầu năm 2016, giảm 38% so với cùng kỳ năm ngoái. Thông thường, mảng đạt doanh số cao nhất là nghệ thuật đương đại, thì 6 tháng qua đạt doanh thu 788 triệu đô la, giảm 45% so với cùng kỳ năm 2015. Trong khi đó, nhà Sotheby’s trong sáu tháng qua bán được 2,4 tỷ đô la- một con số bán hàng khá ấn tượng - gần bằng đối thủ Christie’s. Nói chung, trên thị trường nghệ thuật thế giới trong thời gian vừa qua, các tác phẩm dưới 5 triệu đô la vẫn bán khá chạy, song những món trên 20 triệu đô la thường lâm vào tình trạng ế ẩm.

(Wall Street Journal)

Một thương vụ thành công của nhà Christie’s trong sáu tháng đầu năm nay là bức tượng ’Reclining Figure: Festival’ của Henri Moore bán được 33,1 triệu đô la vào tháng 6/2016 © Christie’s.

Một cuộc điều tra kho tác phẩm nghệ thuật của nhà Cornelius Gurlitt cho biết có ít nhất 91 tác phẩm ‘có khả năng là tài sản bị cướp bóc từ các chủ sở hữu người Do Thái trong thời kỳ Đế chế Thứ 3”. Quỹ tác phẩm nghệ thuật bị thất lạc – được chính phủ Đức hậu thuẫn - cho biết hôm 18/7 rằng đã có 502 tác phẩm được thẩm định, bao gồm các tác phẩm của Paul Cezanne, Eugene Delacroix và Albrecht Dürer. Quỹ này được giao nhiệm vụ điều tra nguồn gốc các tác phẩm nghệ thuật trong bộ sưu tập của nhà Gurlitt, người đã qua đời vào năm 2014. Ông này đã cất giữ hơn 1.200 tác phẩm trong căn hộ của mình ở Munich, Đức, và 250 tác phẩm khác ở Salzburg, Áo. Cha của Gurlitt, Hildebrand, là một đại lý nghệ thuật, từng tham gia vào các thượng vụ liên quan tới các tác phẩm bị Đức quốc xã cướp bóc/tịch thu. Hàng trăm bức ảnh chụp các tác phẩm trong bộ sưu tập nghệ thuật của Hildebrand Gurlitt đã được Cơ quan lưu trữ liên bang Đức công bố rộng rãi vào đầu năm nay như một phần của nỗ lực để tìm ra các chủ sở hữu hợp pháp.

(Washington Post)

Một bức tranh chưa từng xuất hiện trước công chúng của Marc Chagall thuộc kho tranh của nhà Gurlitt ©Michael Dalder / Reuters

  Theo tuyên bố của Tổng chưởng lý Eric Schneiderman hôm 19/7/2016, phòng tranh Gagosian Gallery sẽ phải nộp 4,28 triệu đô la tiền thuế cho chính quyền New York. Là một phần của một cuộc điều tra đang diễn ra liên quan tới các giao dịch tài chính của gallery khét tiếng này, văn phòng công tố Manhattan đã tuyên bố rằng Gagosian Gallery đã có hành vi trốn thuế trong một khoảng thời gian mười năm, từ 2005 đến 2015. Bên cạnh đó, gallery cũng ‘quên đóng thuế’ cho các tác phẩm đã được chuyển ra khỏi tiểu bang từ năm 2012 đến năm 2015. Ở đâu cũng thế, các nhà buôn nghệ thuật thường hay có thủ đoạn lách luật bằng cách đưa tranh tượng đi triển lãm, hội chợ rồi bán chui bán lủi mà không báo cáo các khoản thu cho cơ quan thuế vụ.

(New York Times)

Nhà buôn tranh Larry Gagosian, chủ phòng tranh Gagosian Gallery ©Emon Hassan/The New York Times

 Ba gallery có ảnh hưởng tại Berlin: Croy Nielsen, VeneKlasen Werner, và Galerie Gebruder Lehmann - đã quyết định rời bỏ một trong những thành phố đông đúc gallery nhất thế giới này. Croy Nielsen sẽ chuyển tới Vienna – một địa chỉ đang hấp dẫn các gallery nghệ thuật trên thế giới. VeneKlasen Werner tập trung vào không gian của mình tại New York và London, còn Galerie Gebruder Lehmann sẽ quy tụ hoạt động của mình về trụ sở chính tại Dresden. Với hơn 100 gallery cạnh tranh nhau ráo riết, Berlin giờ đây đã mất dần sức hút đối với giới kinh doanh nghệ thuật. phòng tranh Klosterfelde đột ngột đóng cửa vào năm 2013, còn Galerie Kamm ngừng hoạt động một năm sau đó. Điều này cho thấy việc tụ tập về các trung tâm nghệ thuật lớn như Berlin dường như giờ đây đã không còn cần thiết, ít nhất là với các gallery có bề dày kinh doanh trên thương trường châu Âu và thế giới.

(Monopol)

Phòng tranh Croy Nielsen, Berlin 2014 với triển lãm “From whose ground heaven and hell compares” ©Joachim Schulz

  Trung thực và có trách nhiệm, các nhà khoa học trước đây cho rằng tác phẩm điêu khắc của Damien Hirst có mức độ nguy hại nhất định do sử dụng formaldehyde vừa mới tuyên bố sẽ rút lại bản báo cáo chưa chính xác của họ. Vào tháng 4/2016, tạp chí Hội hoá học Hoàng gia (Royal Society of Chemistry) công bố một bài báo cho rằng tác phẩm điêu khắc ngâm xác động vật trong bồn thủy tinh lớn của Hirst tại một cuộc triển lãm ở Tate Modern năm 2012 đã làm ‘rò rỉ ra’ môi trường một lượng formaldehyde nguy hiểm. Theo bài báo, nhóm nghiên cứu do Pier Giorgio Righetti, một giáo sư hóa học người Ý chỉ đạo, đã ‘tìm thấy một nồng độ formaldehyde là 5 ppm, vượt đáng kể mức giới hạn cho phép 0,5 ppm theo quy định của EU’. Tuy nhiên, sau đó, với sự giúp đỡ của giáo sư Claire Vallance thuộc Đại học Oxford, công ty Science Ltd. của Hirst đã nghiên cứu và chứng minh rằng nồng độ này không vượt quá 0,1 ppm. Một tuyên bố chung của giáo sư ‘có lỗi’ Righetti và công ty Science Ltd. gọi phát hiện trước đó là “không chính xác và không đáng tin cậy”, và ghi chú thêm rằng Righetti “rất lấy làm tiếc nếu bài báo trước đây đã gây ra những ảnh hưởng đáng tiếc nào đó tới tác phẩm nghệ thuật” của Hirst.

(New York Times)

Damien Hirst, “Mother and Child (Divided)”. ©Nils Jorgensen / Rex Features

 Một bức tranh sơn dầu trước đây vẫn được cho là của Lucian Freud – dù hoạ sĩ phủ nhận nó là con đẻ của ông, đã được chương trình “Fake or Fortune” của BBC chứng minh đúng là của Freud. Vào năm 1985, khi Christie’s xác định bức chân dung vẽ  ‘người đàn ông với cà vạt đen’ là một bức tranh của Freud thời kỳ đầu, thì chính hoạ sĩ đã phủ nhận nó. Mới đây, chương trình “Fake of Fortune” của đài BBC đã tái xác định tác phẩm này là của Freud, và trị giá của nó ít nhất cũng cỡ 300.000 bảng. Theo một lưu ý trong hồ sơ của luật sư cũ của hoạ sĩ, Freud từng thừa nhận ông là người vẽ những nét bút đầu tiên trên bức tranh này, song ‘nó đã được hoàn thành bởi người khác’, và do đó không nên gọi đây là tác phẩm của ông. Các chuyên gia trong chương trình truyền hình “Fake of Fortune” sau khi phân tích bút pháp và chất liệu của bức tranh, đã nhất trí rằng bức tranh này chỉ do một người duy nhất vẽ, và người đó chính là Freud. Fiona Bruce, người dẫn chương trình cho biết Freud có lẽ đã từ chối bức tranh này vì chủ sở hữu trước đây của nó là một người bạn cùng lớp cũ mà ông rất ghét. Nhà sử học nghệ thuật Philip Mould cho biết thêm rằng “việc tìm ra tác giả đích thực của bức tranh rất ly kỳ, và do đó, khiến cho lời chối bỏ của hoạ sĩ không còn giá trị.” Câu chuyện này cho công chúng biết thêm một góc nhìn thú vị về những bức tranh bị chính cha đẻ chối bỏ. Thị trường thường tin vào lời chứng của các hoạ sĩ, song sự thực chưa chắc đã là như thế.

(Independent)

Fiona Bruce, người dẫn chương trình “Fake of Fortune” và Philip Mould chụp ảnh bên bức tranh ‘người đàn ông với cà vạt đen’ cùng với chủ nhân hiện tại của nó ©BBC

Tin Bảo tàng Mỹ thuật Tp HCM có cuộc triển lãm nhan đề “Những bức tranh trở về từ Châu Âu”, diễn ra từ ngày 10/7 đến ngày 21/7/2016 - mà hoá ra phần lớn là tranh giả - đã loang đi rộng khắp thế giới tuần qua. Phóng viên của tờ Hyperallergic cho biết cả ông Vũ Xuân Chung, chủ nhân của bộ sưu tập và Jean Francois Hubert ‘người bảo trợ’ cho tính nguyên bản của các bức tranh này – vẫn khẳng định tất cả 17 tác phẩm là tranh thật; thậm chí ngài chuyên gia nghệ thuật người Pháp còn gửi cho các phương tiện truyền thông địa phương một bức ảnh cũ chụp những họa sĩ huyền thoại với bức tranh ‘Tạ Tỵ’ nằm phía sau. Tuy nhiên, người ta đã nhanh chóng xác minh được bức ảnh gốc và cho thấy dường như ngài Hubert chỉ đơn giản đã dùng phần mềm Photoshop để chế bức hình ‘chứng cứ’ này với chất lượng cực kỳ kém cỏi.

(Hyperallergic)

Ảnh nguyên gốc (trái) và ảnh nguỵ tạo do Hubert cung cấp (phải) ©Tuoitre.vn

 Hàm Phong (Tổng hợp và lược dịch)