Hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm năm 2018 - Những chuyển biến chất lượng và chuyên nghiệp

Nhìn lại một năm hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh với nhiều chuyển biến tích cực, thực chất và chuyên nghiệp; Trước tiên phải kể đến công tác quản lý nhà nước lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm. Năm 2018, Bộ trưởng Bộ VHTTDL đã ký ban hành Thông tư số 01/2018/TT-BVHTTDL ngày 18/1/2018 quy định chi tiết thi hành một số điều tại Nghị định 113/2013/NĐ-CP ngày 02/10/2013 của Chính phủ về hoạt động mỹ thuật. Thông tư đã được ban hành kịp thời, hướng dẫn những vấn đề nảy sinh trong hoạt động mỹ thuật như việc xây dựng tràn lan tượng đài có nội dung tôn giáo, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam; vấn đề lập dự án, dự toán xây dựng khi chưa có bộ định mức được ban hành chính thức. Nghị định về hoạt động triển lãm đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, đây là Nghị định rất quan trọng để quản lý hoạt động triển lãm, với phạm vi điều chỉnh rộng, nhiều lĩnh vực, nội dung và hình thức triển lãm rất đa dạng.

Ban tổ chức trao tặng Bằng chứng nhận cho các tác giả có tác phẩm trưng bày tại triển lãm  “Tranh lụa và điêu khắc kích thước nhỏ”. Ảnh: Đức Bình

Năm 2018, các sự kiện triển lãm Mỹ thuật, Nhiếp ảnh đã có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng chuyên nghiệp và xã hội hóa. Đáng chú ý là triển lãm Tranh Lụa và Điêu khắc kích thước nhỏ đã được tổ chức theo hình thức tuyển chọn tác giả, tác phẩm do 2 giám tuyển là Vũ Đình Tuấn và Khổng Đỗ Tuyền thực hiện, cho thấy hiệu quả của cách làm này với những triển lãm quy mô vừa và nhỏ, thấy được sự cởi mở, tự tin của thế hệ nghệ sỹ 7X, 8X - những người “lật trang” thời kỳ hậu đổi mới, cho thấy tiềm năng sáng tạo nghệ thuật đầy hứa hẹn.

Năm 2018 xuất hiện thêm một số nhà sưu tập mỹ thuật trong nước, các tập đoàn kinh tế đã tham gia vào thị trường mỹ thuật; sưu tầm, mua tác phẩm cho các bộ sưu tập chất lượng, mạnh dạn hơn. Một số nhà sưu tập đã tham gia vào các phiên đấu giá ở nước ngoài để mua các tác phẩm mỹ thuật có giá trị của các họa sỹ Việt Nam nổi tiếng mang về đất nước. Đồng thời sự kiện gia đình họa sỹ Lê Thị Lựu - Việt kiều Pháp tặng Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh hơn 20 tác phẩm là tín hiệu vui  mừng cho việc lưu giữ tác phẩm mỹ thuật thời trường Mỹ thuật Đông Dương.

Các tập đoàn kinh tế như Vincom, Thái Bình Dương, Flamingo Đại Lải v.v… tiếp tục đầu tư cho các hoạt động mỹ thuật cho thấy sự tham gia có hiệu quả của hoạt động xã hội hóa nghệ thuật, sự tham gia của các tập đoàn kinh tế đã đem đến sự đa dạng trong các hoạt động sáng tác công bố tác phẩm.

Một sự kiện rất đáng chú ý là Không gian nghệ thuật đương đại, với sự tham gia sáng tạo của 15 nghệ sỹ, bằng các hình thức biểu đạt mới, với ngôn ngữ tạo hình đương đại, chuyển tải nội dung về văn hóa lịch sử Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại, được trình bày trong không gian kết nối với khu trưng bày di tích Hoàng Thành Thăng Long trong hầm tòa Nhà Quốc hội mới, cho thấy sự tương tác ngôn ngữ của nghệ thuật đương đại đã được thực hiện hiệu quả ở một địa điểm đặc biệt ý nghĩa, khích lệ sự tham gia của nghệ thuật đương đại trong đời sống văn hóa của cộng đồng.

Các đại biểu tham quan và xem kỹ từng tác phẩm tại đường hầm Nhà Quốc hội. Ảnh: Hương Sen

Triển lãm ảnh Nude nghệ thuật là sự kiện ấn tượng của nhiếp ảnh trong năm 2018, cho thấy sự cởi mở và đón nhận của xã hội với những tác phẩm ảnh nude nghệ thuật. Triển lãm đã tháo gỡ một nút thắt, một điểm nghẽn trong hoạt động sáng tạo của giới nhiếp ảnh. Đồng thời giúp người xem có cảm nhận, đối trọng với các ảnh nude phản nghệ thuật, dung tục đang trôi nổi trên mạng xã hội.

Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện đến xem triển lãm “Chuyên đề ảnh nude nghệ thuật” của 10 nghệ sĩ nhiếp ảnh, tháng 7/2018. Ảnh: Trần Huấn

Triển lãm tranh Biếm họa chủ đề “Phòng, chống tham nhũng” đã phản ánh vấn đề “nóng” của xã hội hiện nay, thể hiện trách nhiệm phản biện xã hội của giới mỹ thuật hưởng ứng công cuộc phòng, chống tham nhũng, hướng đến mục tiêu xây dựng xã hội lành mạnh, cuộc sống hướng thiện và nhân văn.

Trại sáng tác nhiếp ảnh về du lịch Quảng Ninh và Triển lãm ảnh nghệ thuật Việt Nam 2018 tại Hạ Long, Quảng Ninh đã được tổ chức thành công giới thiệu về cuộc sống, vẻ đẹp của con người, phong cảnh của tỉnh Quảng Ninh nói riêng và đất nước Việt Nam nói chung tới du khách và bạn bè quốc tế. Triển lãm cho thấy sự bứt phá trong sáng tác ảnh bộ và khả năng làm chủ kỹ thuật, công nghệ mới của giới cầm máy.

Năm 2018, mỹ thuật Việt Nam có nhiều hoạt động giao lưu quốc tế; nhiều nhóm, cá nhân tác giả đã tham gia các liên hoan, hội chợ nghệ thuật quốc tế. Sự kiện giao lưu nghệ thuật “Kết nối tháng Ba” với sự tham gia của nghệ sỹ 50 nước tại Hà Nội, triển lãm tranh sơn mài và ảnh nghệ thuật Việt Nam tại Úc, Hàn Quốc, tham gia Hội chợ nghệ thuật Italia v.v… đã đẩy mạnh hoạt động giao lưu và quảng bá Việt Nam với quốc tế.

Sự kiện giao lưu giữa nghệ sỹ Việt Nam với nghệ sỹ các nước Châu Á gồm: Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan tại Tràng An - Ninh Bình là cơ hội để nghệ sỹ các nước châu Á cùng giao lưu, tìm hiểu, trao đổi học thuật và thắt chặt tình hữu nghị giữa nghệ sỹ các quốc gia trong khu vực, đồng thời giới thiệu quảng bá du lịch Việt Nam.

Triển lãm linh vật Nghê Việt tổ chức tại Đà Nẵng và Văn Miếu - Quốc Tử Giám, trưng bày 200 tư liệu hình ảnh, bản vẽ giới thiệu về linh vật nghê Việt được sưu tầm từ các di tích, hiện vật bảo tàng và có trưng bày một số tư liệu ảnh, hình vẽ về các linh vật của Trung Hoa, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ để so sánh, đã thu hút được nhiều du khách nước ngoài tới tham quan, cùng với việc tặng sách giới thiệu linh vật Nghê Việt cho các nghệ nhân làng nghề đã giúp ích trực tiếp cho nhận thức cũng như thực hiện tạo tác nghê Việt của các làng nghề.

Trước sự chứng kiến của Lãnh đạo Bộ VHTTDL, Cục MTNATL; UBND TP. Đà Nẵng, Sở VHTT TP. Đà Nẵng, ông Phạm Bá Ngọc, Giám đốc Công ty TNHH Vạn Bảo Ngọc trao tặng phiên bản tượng linh vật Nghê của đền Vua Đinh Tiên Hoàng, Ninh Bình cho Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng. Ảnh: Huỳnh Văn Truyền

Các tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh của các tác giả được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, giải thưởng Nhà nước đợt phong tặng năm 2016 đã được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Vinh danh các tác giả mỹ thuật, nhiếp ảnh đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp văn hóa nghệ thuật nước nhà.

Đặc biệt đã hoàn thành xuất bản cuốn sách ảnh “Việt Nam - Cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước 1930-1975”. Đây là cuốn sách ảnh phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cứu nước, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước giai đoạn 1930-1975”. Sách có những bức ảnh và bài viết sinh động, chân thực, nhiều bức ảnh lần đầu được công bố, có những bức ảnh để chụp được tại chiến trường đã phải trả bằng máu. Là những tác phẩm ảnh thời sự, báo chí có giá trị cao của các nhà báo, nghệ sỹ nhiếp ảnh, những người đã trực tiếp tham gia cuộc kháng chiến cứu nước, giải phóng dân tộc, các chiến sỹ văn hóa trên chiến trường, đã ghi lại trang sử hào hùng bằng hình ảnh, những khoảnh khắc khốc liệt nhưng rất oai hùng của cuộc chiến… khắc họa một cách chân thực đất nước, con người Việt Nam trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm, nêu bật những giá trị văn hóa, nhân văn của dân tộc Việt Nam anh hùng.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam và Thứ trưởng Bộ VHTTDL tặng hoa các nghệ sỹ và đại diện gia đình các nghệ sỹ được Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước. Ảnh: Đức Bình

Năm 2018, khá nhiều dự án nghệ thuật công cộng đã được thực hiện theo hình thức xã hội hóa như dự án tranh tường ở Hà Nội, Đà Nẵng, Quảng Nam, Đồng Tháp, Tp. Hồ Chí Minh..., tuy còn nhiều điều phải bàn thảo nhưng cũng cho thấy nhu cầu và đòi hỏi của cộng đồng đối với việc làm đẹp môi trường sống của xã hội. Đáng chú ý là dự án tranh tường ở sân bay Nội Bài, Hà Nội, dự án vẽ hoa làm đẹp các tủ điện ở hè phố quận Hoàn Kiếm, Hà Nội; một số sự kiện mỹ thuật được tổ chức ở những địa điểm công cộng như siêu thị, quán cà phê cho thấy mỹ thuật đã bước ra khỏi phòng triển lãm, bảo tàng v.v… Nhu cầu hưởng thụ và tương tác với nghệ thuật của cộng đồng là đòi hỏi và xu hướng tất yếu của đời sống đương đại. Mỹ thuật đã bước ra khỏi tháp ngà kinh viện để đi vào đời sống, đến với cộng đồng là xu hướng trong những năm tới.

Năm 2018 là một năm chuyển biến về chất, chuyển giao thế hệ tác giả ngoạn mục với nhiều hoạt động, sự kiện có tính chuyên nghiệp cao, hứa hẹn mùa chín trong năm Kỷ Hợi 2019.           

V.K.T (số Xuân 2019, tháng 1+2/2019)