ĐIỂM TIN MỸ THUẬT NHIẾP ẢNH THẾ GIỚI TỪ 31/7 ĐẾN 6/8/2016

Câu chuyện về cái tai của Van Gogh đã trở thành tâm điểm của triển lãm “Trên bờ vực của chứng cuồng”, kéo dài từ ngày 15/7 đến 25/9/2016 tại Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam. Với khoảng 25 bức tranh và bản vẽ, triển lãm kể lại cuộc đấu tranh với bệnh tật của Van Gogh trong những năm tháng cuối đời. Một số tác phẩm quan trọng tại triển lãm được thuê/mượn từ các bảo tàng lớn, ví dụ như kiệt tác “Chân dung bác sĩ Félix Rey” là sở hữu của Bảo tàng Pushkin ở Moscow – lần đầu tiên xuất hiện tại Bảo tàng Van Gogh. Đặc biệt, trong triển lãm có trưng bày lá thư viết tay của Félix Rey - bác sĩ điều trị cho Van Gogh tại bệnh viện Arles – gửi nhà văn Irving Stone (tác giả một tiểu thuyết lịch sử về Van Gogh). Bức thư này được nhà nghiên cứu Bernadette Murphy mới phát hiện ra trong kho hồ sơ lưu trữ của Irving Stone tại Thư viện Bancroft, Đại học California, Berkeley - khi bà tra cứu tư liệu để viết cuốn sách “Van Gogh’s Ear: The True Story” (Câu chuyện thật về cái tai của Van Gogh). Lá thư của Félix Rey phác hoạ hình ảnh toàn bộ tai trái của Van Gogh đã bị ông cắt đứt ra sao (chứ không chỉ cắt đi phần dái tai - như thông tin loan truyền từ trước tới nay). Bức thư được trưng bày bên “Chân dung bác sĩ Félix Rey” – tác phẩm được Van Gogh vẽ tặng vị bác sĩ như một biểu hiện của lòng biết ơn đối với sự chăm sóc ân cần dành cho mình.

(Van Gogh Museum)

Vincent van Gogh, “Chân dưng tự hoạ với mang tai băng bó”, 1889, ©Courtauld Gallery, London.

Trái: Vincent van Gogh, “Chân dung bác sĩ Félix Rey”, 1889. ©The State Pushkin Museum of Fine Arts, Moscow.

Phải: Lá thư của Félix Rey đề ngày 18/8/1930 gửi nhà văn Irving Stone với các phác hoạ tình trạng chiếc tai bị

Van Gogh cắt đứt hoàn toàn.

©Bancroft Library, University of California / Van Gogh Museum Amsterdam.

Bức tranh mang tính biểu tượng Armada Portrait of Elizabeth I (khoảng 1590) đã được Bảo tàng Hoàng gia Greenwich ở London mua lại sau khi chiến dịch gây quỹ ‘mua lại kiệt tác cho đất nước’ đã thành công. Bức chân dung - trước đó thuộc gia đình Tyrwhitt-Drake, hậu duệ của Phó đô đốc Francis Drake, người đã cùng Nữ hoàng Elizabeth I lãnh đạo quân đội Anh quốc chống lại cuộc xâm lăng của Tây Ban Nha - nay đã có mặt trong bộ sưu tập công của Anh quốc sau một giao dịch tư trị giá 10,3 triệu bảng. Đây là một trong những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng nhất Vương quốc Anh; Tháng 5/2016, Quỹ Nghệ thuật đã phát động một chiến dịch quyên tiền để mua bức tranh này từ gia đình Tyrwhitt-Drake, không để nó lọt vào tay người nước ngoài, và đã thu hút được sự ủng hộ của đông đảo công chúng. Ngoài khoản đóng góp 7,4 triệu bảng của Quỹ Heritage Lottery Fund, 1 triệu bảng của Quỹ Nghệ thuật, 400 ngàn bảng của Bảo tàng Hoàng gia Greenwich, đã có 8000 khoản đóng góp từ các cá nhân với tổng trị giá 1,5 triệu bảng. Tác giả bức tranh này cho đến nay vẫn hoàn toàn bí ẩn, song một khi bức tranh về với bảo tàng, các chuyên gia bảo tồn vào cuộc, hy vọng sẽ có thể sớm tìm ra manh mối. Từ tháng 10/2016, bức tranh sẽ được treo vĩnh viễn tại Cung Nữ hoàng (nơi Elizabeth I ra đời).

(The Art Newspaper)

Du khách đang ngắm kiệt tác “Armada Portrait of Elizabeth I” tại Bảo tàng Hải quân Hoàng gia ở London ngày 29/7/2016. ©Justin Tallis/AFP.

Một dự án nghiên cứu và bảo tồn một kiệt tác của danh hoạ thời Phục Hưng Sebastiano del Piombo (1485-1547) kéo dài 10 năm tại Viện Hamilton Kerr (HKI) trực thuộc Bảo tàng Fitzwilliam, Anh, đã hoàn thành mỹ mãn. Bức tranh “Buổi chầu Thánh Thể của những người chăn chiên”, khoảng 1510, hiện đã được phục chế xong và có thể tái xuất trong gian trưng bày tại bảo tàng Fitzwilliam sau 70 năm vắng bóng. Số phận của kiệt tác này rất đáng chú ý, điều đó giải thích lý do tại sao dự án nghiên cứu và bảo tồn tại Viện Hamilton Kerr đã tốn nhiều thời gian như thế. Bức tranh ban đầu được vẽ trên một tấm gỗ, nhưng khi quận công Duc de Orléans sở hữu nó, vào TK XVIII ở Paris, ngài đã cho gỡ lớp sơn ra khỏi đế gỗ và chuyển sang một tấm toan, trong một nỗ lực sai lầm nhằm bảo tồn nó. Việc này khiến toàn bộ các lớp sơn gốc bị hư hỏng nặng.  Rupert Featherstone, giám đốc Viện Hamilton Kerr giải thích: “Chúng tôi đã nghiên cứu và làm sáng tỏ toàn bộ lịch sử của bức tranh, khám phá những lớp sơn gốc, từng lớp một. Sau đó, cẩn trọng phục chế lại những chỗ bị bong tróc, và đã trả lại nguyên trạng cho kiệt tác của Sebastiano.”

 (The Guardian)

Tình trạng bức tranh “Buổi chầu Thánh Thể của những người chăn chiên” của Sebastiano del Piombo trước khi phục chế

(một góc tranh) ©The Fitzwilliam Museum.

Bức tranh “Buổi chầu Thánh Thể của những người chăn chiên” của Sebastiano del Piombo sau khi phục chế

(toàn bộ tranh) ©The Fitzwilliam Museum, Cambridge

Ngày 4/8/2016, tờ “Scientific Reports” đưa tin nhờ sử dụng thiết bị huỳnh quang tia X kỹ thuật cao, các nhà khoa học Úc mới đây đã phát lộ một chân dung ẩn khuất dưới một chân dung khác của danh hoạ Hậu Ấn tượng Edgar Degas. Hình ảnh mới được phát hiện - có lẽ là người mẫu Emma Dobigny - đã bị ​​Degas vẽ đè lên hơn một thế kỷ trước. Từ lâu, người ta đã biết bên dưới bức tranh “Chân dung một phụ nữ” của Degas (vẽ trong khoảng 1876 -1880) - sưu tập của Bảo tàng Quốc gia Victoria ở Melbourne - có một chân dung khác, song trước đây không có biện pháp nào hiển lộ nó mà không làm hỏng tranh. Nhờ công nghệ hiển vi huỳnh quang tia X (ghép với hệ thống máy gia tốc hạt), các nhà khoa học thuộc cơ quan nghiên cứu Australia Syncrotron đã thâm nhập an toàn vào các lớp sơn để xây dựng “bản đồ các nguyên tố” và tái hiện hình ảnh “chân dung Dobigny” từ tất cả các sắc tố khác nhau được hoạ sĩ sử dụng trong tranh. Bức tranh ‘đè lên’ hiện nay được cho là đã được vẽ sau bức chân dung Emma Dobigny khoảng 7 đến 10 năm. Kỹ thuật huỳnh quang tia X mới này chắc chắn sẽ tiếp túc phát lộ nhiều bí ẩn khác nằm sâu bên dưới bề mặt nhiều bức tranh cổ trong thời gian tới.

(Artnet)

“Chân dung một phụ nữ” của Edgar Degas hiện nay (trái);

một ảnh quét tia X của bức tranh (giữa); hình ảnh tái dựng lại ‘chân dung Emma Dobigny’ (phải). ©Australia Synchrotron .

Tiến sĩ David Patterson và tiến sĩ Daryl Howard hoàn thành khâu kiểm tra cuối cùng và hiệu chỉnh bức tranh trước khi tiến hành thí nghiệm.©David Thurrowgood.

Sau 14 năm tá túc tạm tại Battery Park, tác phẩm điêu khắc “Sphere for Plaza Fountain” của Fritz Koenig sống sót sau vụ khủng bố tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới đã có nơi cư ngụ vĩnh viễn tại công viên Liberty Park. “Sphere for Plaza Fountain” là tác phẩm từng được du khách thích đến chiêm ngưỡng nhất tại Trung tâm Thương mại Thế giới, New York. Nó bị hư hỏng nặng sau sự kiện khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001. Năm 2002, nó được dựng tạm thời trong công viên Battery Park. Khu tưởng niệm quốc gia 11/9 cũng không quan tâm lắm tới việc nhận lại pho tượng vì quá đồ sộ. Vì vậy, nó vẫn ‘vất vưởng’ cho đến tháng 7/2016 khi các cơ quan hữu trách New York chấp thuận kế hoạch chuyển tác phẩm đến định cư vĩnh viễn tại Liberty Park. Nằm gần đền St. Nicholas National Shrine, “Sphere for Plaza Fountain” sẽ nhìn xuống quảng trường Khu tưởng niệm 11/9. Một phát ngôn viên của Quỹ Koenig cho biết mặc dù điêu khắc gia Fritz Koenig hiện nay đã 92 tuổi song ông vẫn rất quan tâm đến số phận tác phẩm này. “Ông không hài lòng với vị trí của nó tại Battery Park, cho nên giờ đây, có lẽ ông sẽ toại nguyện”.

(The New York Times)

Tác phẩm điêu khắc “Sphere for Plaza Fountain” của Fritz Koenig đã ‘vất vưởng’ 14 năm trời trong công viên Battery Park.

 ©Nicole Bengiveno/The New York Times

Một cuộc triển lãm về văn hoá ái dục hiện đang diễn ra tại Atsukobarou – một gallery nằm ở trung tâm của một trong những khu vực thời trang sang trọng nhất của Tokyo, như một nỗi niềm hoài cổ của người Nhật về một loại hình văn hóa cổ đang chết dần chết mòn. Cuộc triển lãm “Erotopia Japan” tập trung vào chủ đề tình dục và trí tưởng tượng của người Nhật. “Đây là một thể loại văn hoá thuộc thời kỳ Showa (1926-1989) đang dần bị xóa sổ khi xã hội Nhật được tổ chức theo những tiêu chí toàn cầu hoá. Chúng ta có thể không có khả năng cứu nó thoát khỏi cái chết hoàn toàn, nhưng chúng ta cần giữ gìn nó cho hậu thế.” Nghệ sĩ nhiếp ảnh Kyoichi Tsuzuki bùi ngùi chia sẻ. “Văn hóa sex ở phương Tây và châu Á đang hoàn toàn khác nhau,” Tsuzuki nói. Người Nhật có một thái độ khá cởi mở về tình dục. Nghệ thuật ái dục của người Nhật có nét hài hước riêng, táo bạo, và thường có xu hướng mang lại niềm sảng khoái cho dân chúng. Nó hoàn toàn khác với quan niệm của người công giáo coi quan hệ tình dục - ở một mức độ nào đó - là một tội lỗi. “Mục đích của triển lãm là nhắc nhở mọi người về một loại hình văn hóa thú vị người Nhật từng sở hữu”, Tsuzuki nói thêm, “chúng ta giờ đây dường như không còn mấy ý thức về nó nữa.”

(AFP)

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Kyoichi Tsuzuki trong triển lãm “Erotopia Japan” tại gallery Atsukobarou, Tohyo, tháng 7/2016. ©AFP

Theo thông báo mới đây của Hội đồng Nghệ thuật Hàn Quốc, hai nghệ sĩ Cody Choi (sinh năm 1961) và Lee Wan (sinh năm 1979) đã được chọn làm đại diện cho Hàn Quốc tại Venice Biennale 2017. Phụ trách gian hàng của Hàn Quốc tại đây sẽ là curator Lee Dae-hyung (sinh năm 1974), người từng tổ chức thành công loạt triển lãm “Korean Eye” vào những năm 2009-2012 tại Saatchi Gallery ở London, và hiện là giám đốc nghệ thuật của Hyundai tại Seoul. Một triển lãm nhóm trong gian Hàn Quốc, theo mô tả của Lee Dae-hyung, “sẽ thể hiện những thế giới nửa hư nửa thực qua việc tái tạo thực tại, kích hoạt sự đồng cảm và khêu gợi trí tò mò của chúng ta nhờ những ngữ nghĩa mơ hồ và việc nhấn mạnh tới bản chất và sự phức tạp về tâm lý của con người.” Cả Lee Wan và Cody Choi đều là những điêu khắc gia ý niệm – những người “tái sử dụng và phối trí lại các vật dụng làm sẵn để bộc lộ các hoàn cảnh chế tác và chủ nghĩa tiêu thụ xuyên quốc gia - không chỉ đối với các tác phẩm nghệ thuật mà cả sự tồn tại của chính bản thân con người.” Ngoài ra, tại gian Hàn Quốc ở Venice Biennale 2017, Lee Wan cũng sẽ có những tác phẩm sắp đặt kể lại cuộc đời của ‘Ngài K” – một ký giả vô danh đã chứng kiến ​​gần một thế kỷ lịch sử Hàn Quốc – thông qua một hồ sơ lưu trữ cá nhân với khoảng 1.400 bức ảnh.

 (Art Forum)

 Lee Wan, “5.06kg No.56/60”, 2011, sắp đặt, chất liệu tổng hợp. ©Lee Wan, art space pool

Một gian trong triển lãm “Culture Cuts” của Cody Choi tại Kunsthalle Dusseldorf, tháng 8/2015 ©Cody Choi/Kunsthalle Dusseldorf.

Khám phá đường phố London những năm 1960 qua ống kính Dorothy Bohm là chủ đề của cuộc triển lãm “Dorothy Bohm: London những năm 1960” tại Bảo tàng Do Thái ở London, từ ngày 28/4 đến 29/8/2016. Các hình ảnh trong triển lãm phản ánh sự đa dạng của đời sống của mọi tầng lớp xã hội ở London trong thập niên 1960 ‘vui vẻ trẻ trung’ và cũng đầy biến động về văn hoá, xã hội và chính trị. Sinh ra ở vùng Đông Phổ năm 1924, Dorothy Bohm cùng với gia đình chuyển đến Lithuania vào năm 1932 để lánh  nạn phát xít. Định cư ở Anh quốc vào năm 1939, và cuối cùng London đã thành quê hương thứ hai của bà kể từ thập niên 1950. Là nhiếp ảnh gia nổi tiếng thế giới, Dorothy Bohm từng chu du khắp thế giới để ghi lại những hình ảnh về đời sống bình thường của dân chúng nhiều vùng lãnh thổ, từ châu Âu, châu Mỹ cho đến khu vực Viễn Đông. Bà cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập Bảo tàng Nhiếp ảnh Hoàng gia ở London vào năm 1971; giám đốc điều hành của bảo tàng này trong 15 năm liền. Bà là Hội viên danh dự của Hội Nhiếp ảnh Hoàng gia từ năm 2009.

 (Art Daily)

Chợ trên Phố Nhà Thờ, Marylebone. ©Dorothy Bohm

King’s Road, Chelsea. ©Dorothy Bohm

Notting Hill. ©Dorothy Bohm

Art Stage Jakarta - phiên bản phái sinh của Art Stage Singapore - đã chính chức khai mạc tại thủ đô Indonesia vào ngày 05/8/2016. “Sự kiện này mở cửa và bắc nhịp cầu để nghệ thuật Indonesia thông ra thế giới”, Lorenzo Rudolf, chủ tịch và người sáng lập của cả hai hội chợ, cho biết. Quần đảo Indonesia với 260 triệu người, có thị trường nghệ thuật lớn nhất Đông Nam Á và nhiều nhà sưu tập lớn nhất nhì châu Á – chỉ thua Trung Quốc. Cộng đồng nghệ sĩ năng động ở đây hưởng lợi từ nhiều nhà sưu tập ái quốc và các hỗ trợ công từ phía chính phủ, song lại thiếu môi trường cọ xát quốc tế; các cơ sở hạ tầng gallery cũng còn yếu kém. Nhưng tình hình đang biến chuyển mạnh mẽ: một bảo tàng hiện đại và đương đại quốc tế đầu tiên của Indonesia (MACAN - Museum of Modern and Contemporary Art in Nusantara) đang chuẩn bị mở cửa vào tháng 3/2017, và theo các chuyên gia, nó sẽ là bảo tàng nghệ thuật đương đại quan trọng nhất ở Đông Nam Á. Tại Art Stage Jakarta 2016 sẽ có mặt 50 gallery hàng đầu đến từ Indonesia, Trung Quốc, Anh, Pháp, Nhật Bản, Philippines, Malaysia.

(The Art Newspaper)

Lorenzo Rudolf, Người sáng lập kiêm chủ tịch của Art Stage Jakarta và Art Stage Singapore. ©1stjournal Productions.

Tại Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia Tretyakov, Moscow, từ 29/7 đến 20/11/2016, diễn ra một triển lãm chuyên khảo quy mô lớn về Ivan Aivazovsky (1817-1900), một trong những danh họa nổi tiếng nhất và được yêu thích nhất ở Nga. Với tài nghệ tuyệt vời, với những nỗ lực nhằm miêu tả không gian bao la và niềm khao khát nắm bắt sự thay đổi của thiên nhiên trong những thời khắc nhất định, nghệ thuật của Aivazovsky là nguồn cảm hứng lớn cho rất nhiều thế hệ nghệ sĩ Nga và thế giới. Triển lãm giới thiệu 100 bức tranh và 50 tác phẩm đồ họa được các giám tuyển chọn lọc từ số lượng khổng lồ các tác phẩm của Aivazovsky (khoảng 6000), mang lại cho công chúng cơ hội chiêm ngưỡng những kiệt tác quan trọng nhất của Aivazovsky với các đề tài quen thuộc của ông: đại dương nổi sóng, các trận hải chiến ...

 (Art Daily)

Du khách đang ngắm kiệt tác “Hải chiến Sinope” của Aivazovsky tại Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia Tretyakov, Moscow,

ngày 3/8/2016.©Natalia Kolesnikova/AFP.

Kiệt tác “Con sóng thứ Chín” của Aivazovsky thu hút rất đông khách tham quan tại Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia Tretyakov,Moscow,ngày 3/8/2016. ©Natalia Kolesnikova/AFP.

Andrea Tran (Tổng hợp và lược dịch)